Inleiding
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling in Nederland die zowel moeders als vaders in staat stelt om tijdelijk minder te werken om zich beter met hun kind kunnen bezighouden. Deze regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om de geboorte of aankomst van een kind te combineren met hun werk, terwijl zij tegelijkertijd hun professionele carrière behouden. In dit artikel focussen we specifiek op de rechten en regels rond ouderschapsverlof voor mannen, met een nadruk op hoe verlof kan worden genomen, welke voordelen en beperkingen er zijn, en hoe het in de praktijk werkt.
De informatie is gebaseerd op recente wetgeving en voorwaarden die zijn vastgelegd in de Wet arbeid en zorg. In het kader van de voortdurende uitbreiding van de rol van vaders in het opvoedingsproces, is er ook een toename in het aantal mannen dat ouderschapsverlof opneemt, zoals blijkt uit de statistieken van de afgelopen jaren.
Rechten van vaders op ouderschapsverlof
Algemene regels
Het recht op ouderschapsverlof is gelijk voor zowel moeders als vaders. Deze rechten zijn wettelijk vastgelegd in de Wet arbeid en zorg. Vaders kunnen ouderschapsverlof opnemen vanaf de geboorte van hun kind en tot het kind 8 jaar oud is. Dit geldt ook voor adoptiekinderen, pleegkinderen of stiefkinderen.
Het aantal uren ouderschapsverlof dat een vader mag opnemen, is afhankelijk van zijn werkweek. De maximale duur van ouderschapsverlof is 26 keer het aantal uren per week dat de vader werkt. Dit betekent dat iedere vader recht heeft op een totaal aantal uren ouderschapsverlof dat gelijk is aan 26 keer zijn werkweek. Bijvoorbeeld: een vader die 40 uur per week werkt, heeft recht op 1040 uur ouderschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof
Vanaf 2 augustus 2022 is er een uitbreiding gekomen met betrekking tot betaald ouderschapsverlof. Sinds dat moment kunnen vaders een deel van hun ouderschapsverlof betaald krijgen. De eerste 9 weken ouderschapsverlof zijn gedeeltelijk betaald, namelijk met een uitkering van 70% van het dagloon, tot een maximum van 70% van het maximale dagloon. Deze uitkering wordt uitbetaald door UWV.
Om recht te hebben op deze uitkering, moet het ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van het kind genomen worden. De uitkering is alleen beschikbaar voor werknemers in loondienst. Vaders die in loondienst werken, kunnen dus 9 weken ouderschapsverlof aanvragen, waarvoor zij 70% van hun dagloon uitkering ontvangen.
Aanvullend geboorteverlof
Naast het reguliere ouderschapsverlof, kunnen vaders ook gebruikmaken van aanvullend geboorteverlof. Dit verlof is beschikbaar voor de partner van de moeder en kan worden genomen na de geboorte van het kind. Het aanvullend geboorteverlof bestaat uit een maximum van 5 weken, waarvan 1 week volledig betaald is en de overige 4 weken gedeeltelijk betaald (70% van het salaris).
Ouderschapsverlof en aanvullend geboorteverlof zijn apart van elkaar en kunnen beide genomen worden, mits de voorwaarden zijn vervuld.
Hoe ouderschapsverlof wordt aangevraagd
Aanvraagprocedure
Het aanvragen van ouderschapsverlof verloopt via de werkgever. De vader moet zijn werkgever informeren over zijn wens om ouderschapsverlof op te nemen. De werkgever kan het verlof niet weigeren, aangezien ouderschapsverlof wettelijk is vastgelegd. De werkgever is verantwoordelijk voor het indienen van de aanvraag bij UWV als het gaat om betaald ouderschapsverlof.
Het is belangrijk dat de vader tijdig communiceert met zijn werkgever over het verwachte verlof, zodat de werkgever de aanvraag op tijd kan indienen. Het aanvragen van ouderschapsverlof kan op verschillende manieren gebeuren:
- Tijdelijk verlof: Het ouderschapsverlof kan verdeeld worden over meerdere perioden, bijvoorbeeld uren per dag of dagen per week.
- Controleer loondienst: Alleen werknemers in loondienst hebben recht op gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof.
- Aanvullend geboorteverlof: Dit verlof kan worden aangevraagd als aanvulling op het reguliere ouderschapsverlof.
Voorwaarden
De voorwaarden voor ouderschapsverlof zijn als volgt:
- De vader werkt in loondienst.
- Het ouderschapsverlof moet worden genomen binnen 8 jaar na de geboorte of aankomst van het kind.
- Het verlof is beschikbaar voor eigen kinderen, adoptiekinderen, pleegkinderen en stiefkinderen.
- De uitkering voor betaald ouderschapsverlof is alleen beschikbaar als het verlof binnen het eerste levensjaar van het kind wordt genomen.
