Inleiding
Sinds 2 augustus 2022 is betaald ouderschapsverlof mogelijk in Nederland. Deze regeling biedt ouders de mogelijkheid om 9 weken van hun totaal beschikbare ouderschapsverlof betaald op te nemen. Het ouderschapsverlof zelf omvat maximaal 26 weken, waarvan 9 weken nu betaald kunnen worden via een uitkering van het UWV. De regeling is bedoeld om ouders met jonge kinderen te ondersteunen bij het combineren van werk en opvoedkundige verantwoordelijkheden. Voor werkgevers in de retailsector zijn er verschillende aspecten van aandacht: de aanvraagprocedures, de uitkeringsopties, en het combineren van ouderschapsverlof met andere vormen van verlof zoals zwangerschaps- en bevallingsverlof.
In dit artikel worden de regelingen en praktische toepassingen van het betaald ouderschapsverlof in de retailsector besproken, met betrekking tot de verantwoordelijkheden van werkgevers, de aanvraagprocedure, en de mogelijkheden voor ouders om het verlof in te nemen. Daarnaast worden ook relevante aspecten van het ouderschapsverlof zelf besproken, zoals de mogelijkheid om verlof in te nemen als het kind jonger dan 1 jaar is of hoe ouderschapsverlof zich gedraagt bij verandering van werkgever.
Wat is betaald ouderschapsverlof?
Het betaald ouderschapsverlof is een uitbreiding op het bestaande ouderschapsverlof, dat sinds voor 2022 al bestond. Ouders kunnen in de eerste acht levensjaren van hun kind maximaal 26 weken ouderschapsverlof opnemen. Vanaf 2 augustus 2022 is het mogelijk om 9 van deze 26 weken ouderschapsverlof betaald te krijgen, mits het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt genomen. De uitkering voor deze 9 weken bedraagt 70% van het dagloon, tot een maximum van 70% van het maximum dagloon.
De uitkering wordt betaald door het UWV. Ouders kunnen dit verlof aanvragen via hun werkgever, die de uitkering vervolgens als werkgever aanvraagt bij het UWV. Het UWV beslist binnen 4 weken na de aanvraag of de uitkering wordt toegekend en bepaalt hoeveel wordt uitbetaald.
De uitkering kan op twee manieren worden uitbetaald:
- Het UWV betaalt de uitkering direct aan de werknemer.
- Het UWV betaalt de uitkering aan de werkgever, die deze vervolgens aan de werknemer uitkeert.
Beide manieren hebben specifieke regels rondom het uitkeren van vakantiegeld en de tijdsplanning van de uitbetaling. Bij de eerste optie krijgt de werknemer de uitkering achteraf op de betaalmomenten, inclusief vakantiegeld. Bij de tweede optie ontvangt de werkgever de uitkering en kan deze de werknemer 70% vooruitbetalen, met de resterende uitkering achteraf van het UWV.
Aanvraagprocedure voor betaald ouderschapsverlof
De aanvraagprocedure voor betaald ouderschapsverlof volgt een specifieke stappenplan. Eerst dient de werknemer het ouderschapsverlof aan bij de werkgever. Dit gebeurt in de vorm van een verzoek om verlof, dat door de werkgever moet worden goedgekeurd. Daarna, en pas na de daadwerkelijke opname van het verlof, kan de werkgever de uitkering aanvragen bij het UWV.
De aanvraag voor de uitkering dient binnen 4 weken na de opname van het verlof te gebeuren. Het UWV beslist binnen 4 weken of de uitkering wordt toegekend. In de beschikking wordt het recht en de hoogte van de uitkering vastgesteld. De uitkering kan tot 15 maanden na de geboorte of adoptie van het kind worden aangevraagd.
Een voorbeeld hiervan is een werknemer die op 2 augustus 2022 al zeven maanden ouder is geworden van een kind. De werknemer heeft al zes weken ouderschapsverlof genomen, maar dit was wettelijk onbetaald. In de resterende vijf maanden heeft deze werknemer nog de mogelijkheid om negen weken betaald ouderschapsverlof aan te vragen. Daarna kan hij nog 11 weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen tot het 8e levensjaar van het kind.
Verloop van ouderschapsverlof
Het ouderschapsverlof kan op verschillende manieren worden ingenomen. Ouders kunnen kiezen om het verlof op te delen in meerdere perioden, of slechts een aantal dagen per week of uren per dag te nemen. Dit wordt ook wel "gespreid ouderschapsverlof" genoemd. De werknemer heeft in beginsel de vrijheid om zelf te bepalen hoe hij het verlof wil inzetten. De werkgever mag wel wijzigingen aanbrengen, mits deze wijzigingen binnen 4 weken voor de start van het verlof worden voorgesteld en mits er een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang is.
Een voorbeeld van een wijziging kan zijn dat een werknemer uren of dagen per week wil nemen, maar de werkgever een andere opdeling wil aanbrengen. In dat geval dient de werkgever eerst overleg te voeren met de werknemer en moet er een zwaarwegend belang zijn, zoals ernstige organisatorische problemen. Dit zwaarwegend belang wordt echter niet snel aangenomen door de toezichtsorganen.
