Aanvragen en regelingen rond ouderschapsverlof in het onderwijs: Wat u als werknemer moet weten

Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het arbeidsrecht in Nederland, en in het onderwijssector is het extra relevant gezien de aandacht voor de combinatie van werk en gezin. Werknemers in het onderwijs hebben het recht om tijdelijk af te wezen van hun werk om de opvoeding en verzorging van hun kind tot een leeftijd van acht jaar te ondersteunen. Het gaat hierbij niet alleen om een juridisch recht, maar ook om een concrete ondersteuning voor de balans tussen werk en privéleven. Deze balans is niet alleen belangrijk voor de werknemer, maar ook voor de leerlingen en collega’s, aangezien het verlof impact heeft op de werksituatie.

In dit artikel wordt ingegaan op de praktische en juridische aspecten van het aanvragen van ouderschapsverlof in het onderwijs, met een focus op het stedelijk onderwijs. Wat zijn de voorwaarden om ouderschapsverlof aan te vragen? Hoe verloopt de administratieve procedure? Welke financiële aspecten zijn er? En hoe regelt de school de vervanging van taken? Deze vragen worden beantwoord aan de hand van de actuele regelingen en richtlijnen die van toepassing zijn op werknemers in het onderwijs.

Hoe werkt ouderschapsverlof in het onderwijs?

Ouderschapsverlof is een vorm van verlof dat werknemers in het onderwijs kunnen opnemen om tijd door te brengen met hun jonge kinderen. In het onderwijs is deze regeling geregeld in de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s), en is het dus niet alleen een juridisch recht, maar ook onderdeel van de collectieve afspraken binnen de sector.

De juridische basis

Het recht op ouderschapsverlof is vastgelegd in de Wet arbeid en zorg (WAZO) en in de Wet betaald ouderschapsverlof. Deze wetten bepalen dat ouders tijdens de eerste acht jaar van hun kind kunnen profiteren van verlof om de opvoeding en verzorging te ondersteunen. Binnen deze wetgeving zijn er ook specifieke regelingen voor het eerste levensjaar van het kind, waarin een deel van het ouderschapsverlof betaald kan zijn.

Het recht op verlof

Werknemers in het onderwijs hebben het recht op ouderschapsverlof, en dit recht is geregeld in de CAO’s van zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Het verlof is beschikbaar voor zowel moeders als vaders, en het kan worden opgenomen in een aaneengesloten periode of verspreid over meerdere perioden. Het verlof kan ook opgenomen worden als gedeeltelijk verlof, bijvoorbeeld door werkdagen te verkorten of uren in te schijven.

De CAO voor voortgezet onderwijs stelt duidelijk dat ouderschapsverlof een recht is dat niet kan worden afgewezen. Werkgevers kunnen wel voorstellen doen over de manier waarop het verlof opgenomen kan worden, zolang dit niet in strijd is met de wettelijke regelingen. Dit betekent dat ouders bijvoorbeeld hun verlof verspreid over meerdere perioden kunnen opnemen, maar de school kan dit niet zonder goedkeuring aanpassen.

De duur van het verlof

Het totale ouderschapsverlof kan worden ingevuld op basis van het aantal uren dat een werknemer per week werkt. In het primair onderwijs heeft een werknemer bijvoorbeeld recht op maximaal 1.040 uur ouderschapsverlof, wat gelijk staat aan 26 maal het aantal uren dat hij of zij per week werkt. In het voortgezet onderwijs gelden vergelijkbare regelingen. De duur van het verlof is dus afhankelijk van de werkdag van de werknemer.

Daarnaast is er een specifieke regeling voor het eerste levensjaar van het kind, waarin een deel van het ouderschapsverlof betaald kan worden. In het primair onderwijs is dit maximaal 415 uur, en in het voortgezet onderwijs is dit ook 415 uur. Deze uren kunnen worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind, en tijdens deze periode ontvangt de werknemer 75 procent van zijn of haar loon. Daarna, na het eerste jaar, kan het verlof nog steeds worden opgenomen, maar dan tegen 55 procent van het loon.

Betaald ouderschapsverlof in het onderwijs

Vanaf 2 augustus 2022 heeft iedere werkende ouder in Nederland het recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof, mits deze 9 weken in het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Deze regeling is vastgelegd in de Wet betaald ouderschapsverlof. Tijdens deze 9 weken ontvangt de werknemer 70 procent van het dagloon, tot een maximum van 70 procent van het maximum dagloon. Dit betekent dat de uitkering afhankelijk is van het werknemersloon en de werkdag.

In het primair onderwijs is er een aanvullende regeling, waarbij 415 uur ouderschapsverlof betaald kan worden, mits deze uren in het eerste levensjaar worden opgenomen. Tijdens deze uren ontvangt de werknemer 75 procent van het dagloon. In het voortgezet onderwijs geldt een vergelijkbare regeling, waarbij ook 415 uur ouderschapsverlof betaald kan worden.

