Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat toelaat om tijd aan te houden voor de opvoeding van een kind. Dit verlof is beschikbaar voor zowel moeders als partners en kan betaald of onbetaald zijn, afhankelijk van de omstandigheden en de manier waarop het verlof wordt genomen. Voor werkgevers en werknemers is het belangrijk om te weten hoe ouderschapsverlof precies werkt, welke stappen er moeten worden genomen bij de aanvraag en hoe het verlof in de praktijk wordt geregeld. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de procedure voor ouderschapsverlof, de rol van de werkgever, en de relevante regels die van toepassing zijn op de aanvraag en het opnemen van ouderschapsverlof.
Aanvragen van ouderschapsverlof
Het aanvragen van ouderschapsverlof moet worden gedaan volgens een bepaalde procedure die wettelijk geregeld is. Een werknemer dient ouderschapsverlof minimaal twee maanden van tevoren schriftelijk aan te vragen bij de werkgever. Dit is van toepassing op zowel betaald als onbetaald ouderschapsverlof. De aanvraag dient te bevatten:
- De ingangsdatum van het ouderschapsverlof.
- De periode waarin het verlof wordt opgenomen.
- Het aantal werkuren per week dat de werknemer wil of moet uitvoeren tijdens het verlof.
Het is mogelijk dat de aanvraag een afhankelijkheid bevat, bijvoorbeeld wanneer de echte bevallingsdatum nog niet bekend is. In dat geval kan de werknemer de aanvraag aanpassen zodra de exacte gegevens beschikbaar zijn.
Werkgevers mogen het verzoek om ouderschapsverlof niet weigeren. Ze kunnen wel de verdeling van de werkuren aanpassen, mits het verlof ernstige problemen zou veroorzaken voor het bedrijf. In dat geval moet er overleg zijn met de werknemer en de wijziging moet schriftelijk worden geregistreerd. Het is de bedoeling dat ouderschapsverlof zo mogelijk wordt opgenomen zonder schade voor de werknemer of het werkgever.
Duur en opname van ouderschapsverlof
De duur van ouderschapsverlof hangt af van de gewone werkweek van de werknemer. De standaardregel is dat het verlof berekend wordt door de arbeidsduur per week met 26 te vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld, een werknemer die 32 uur per week werkt heeft recht op 26 x 32 = 832 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan opgenomen worden in een aaneengesloten periode van maximaal 12 maanden, waarbij de werknemer ten minste de helft van het overeengekomen aantal uur per week werkt.
Het ouderschapsverlof kan ook gedeeltelijk of verspreid worden genomen. Dit is bijvoorbeeld mogelijk wanneer de werknemer het verlof wil uitsmeren over een langere periode. In dat geval moet er overleg zijn met de werkgever om te bepalen hoe het verlof precies opgenomen zal worden.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds 2022 heeft elke ouder recht op maximaal 9 weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van het kind. De uitkering hiervoor is geregeld door het UWV en bedraagt 70% van het maximum dagloon. De uitkering kan in een aaneengesloten of verspreide periode worden opgenomen, maar moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen.
Werkgevers, DGA’s of alfahulpen mogen de uitkering aanvragen bij het UWV binnen 1 jaar en 3 maanden na de eerste verlofdag. De aanvraag dient te worden gedaan via het Werkgeverportaal of via Digipoort. Bij een aanvraag in delen kan de werkgever maximaal twee extra betaalverzoeken indienen. Als het ouderschapsverlof in één keer wordt opgenomen, kan de uitkering direct worden aangevraagd voor het gehele bedrag.
Rol van de werkgever
De werkgever heeft een belangrijke rol in het aanvragen en regelen van ouderschapsverlof. Omdat ouderschapsverlof een wettelijk recht is, mag een werkgever een verzoek om ouderschapsverlof niet weigeren. Wel kan een werkgever de verdeling van de werkuren aanpassen, mits het verlof het bedrijf ernstig in de problemen brengt. In dat geval moet er overleg zijn met de werknemer, en de wijziging moet binnen 4 weken voor de ingangsdatum worden gedaan. Als de werknemer niet akkoord gaat met deze aanpassing, kan de zaak worden voorgelegd aan de rechter.
Wanneer ouderschapsverlof betaald is, moet de werkgever de uitkering aanvragen bij het UWV binnen de aangegeven termijn. Dit is belangrijk om te zorgen dat de werknemer recht heeft op de uitkering en het bedrag binnen 4 weken kan ontvangen. Werkgevers kunnen deze aanvraag zelf doen of bijvoorbeeld via een HR-dienstverlener zoals CROP.
Aanvraagprocedure bij de werkgever
De aanvraagprocedure bij de werkgever bestaat uit meerdere stappen. De werknemer dient ouderschapsverlof schriftelijk aan bij de werkgever. Dit kan bijvoorbeeld via een brief of digitaal formulier. De aanvraag moet minimaal twee maanden van tevoren worden ingediend. In de aanvraag moeten de volgende gegevens worden vermeld:
- De gewenste ingangsdatum van het ouderschapsverlof.
- De periode waarin het verlof wordt opgenomen.
- Het aantal werkuren per week dat de werknemer wil of moet uitvoeren tijdens het verlof.