Ouderschapsverlof kan ook worden onderbroken of stopgezet, bijvoorbeeld wanneer de werknemer zwangerschapsverlof of adoptieverlof op wil nemen. In dat geval dient een verzoek tot onderbreking of stoppen van het ouderschapsverlof in te worden. Deze verzoeken kunnen niet worden geweigerd.
Overgangsregeling en oude situatie
Voor ouders die al voor 2 augustus 2022 een kind hebben gekregen, is er een overgangsregeling. Ouders die op 2 augustus 2022 nog werken en waarvan het kind jonger is dan 1 jaar, kunnen ook aanspraak maken op betaald ouderschapsverlof. Het kind moet op dat moment minstens 9 weken jonger zijn en het ouderschapsverlof mag niet volledig zijn opgenomen.
In deze overgangsregeling kan een werknemer die al zes weken ouderschapsverlof heeft genomen, nog negen weken betaald ouderschapsverlof aanvragen. Daarna kan hij nog 11 weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen tot het 8e levensjaar van het kind.
Ouderschapsverlof en verandering van werkgever
Als een werknemer een gedeelte van het ouderschapsverlof heeft genomen, maar een nieuwe baan vindt voordat het verlof volledig is opgenomen, behoudt hij zijn recht op het resterende verlof. Bij de nieuwe werkgever kan het resterende ouderschapsverlof worden ingenomen. Dit geldt zolang het kind jonger is dan 8 jaar.
Betaald ouderschapsverlof versus onbetaald ouderschapsverlof
Het ouderschapsverlof bestaat uit 26 weken, waarvan maximaal 9 weken betaald kunnen worden. De overige 17 weken zijn onbetaald. Deze 17 weken kunnen op ieder moment tussen de geboorte van het kind en het 8e levensjaar worden genomen. De 9 betaalde weken moeten binnen het eerste levensjaar van het kind worden ingenomen.
Ouders kunnen kiezen wanneer ze de 9 betaalde weken willen nemen. Deze kunnen bijvoorbeeld worden verspreid over een aantal dagen of uren per week. De werkgever mag wel wijzigingen aanbrengen, mits er sprake is van een zwaarwegend belang.
Betaald ouderschapsverlof en zwangerschapsverlof
Ouders kunnen het ouderschapsverlof combineren met zwangerschaps- en bevallingsverlof. Een zwangere werknemer heeft recht op zwangerschaps- en bevallingsverlof, dat samen minstens 16 weken duurt. De exacte duur hangt af van de geboortedatum van het kind. Als de geboortedatum later ligt dan verwacht, kan het totaal aantal verlofweken uitkomen op 18 weken.
Als een werknemer zwangerschapsverlof of adoptieverlof wil nemen en dit valt samen met ouderschapsverlof, kan het ouderschapsverlof worden onderbroken of stopgezet. In dat geval dient een verzoek in bij de werkgever. Ouders kunnen het onderbroken ouderschapsverlof op een later moment opnemen. Ze behouden hun recht op ouderschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof en wettelijke verplichtingen van de werkgever
Als werkgever is het niet mogelijk om het ouderschapsverlof te weigeren. Ouderschapsverlof is een recht dat is vastgelegd in de wet. Werkgevers kunnen wel wijzigingen aanbrengen aan de wijze van opname van het verlof, maar dit kan alleen als er sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang.
Bij voltijds ouderschapsverlof betaalt de werkgever niets. De uitkering voor het betaald ouderschapsverlof komt van het UWV. De aanvraagprocedure voor deze uitkering is duidelijk geregeld en vereist overleg tussen werkgever en werknemer.
Verloop en onderbreking van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof kan worden onderbroken of stopgezet. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn wanneer de partner van de werknemer zijn baan verliest of wanneer de werknemer zelf zwangerschapsverlof wil nemen. In beide gevallen dient een verzoek tot onderbreking of stoppen van het ouderschapsverlof in bij de werkgever. Ouders kunnen het onderbroken ouderschapsverlof op een latere datum opnemen. Ze behouden dus hun recht op ouderschapsverlof.
Conclusie
Het betaald ouderschapsverlof is een belangrijke uitbreiding op het bestaande ouderschapsverlof en biedt ouders de mogelijkheid om meer tijd door te brengen met hun kinderen zonder financiële druk. De regeling is gericht op het eerste levensjaar van het kind en is daarmee een ondersteuning bij de opvoeding van jonge kinderen. Werkgevers in de retailsector hebben een duidelijke procedure om te volgen bij de aanvraag van de uitkering en de opname van het verlof.
De regeling is ook toegankelijk voor ouders die al voor 2 augustus 2022 een kind hebben gekregen, zolang het kind jonger is dan 1 jaar. De ouderschapsverlofregeling is flexibel en toelaatbaar in combinatie met andere vormen van verlof, zoals zwangerschaps- en bevallingsverlof. De verantwoordelijkheden van werkgevers zijn duidelijk geregeld, en ouderschapsverlof kan ook worden ingenomen bij een nieuwe werkgever, mits het niet volledig is opgenomen.
Het betaald ouderschapsverlof is een onderdeel van een bredere regeling die ouders ondersteunt bij het combineren van werk en opvoedkundige verantwoordelijkheden. Deze regeling draagt bij aan een betere balans tussen werk en privéleven en ondersteunt de langdurige betrokkenheid van ouders bij de opvoeding van hun kinderen.