Ouderschapsverlof in Nederland biedt ouders de mogelijkheid om tijd vrij te maken om hun kind te verzorgen in de eerste jaren van zijn of haar leven. Sinds 2 augustus 2022 is het ouderschapsverlof wettelijk geregeld, waarbij ouders recht hebben op 26 weken verlof, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald kunnen worden via de Uitvoering van Werk en Woning (UWV). In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven over het ouderschapsverlof, inclusief de aanspraak, berekening, betaalbaarheid, en praktische toepassing. De informatie is gebaseerd op de meest actuele en betrouwbare bronnen in Nederland.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde vorm van verlof die ouders toestaat om tijd vrij te maken voor hun kind. Dit verlof is bedoeld om de eerste jaren van het kind te kunnen doorbrengen en te zorgen voor een goede opvoedkundige start. Het ouderschapsverlof is toegestaan tot het kind acht jaar is. De verlofperiode bedraagt maximaal 26 weken, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald zijn via de UWV. De resterende 17 weken zijn onbetaald. Deze verlofperiode kan verdeeld worden op meerdere manieren, zolang het verlof op tijd opgenomen wordt, namelijk voordat het kind acht jaar oud is.
Aanspraak op ouderschapsverlof
Om ouderschapsverlof te kunnen opnemen, zijn er een aantal voorwaarden:
- Het kind moet jonger zijn dan acht jaar. In sommige cao’s kan de leeftijdslimiet anders zijn.
- De ouder moet het kind als eigen kind, adoptiekind, pleegkind, stiefkind of aspirant-adoptiekind hebben.
- Het kind moet bij de ouder wonen volgens de basisregistratie personen.
- De ouder moet in dienst zijn bij een werkgever.
Beide ouders hebben het recht om ouderschapsverlof op te nemen, inclusief situaties waarin ouders in een ander land wonen of werken. Werknemers kunnen ouderschapsverlof aanvragen zodra ze in dienst zijn. Ouderschapsverlof is ook beschikbaar voor ouders die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn, hoewel dit kan invloed hebben op re-integratieprocessen.
Hoe wordt ouderschapsverlof berekend?
Het ouderschapsverlof wordt berekend aan de hand van het aantal uren dat de werknemer normaal per week werkt. De standaardduur van ouderschapsverlof is 26 keer het aantal werkuren per week.
Bijvoorbeeld: een werknemer die normaal 32 uur per week werkt, heeft recht op 832 uur ouderschapsverlof (32 uur × 26 weken).
De verlofperiode kan verdeeld worden op verschillende manieren, zoals:
- 1 maand van 32 uur per week.
- 3 maanden van 20 uur per week.
- 13 maanden van 10 uur per week.
Elke verlofperiode moet minimaal één maand duren. De werknemer bepaalt samen met de werkgever wanneer het verlof opgenomen wordt. Het verzoek tot opname van ouderschapsverlof moet uiterlijk twee maanden voor de gewenste ingangsdatum schriftelijk bij de werkgever gemeld worden.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds 2 augustus 2022 is het ouderschapsverlof wettelijk geregeld. Ouders hebben recht op 9 weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof, dat 70% van het dagloon of het maximumdagloon bedraagt. Dit betaalde deel kan worden aangevraagd bij de UWV. De betaalde periode moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen.
Als de werkgever een cao heeft die een hoger bedrag voorziet (bijvoorbeeld 100% van het dagloon), dan geldt dit in plaats van de wettelijke regeling. De betaalde uren zijn onderdeel van het totaal aantal ouderschapsverlofuren en vallen dus binnen de 26 weken. De werknemer kan zelf kiezen wanneer deze 9 weken betaald ouderschapsverlof opgenomen worden.
Onbetaald ouderschapsverlof
De resterende 17 weken ouderschapsverlof zijn onbetaald. Ouders mogen deze uren opnemen in combinatie met het betaalde deel of apart. Er is geen verplichte volgorde, maar het verlof moet binnen de leeftijd van acht jaar van het kind worden opgenomen. Anders vervalt het.
Het onbetaalde ouderschapsverlof kan worden opgenomen in verschillende tijdsperiodes en onder verschillende omstandigheden. Het verlof kan ook gedeeltelijk genomen worden, bijvoorbeeld 10 uur per week gedurende 26 weken. Ouders kunnen zelf bepalen hoe ze het verlof willen inzetten, mits dit met de werkgever afgesproken is.
Ouderschapsverlof en veranderingen in werk
Soms verandert de werkstatus van ouders tijdens of na de ouderschapsverlofperiode. In dergelijke gevallen moet het ouderschapsverlof worden aangepast:
- Wanneer je minder gaat werken: Als een werknemer bijvoorbeeld van 32 uur per week naar 28 uur per week wil werken, wordt het resterende ouderschapsverlof berekend op basis van het nieuwe aantal werkuren.