Het overige ouderschapsverlof valt onder de regelingen van de Wet arbeid en zorg (WAZO), wat betekent dat het verlof onbetaald is. De werknemer kan dit verlof opnemen zolang het niet in strijd is met de wettelijke regelingen en de afspraken met de werkgever.

Hoe aanvragen voor ouderschapsverlof in het onderwijs?

Aanvragen voor ouderschapsverlof in het onderwijs is een proces dat goed moet worden voorbereid en gecommuniceerd. Het is belangrijk dat werknemers vroegtijdig hun voornemen kenbaar maken aan hun werkgever, zodat vervanging kan worden geregeld. De CAO’s van het onderwijs stellen dat werknemers hun verlof minimaal twee maanden van tevoren moeten melden. Hoe eerder het verlof bekend is, hoe beter de school kan plannen.

Het gesprek met de werkgever

Een belangrijk onderdeel van het aanvragen van ouderschapsverlof is het gesprek met de werkgever. Tijdens dit gesprek wordt besproken hoe het verlof opgenomen wordt, hoe vervanging geregeld kan worden, en wat er met de taken en verantwoordelijkheden gebeurt tijdens de afwezigheid. Het is belangrijk dat het gesprek open en eerlijk is, zodat de school en de werknemer op dezelfde golflengte kunnen zijn.

Bij het aanvragen van ouderschapsverlof moet de werknemer de volgende zaken bespreken met de werkgever:

De gewenste startdatum en de totale duur van het verlof.
De manier waarop het verlof opgenomen wordt (aaneengesloten of verspreid).
Hoe de taken en verantwoordelijkheden overgedragen worden aan collega’s.
De mogelijkheid tot een gedeeltelijke terugkeer of flexibele uren na afloop van het verlof.

Het is ook belangrijk dat de werknemer duidelijk maakt wat de verwachtingen zijn, zodat de school goed kan plannen. Bijvoorbeeld, als de werknemer wil dat er vervanging is voor zijn of haar lessen of projecten, dan moet dit tijdig worden besproken. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de leerlingen niet in de steek worden gelaten.

Administratieve aspecten

Het aanvragen van ouderschapsverlof is een administratief proces dat goed moet worden afgehandeld. De werknemer moet een aanvraagformulier invullen en dit aan de werkgever geven. De aanvraagformulier bevat onder andere informatie over de start- en einddatum van het verlof, de manier waarop het verlof opgenomen wordt, en de verwachtingen rondom vervanging en taken.

Daarnaast moet de werknemer ook rekening houden met de administratieve aspecten van het verlof. Bijvoorbeeld, als het verlof betaald is, dan moet er een afspraak worden gemaakt over de uitkering van het loon. In het primair onderwijs is er een specifieke regeling voor betaald ouderschapsverlof, en deze regeling moet worden afgehandeld door de HR-afdeling van de school.

Het is ook belangrijk dat de werknemer rekening houdt met de impact van het verlof op het pensioen en vakantie. Werknemers bouwen tijdens het ouderschapsverlof pensioen op, en zij bouwen ook vakantiedagen op, ook als het verlof onbetaald is. Dit betekent dat de werknemer geen last heeft van het verlies van pensioen- of vakantierechten tijdens het verlof.

Overleg en planning

Een van de belangrijkste factoren bij het aanvragen van ouderschapsverlof is het overleg en de planning. Werknemers in het onderwijs hebben het recht op ouderschapsverlof, maar de manier waarop dit verlof opgenomen wordt, kan worden beïnvloed door de omstandigheden op school. Het is daarom belangrijk dat het overleg vroegtijdig en open is.

Bijvoorbeeld, als de werknemer wil dat hij of zij het verlof verspreid opneemt, dan moet dit met de werkgever worden besproken. De werkgever kan voorstellen doen over de manier waarop het verlof opgenomen kan worden, maar deze voorstellen moeten redelijk zijn en niet in strijd zijn met de wettelijke regelingen. Het is belangrijk dat de werknemer en de werkgever op dezelfde golflengte zijn, zodat het verlof goed kan worden geregeld.

Terugkeer na het verlof

Na afloop van het ouderschapsverlof is het belangrijk dat de werknemer op een geleidelijke manier terugkeert naar het werk. Veel werknemers ervaren dat het terugkeren naar het werk na een langere afwezigheid een uitdaging kan zijn. Het is daarom belangrijk dat de werknemer met de werkgever bespreekt hoe de terugkeer verloopt. Bijvoorbeeld, is er sprake van flexibele uren of een geleidelijke opbouw van het werk?

Het is ook belangrijk dat de werknemer tijdens de terugkeer geen lichte belasting ondergaat. Dit betekent dat de werkgever ervoor moet zorgen dat de werknemer niet onmiddellijk weer volledig in de ploeg wordt ingeschakeld. In plaats daarvan kan er gekozen worden voor een geleidelijke opbouw van het werk, zodat de werknemer zich opnieuw kan aanpassen aan de werksituatie.

