Ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van de arbeidswetgeving in Nederland, en dit geldt ook voor werknemers in de gemeentelijke sector en veiligheidsregio’s. De CAR-UWO (Collectieve Arbeidsovereenkomst Unie voor Veiligheidsregio’s) bevat specifieke regels die van toepassing zijn op werknemers die ouderschapsverlof opnemen. In 2023 en 2024 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd in de manier waarop ouderschapsverlof kan worden genomen, waaronder het betaald ouderschapsverlof.
In dit artikel bespreken we de huidige regels in de CAR-UWO met betrekking tot ouderschapsverlof, inclusief de wijzigingen die sinds 2023 zijn ingevoerd. We zullen onder andere het maximum aantal betaalde uren, het percentage loondoorbetaling, de mogelijkheden voor parttime werkers en de aanvraagprocedure onder de loep nemen.
Wijzigingen in het ouderschapsverlof sinds 2023
Per 31 december 2023 zijn er wijzigingen doorgevoerd in het ouderschapsverlof voor medewerkers in gemeentelijke organisaties. In de CAR-UWO voor veiligheidsregio’s zijn de regels per 1 januari 2024 aangepast. Deze wijzigingen zijn het gevolg van de inwerkingtreding van de Wet betaald ouderschapsverlof, die een wettelijk kader biedt voor het ouderschapsverlof dat werknemers kunnen opnemen.
Hoewel het totale aantal ouderschapsverlof uren onveranderd blijft (26 werkweken ouderschapsverlof, waarvan negen werkweken betaald ouderschapsverlof), zijn er aanpassingen gedaan aan het betaald ouderschapsverlof dat is vastgelegd in de CAR-UWO. De wijzigingen betreffen het aantal uren dat per week kan worden opgenomen, het percentage loondoorbetaling en de mogelijkheid om het loondoorbetalingspercentage zelf te kiezen.
Betaald ouderschapsverlof: Hoe werkt het?
Werknemers die ouderschapsverlof opnemen kunnen tot een maximum van dertien keer de formele arbeidsduur per week aan betaald ouderschapsverlof opnemen. Dit betekent dat, bijvoorbeeld, een medewerker die fulltime 32 uur per week werkt, recht heeft op 13 × 32 = 416 uur betaald ouderschapsverlof. Deze uren kunnen verdeeld worden over verschillende periodes en op verschillende manieren genomen worden.
Het belangrijkste verschil met de oude regels is dat de medewerker nu zelf bepaalt hoe lang het ouderschapsverlof duurt, hoe het over de tijd verdeeld wordt en welk percentage van het salaris wordt doorbetaald. Deze keuzevrijheid geeft werknemers de mogelijkheid om ouderschapsverlof op een manier te nemen die het beste aansluit bij hun persoonlijke situatie en die van hun kind.
Het loondoorbetalingspercentage is afhankelijk van het salarisniveau van de werknemer. De percentages zijn als volgt:
- 80% loondoorbetaling: Voor werknemers met een salaris dat lager is dan of gelijk aan het maximum van salarisschaal 2.
- 70% loondoorbetaling: Voor werknemers met een salaris dat hoger is dan het maximum van schaal 2, maar lager dan of gelijk aan het maximum van schaal 4.
- 50% loondoorbetaling: Voor werknemers met een salaris dat hoger is dan het maximum van schaal 4.
Werknemers kunnen kiezen voor een ander percentage, maar deze keuze is beperkt tot de opties die in de regels zijn opgenomen. Vanaf de ingangsdatum van de nieuwe regels zijn andere percentages niet meer mogelijk.
De bovenstaande regels zijn gebaseerd op een fulltime dienstverband. Werkt de medewerker parttime, dan moet het aantal uren betaald ouderschapsverlof naar rato worden berekend.
Ondersteunende tabellen
Hieronder vindt u een overzicht van het aantal betaalde uren ouderschapsverlof dat beschikbaar is, afhankelijk van het salarisniveau en het gekozen loondoorbetalingspercentage.
Tabel 1: Betaalde uren ouderschapsverlof op basis van salaris en loondoorbetaling
| Salarisniveau | Keuze percentage = 50% | Keuze percentage = 70% | Keuze percentage = 80% | Keuze percentage = 100% |
|---|---|---|---|---|
| Lager dan of gelijk aan het maximum van salarisschaal 2 | 748,8 uur | 534,9 uur | 468 uur | 374,4 uur |
| Hoger dan het maximum van schaal 2, maar lager dan of gelijk aan het maximum van schaal 4 | 655,2 uur | 468 uur | 409,5 uur | 327,6 uur |
| Hoger dan het maximum van salarisschaal 4 | 468 uur | 334,3 uur | 292,5 uur | 234 uur |
Deze tabel geeft een duidelijk overzicht van hoe het aantal betaalde uren verandert afhankelijk van het salarisniveau en het gekozen percentage. Deze berekeningen zijn gebaseerd op een fulltime dienstverband. Werknemers die parttime werken moeten het aantal uren naar rato berekenen.