Als het ouderschapsverlof betaald is, dient de werkgever de uitkering aan te vragen bij het UWV binnen 1 jaar en 3 maanden na de eerste verlofdag. Dit is belangrijk om te zorgen dat de uitkering kan worden verstrekt en de werknemer financieel ondersteund wordt tijdens het verlof.
Aanvraagprocedure bij de RVA
In sommige gevallen, zoals bij ouderschapsverlof in de Vlaamse regio, is het ook nodig om een aanvraag in te dienen bij de Regie Onderwijs en Vorming (RVA). Dit is bijvoorbeeld het geval bij thematische verloven. Bij deze aanvraag moet worden onthouden:
- De werkgever schriftelijk op de hoogte brengen van de intentie om ouderschapsverlof aan te vragen.
- Een aanvraag indienen bij de RVA.
De RVA heeft een specifieke procedure voor ouderschapsverlof, die uitgelegd wordt in het infoblad T14 Aanvraagprocedure voor de thematische verloven. Dit document bevat ook uitleg over het vervolg van de aanvraag en de mogelijkheden voor uitstel.
Uitstellen van ouderschapsverlof
In bepaalde gevallen kan ouderschapsverlof worden uitgesteld. Dit is bijvoorbeeld mogelijk in de privésector of bij een lokaal of provinciaal bestuur. Een werkgever mag het ouderschapsverlof uitstellen als de gevraagde periode de goede werking van de dienst ernstig verstoort. Het uitstel moet binnen de maand na de schriftelijke kennisgeving worden aangekondigd en moet schriftelijk worden gemotiveerd. Bovendien moet het uitstel gepaard gaan met een of meerdere alternatieve voorstellen voor het ouderschapsverlof. Deze alternatieven kunnen betrekking hebben op andere vormen of periodes van het verlof.
Ouderschapsverlof voor partners
Ouderschapsverlof is niet alleen beschikbaar voor moeders, maar ook voor partners. Zowel moeders als partners hebben recht op ouderschapsverlof en kunnen hierbij ook aanspraak maken op 9 weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof. Dit is een wettelijk gegeven sinds 2022. Het verlof kan binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen en is bedoeld om ouders flexibiliteit te bieden in de opvoedtijd van het kind.
Bij adoptie en pleegzorg is de uitkering voor het gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof alleen van toepassing in het eerste jaar na opname in het gezin. Dit betekent dat ouders in deze situaties eveneens in aanmerking komen voor betaald ouderschapsverlof, maar dat het tijdstip van de opname bepalend is voor het recht op uitkering.
Flexibilisering van ouderschapsverlof
Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is de mogelijkheid tot flexibilisering. Werknemers kunnen het ouderschapsverlof niet alleen opnemen in een aaneengesloten periode, maar ook verspreid of gedeeltelijk. Dit is bijvoorbeeld handig wanneer ouders willen werken en tegelijkertijd tijd willen besteden aan de opvoeding van hun kind. De flexibilisering van ouderschapsverlof is echter afhankelijk van het overleg met de werkgever en moet schriftelijk worden geregistreerd.
Als de werkgever het ouderschapsverlof of de flexibilisering ervan weigert, moet hij zijn beslissing schriftelijk motiveren. Een weigering zonder duidelijke motivering wordt gezien als een akkoord. Dit betekent dat de werknemer het ouderschapsverlof op de gewenste manier kan opnemen, tenzij er schriftelijke redenen zijn om dit niet toe te staan.
Aanvragen van betaald ouderschapsverlof bij het UWV
Het aanvragen van betaald ouderschapsverlof bij het UWV is een belangrijke stap in de procedure. Werkgevers, DGA’s of alfahulpen mogen de uitkering aanvragen binnen 1 jaar en 3 maanden na de eerste verlofdag. De aanvraag kan worden gedaan via het Werkgeverportaal, via Digipoort, of met behulp van het formulier Indienen betaalverzoek betaald ouderschapsverlof. De aanvraag bevat de volgende gegevens:
- De geboortedatum van het kind.
- De begindatum van het betaald ouderschapsverlof.
- Het aantal werkweken dat het ouderschapsverlof is opgenomen (minimaal 1 week en maximaal 9 weken).
Als het ouderschapsverlof in delen wordt opgenomen, kan de werkgever na de aanvraag maximaal twee extra betaalverzoeken indienen. De uitkering wordt binnen 4 weken na het afgeven van de beschikking verstrekt. Dit is belangrijk om te zorgen dat de werknemer tijdens het ouderschapsverlof financieel ondersteund wordt.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat ouders toelaat om tijd aan te houden voor de opvoeding van hun kind. Het aanvragen van ouderschapsverlof moet minimaal twee maanden van tevoren geschieden en moet schriftelijk worden gedaan. Werkgevers mogen het ouderschapsverlof niet weigeren, maar kunnen wel de verdeling van de werkuren aanpassen. Het ouderschapsverlof kan betaald of onbetaald zijn, afhankelijk van de manier waarop het verlof wordt genomen. Sinds 2022 hebben ouders recht op maximaal 9 weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van het kind. De uitkering hiervoor is geregeld door het UWV en moet binnen een bepaalde termijn worden aangevraagd. Het is van belang dat zowel werknemers als werkgevers goed informeerd zijn over de procedure en de wettelijke regels rond ouderschapsverlof. Door samen te werken en goed te overleggen kan ouderschapsverlof zowel voor ouders als voor werkgevers een positieve ervaring worden.