Daarnaast is het ook belangrijk dat de werknemer tijdens de terugkeer ondersteuning krijgt. Veel werknemers in het onderwijs ervaren dat ze na een langere afwezigheid hulp nodig hebben bij het opnieuw aanpassen aan de werksituatie. Het is daarom belangrijk dat de werknemer met een mentor of vertrouwenspersoon op school spreekt, zodat hij of zij ondersteuning kan krijgen bij de terugkeer.

Veelgestelde vragen over ouderschapsverlof in het onderwijs

Er zijn veel vragen die werknemers in het onderwijs stellen over ouderschapsverlof. Hieronder worden enkele veelgestelde vragen beantwoord aan de hand van de informatie die in de CAO’s en wetgeving van toepassing zijn.

Kan mijn werkgever mijn aanvraag voor ouderschapsverlof weigeren?

Nee, de werkgever kan de aanvraag voor ouderschapsverlof niet weigeren. Het is een recht van de werknemer om ouderschapsverlof op te nemen, en dit recht staat vastgelegd in de wetgeving. De werkgever kan wel voorstellen doen over de manier waarop het verlof opgenomen kan worden, maar deze voorstellen moeten redelijk zijn en niet in strijd zijn met de wettelijke regelingen.

Bijvoorbeeld, als de werknemer wil dat hij of zij het verlof verspreid opneemt, dan kan de werkgever voorstellen doen over de manier waarop het verlof opgenomen kan worden. Deze voorstellen moeten redelijk zijn, en de werkgever moet een alternatief voorstellen als het verlof niet in de gewenste manier opgenomen kan worden.

Bouw ik pensioen op tijdens onbetaald ouderschapsverlof?

Ja, de werknemer bouwt tijdens onbetaald ouderschapsverlof pensioen op. Dit is vastgelegd in de CAO’s van het onderwijs, en het betekent dat de werknemer geen last heeft van het verlies van pensioenrechten tijdens het verlof. Er wordt tijdens het verlof een fictief loon gebruikt om de pensioenopbouw door te laten gaan.

Bouw ik vakantiedagen op tijdens ouderschapsverlof?

Ja, de werknemer bouwt tijdens ouderschapsverlof vakantiedagen op, ook als het verlof onbetaald is. Dit is wettelijk vastgelegd, en het betekent dat de werknemer geen last heeft van het verlies van vakantierechten tijdens het verlof.

Wat moet ik doen als ik eerder terug wil keren uit mijn verlof?

Als de werknemer wil dat hij of zij eerder terugkeert uit het verlof, dan moet dit formeel worden aangevraagd bij de werkgever. De werkgever moet deze aanvraag beoordelen en kan eventueel voorstellen doen over de manier waarop de terugkeer verloopt. De aanvraag moet duidelijk zijn, en de werknemer moet aangeven waarom hij of zij wil terugkeren en hoe de terugkeer verloopt.

Conclusie

Ouderschapsverlof in het onderwijs is een belangrijk onderdeel van het arbeidsrecht en een concreet ondersteuning voor de balans tussen werk en gezin. Werknemers in het onderwijs hebben het recht om tijdelijk af te wezen van hun werk om de opvoeding en verzorging van hun kind tot een leeftijd van acht jaar te ondersteunen. Het verlof is geregeld in de CAO’s van zowel het primair als het voortgezet onderwijs, en het is dus niet alleen een juridisch recht, maar ook onderdeel van de collectieve afspraken binnen de sector.

Het aanvragen van ouderschapsverlof is een proces dat goed moet worden voorbereid en gecommuniceerd. Het is belangrijk dat werknemers vroegtijdig hun voornemen kenbaar maken aan hun werkgever, zodat vervanging kan worden geregeld. Het overleg en de planning zijn essentieel, zodat het verlof goed kan worden geregeld en de impact op de school en de leerlingen zo klein mogelijk is.

Daarnaast zijn er ook specifieke regelingen voor betaald ouderschapsverlof in het onderwijs, en deze regelingen moeten worden afgehandeld door de HR-afdeling van de school. Het is belangrijk dat werknemers rekening houden met de administratieve aspecten van het verlof, zoals de uitkering van het loon en de impact op pensioen en vakantie.

Na afloop van het ouderschapsverlof is het belangrijk dat de werknemer op een geleidelijke manier terugkeert naar het werk. Veel werknemers ervaren dat het terugkeren naar het werk na een langere afwezigheid een uitdaging kan zijn, en het is daarom belangrijk dat de werknemer ondersteuning krijgt bij de terugkeer. Dit kan gerealiseerd worden door een mentor of vertrouwenspersoon op school te betrekken.

Ouderschapsverlof is dus niet alleen een juridisch recht, maar ook een concrete ondersteuning voor de balans tussen werk en gezin. Het is een belangrijk onderdeel van het arbeidsrecht in het onderwijs, en het helpt werknemers om de opvoeding en verzorging van hun kinderen te ondersteunen. Het is daarom belangrijk dat werknemers goed informeerd zijn over de regelingen en de mogelijkheden rond ouderschapsverlof in het onderwijs.