Aanvraagprocedure ouderschapsverlof
Om ouderschapsverlof aan te vragen, dient de werknemer het aanvraagformulier Ouderschapsverlof ten minste drie maanden voor de gewenste ingangsdatum in te dienen bij de relevante HR-afdeling. Bovendien moet het ingevulde en ondertekende formulier 'Verklaring Ouderschapsverlof' gelijktijdig worden ingediend. Indien één van deze formulieren ontbreekt, wordt de aanvraag nog niet in behandeling genomen.
De aangepaste werktijden tijdens ouderschapsverlof worden in overleg met de leidinggevende van de medewerker vastgesteld. Dit betekent dat het werknemers en hun leidinggevenden samen af spreken over hoe de werktijd gedurende het ouderschapsverlof eruit zal zien.
Combinaties met andere regels
Een belangrijke overweging bij ouderschapsverlof is hoe het in combinatie werkt met andere regels, zoals arbeidsongeschiktheid of vakantieopbouw. De Toolkit ouderschapsverlof voor veiligheidsregio’s biedt een uitgebreid overzicht van deze combinaties en geeft antwoord op veelgestelde vragen.
Bijvoorbeeld: als een werknemer tijdens ouderschapsverlof arbeidsongeschikt raakt, kan het ouderschapsverlof verder worden verlengd of anders worden ingericht. Ook is het belangrijk te weten of vakantie-uren tijdens ouderschapsverlof opgebouwd worden, wat kan variëren afhankelijk van de specifieke regels binnen een organisatie.
Werkgeversrol en nadere aanwijzingen
De werkgever speelt een belangrijke rol in de uitvoering van de ouderschapsverlofregels. In de CAR-UWO is bepaald dat de gemeentesecretaris namens burgemeester en wethouders nadere aanwijzingen kan geven voor een goede uitvoering en controle op de uitvoering van de regeling. Dit betekent dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor het zorgen dat ouderschapsverlof op een duidelijke en consistente manier wordt aangeboden aan medewerkers.
Daarnaast is het belangrijk dat werkgevers voldoende informatie beschikbaar stellen over ouderschapsverlof, zodat werknemers goed geïnformeerd zijn over hun rechten en verplichtingen. De toolkit ouderschapsverlof bevat ook voorbeeldteksten die kunnen worden gebruikt om medewerkers te informeren over de ouderschapsverlofregels.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling binnen de CAR-UWO en biedt werknemers in de gemeentelijke sector en veiligheidsregio’s de mogelijkheid om hun werkzaamheden aan te passen om hun kind in de eerste levensjaren te kunnen verzorgen. De wijzigingen sinds 2023 hebben geleid tot meer flexibiliteit in het opnemen van ouderschapsverlof, met een grotere keuzevrijheid op het gebied van duur, spreiding en loondoorbetaling.
Werknemers kunnen tot 416 uren betaald ouderschapsverlof opnemen, afhankelijk van hun werktijden en salarisniveau. Het loondoorbetalingspercentage varieert tussen 50% en 100%, afhankelijk van het salarisniveau van de werknemer. Deze regels zijn onderdeel van een breedere wetgeving die bedoeld is om het evenwicht tussen werk en privéleven te bevorderen.
De aanvraagprocedure is duidelijk geregeld, en werknemers moeten zorgvuldig zorgen dat ze alle benodigde formulieren op tijd indienen. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de combinatie van ouderschapsverlof met andere regels, zoals vakantie-uren en arbeidsongeschiktheid.
Werkgevers spelen een centrale rol in de uitvoering van de regels en moeten ervoor zorgen dat ouderschapsverlof op een duidelijke, consistente en ondersteunende manier wordt aangeboden aan medewerkers. Het gebruik van hulpmiddelen zoals de toolkit ouderschapsverlof kan medewerkers helpen bij het begrijpen van de regels en het maken van de juiste keuzes.
In samenvatting biedt ouderschapsverlof in de CAR-UWO een waardevolle ondersteuning voor werknemers die hun kind willen verzorgen in de eerste levensjaren. Door de nieuwe regels is er meer flexibiliteit en duidelijkheid in de regeling, wat medewerkers in staat stelt om ouderschapsverlof op een manier te nemen die het beste aansluit bij hun persoonlijke situatie.