- Wanneer je meer gaat werken: Als de werkduur toeneemt, wordt het ouderschapsverlof opnieuw berekend aan de hand van het nieuwe aantal uren.
- Wanneer je verandert van werkgever: De resterende ouderschapsverlofuren kunnen worden overgedragen naar een nieuwe werkgever. Dit moet wel schriftelijk worden afgesproken.
Onderbreken of stoppen van ouderschapsverlof
Ouders kunnen ouderschapsverlof onderbreken of beëindigen in bepaalde situaties. Bijvoorbeeld:
- Zwangerschapsverlof of adoptieverlof: Als een ouder zwanger raakt of een ander kind adopteert, kan ouderschapsverlof onderbroken worden om het nieuwe verlof op te nemen.
- Ziekte tijdens ouderschapsverlof: Als een ouder ziek raakt tijdens ouderschapsverlof, loopt het verlof en de uitkering door. Het is mogelijk om het verlof later opnieuw op te nemen, bijvoorbeeld wanneer de ouder weer (gedeeltelijk) kan werken.
- Bijzondere onvoorziene situaties: Bijvoorbeeld bij een verandering in het gezinssituatie of bij problemen op de werkvloer.
Werkgever en ouderschapsverlof
De werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren. Echter, de werkgever kan omwille van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang vragen of het verlof anders geroffeld kan worden. Dit geldt voor het hele ouderschapsverlof. De werkgever moet samen met de werknemer afwegen wat het beste is in de praktijk.
Werknemers kunnen ook afspreken dat ouderschapsverlof in het kader van een flexibel werken of gedeeltelijke werkduur wordt opgenomen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij ouders die werken in de zorg of onderwijssector.
Ouderschapsverlof en werkloosheid
Als een ouder tijdsens werkloos raakt, stopt het betaald ouderschapsverlof op de eerste dag van werkloosheid. Ouders kunnen in dat geval contact opnemen met de UWV om te kijken of er andere mogelijkheden zijn, zoals het opnemen van het onbetaalde ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof en re-integratie
Het is mogelijk om ouderschapsverlof op te nemen tijdens een re-integratieproces. Dit betekent dat een werknemer die gedeeltelijk arbeidsongeschikt is, ouderschapsverlof kan opnemen. Echter, dit kan problemen opleveren bij de re-integratie, omdat ouderschapsverlof niet automatisch leidt tot een herstel van het werkend vermogen.
Ouderschapsverlof voor meerdere kinderen
Ouders hebben recht op ouderschapsverlof voor elk kind. Het is mogelijk om ouderschapsverlof voor meerdere kinderen tegelijk op te nemen. Ouders hoeven dus niet eerst het ouderschapsverlof voor één kind op te nemen voordat ze het ouderschapsverlof voor een ander kind kunnen aanvragen. Dit geldt ook voor ouders die meerdere kinderen tegelijk adopteren of adopteren binnen een korte tijd.
Ouderschapsverlof voor pleegouders en stiefouders
Ouderschapsverlof is ook beschikbaar voor pleegouders en stiefouders. Het kind moet bij de ouder wonen volgens de basisregistratie personen. Voor pleegouders geldt dat het ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van het kind opgenomen moet worden. Dit geldt ook voor adoptieouders. Het verlof kan bijvoorbeeld worden opgenomen als het kind wordt geplaatst in pleegzorg of adoptie.
Ouderschapsverlof en vakantie
Tijdens ouderschapsverlof bouwt een werknemer vakantiedagen op over de uren die opgenomen worden. Dit geldt ook voor de betaalde uren. Ouders kunnen dus na afloop van het ouderschapsverlof hun vakantiedagen opbouwen, net zoals tijdens hun normale werk.
Conclusie
Ouderschapsverlof in Nederland biedt ouders een belangrijke mogelijkheid om tijd vrij te maken voor hun kind in de eerste jaren van zijn of haar leven. Het ouderschapsverlof bestaat uit 26 weken verlof, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald zijn. De verlofperiode kan verdeeld worden op verschillende manieren, zolang het verlof op tijd opgenomen wordt. Ouders kunnen samen met de werkgever bepalen hoe het verlof ingezet wordt. Het ouderschapsverlof is toegestaan tot het kind acht jaar is en is beschikbaar voor eigen kinderen, adoptiekinderen, pleegkinderen, stiefkinderen en aspirant-adoptiekinderen. Werkgevers mogen ouderschapsverlof niet weigeren, maar kunnen omwille van zwaarwegend belang vragen om het verlof anders in te roosteren. Ouderschapsverlof is een belangrijke maatregel om te zorgen voor een goede opvoedkundige start voor kinderen en te ondersteunen bij de balans tussen werk en gezin.