Praktijk en statistieken
Hoeveel vaders nemen ouderschapsverlof op?
De afgelopen jaren is er een toename gemerkt in het aantal vaders dat ouderschapsverlof opneemt. In 2019 namen vaders onder de 30 jaar 20,48% van het ouderschapsverlof op. In 2021 was dit cijfer gestegen tot 26,49%. Bij ouders boven de 40 jaar was de toename nog aanzienlijker: in 2019 namen vaders 42,17% van het ouderschapsverlof op, terwijl dit in 2021 was gestegen tot 51,13%.
Deze stijgende trend wijst op een veranderende maatschappelijke kijk naar de rol van vaders in het opvoedingsproces. Vaders nemen vaker verantwoordelijkheid voor de dagelijkse zorg en zorgzaamheid, wat ook positief is voor de emotionele ontwikkeling van het kind.
Waarom ouderschapsverlof belangrijk is
Ouderschapsverlof is niet alleen een juridisch recht, maar ook een sociale en emotionele kans. Vaders die ouderschapsverlof nemen, krijgen de kans om zich intenser met hun kind te bezighouden, wat positieve effecten heeft op de binding en de emotionele ontwikkeling van het kind. Onderzoek heeft laten zien dat kinderen die op jonge leeftijd veel aandacht krijgen van hun vader, meestal robuuster en beter aangepast zijn in hun levensomgeving.
Beperkingen en uitdagingen
Betaald ouderschapsverlof is beperkt
Hoewel het mogelijk is om 9 weken ouderschapsverlof betaald te krijgen, is dit beperkt tot het eerste levensjaar van het kind. Daarnaast is de uitkering slechts 70% van het dagloon, wat betekent dat vaders financieel minder sterk worden gesteund in vergelijking met moeders, die voor hun kraamverlof volledig doorbetaald worden.
Werkgevers en arbeidsvoorwaarden
Het gebruik van ouderschapsverlof hangt ook af van de arbeidsvoorwaarden die gelden binnen een organisatie. Sommige werkgevers kiezen ervoor om de uitkering van UWV aan te vullen met een deel van het loon. Dit is echter niet verplicht en hangt volledig af van de collectieve arbeidsovereenkomst of van aanvullende regelingen binnen een bedrijf.
Onderlinge planning
Een belangrijke uitdaging voor gezinnen is het opstellen van een duidelijke verdeling van ouderschapsverlof. Aangezien beide ouders recht hebben op ouderschapsverlof, is het noodzakelijk om samen te overleggen over hoe het verlof wordt opgenomen. Dit betreft zowel de tijdsplanning als de verdeling van verantwoordelijkheden binnen het gezin.
Ouderschapsverlof in 2025
In 2025 blijft ouderschapsverlof beschikbaar voor vaders. Het recht op ouderschapsverlof is nog steeds gelijk verdeeld tussen beide ouders. Vaders kunnen ouderschapsverlof opnemen tot het kind 8 jaar oud is, en zij hebben recht op 26 keer het aantal werkuren per week ouderschapsverlof.
Het betaald ouderschapsverlof blijft beperkt tot 9 weken, waarvoor 70% van het dagloon uitgekeerd wordt. Dit geldt zolang het verlof wordt genomen binnen het eerste levensjaar van het kind. Aanvullend geboorteverlof is ook beschikbaar, maar dit is gedeeltelijk betaald.
Er zijn geen wijzigingen in de regels voor ouderschapsverlof in 2025. De regeling blijft gelijk aan de regels uit 2022, met uitzondering van eventuele aanpassingen in de regels rond loonuitkeringen of werkgeversverplichtingen.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling in Nederland die zowel moeders als vaders in staat stelt om zich tijdelijk volledig of gedeeltelijk te richten op hun kind. Vaders hebben hetzelfde recht op ouderschapsverlof als moeders, en zij kunnen ouderschapsverlof opnemen tot het kind 8 jaar oud is. De regeling is uitgebreid met betaald ouderschapsverlof voor de eerste 9 weken, wat in 2022 is ingevoerd. Deze uitbreiding maakt het voor vaders makkelijker om ouderschapsverlof op te nemen en heeft geleid tot een toename in het aantal vaders die ouderschapsverlof opnemen.
De regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om beter te combineren tussen werk en gezin, en te zorgen voor een sterke binding tussen ouders en kind. Ouderschapsverlof is een waardevolle kans voor vaders om zich intenser met hun kind te bezighouden, wat positief is voor de emotionele en mentale ontwikkeling van het kind. Het is belangrijk dat gezinnen goed overleggen over hoe ouderschapsverlof wordt opgenomen, en dat werkgevers bereid zijn om ouderschapsverlof te faciliteren.