Ouderschapsverlof is voor veel ouders een belangrijk moment in hun professionele en persoonlijke levensloop. Het biedt de mogelijkheid om direct na de geboorte van een kind beter in te kunnen met de nieuwe situatie en meer tijd met het kind door te brengen. Echter, ouderschapsverlof heeft ook invloed op wettelijke arbeidsvoorwaarden, zoals de opbouw van vakantiedagen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe vakantiedagen zich gedragen tijdens ouderschapsverlof in Nederland, afhankelijk van of het verlof betaald of onbetaald is, en hoe ouders hier het beste mee kunnen omgaan. Het artikel is opgesteld op basis van recente, betrouwbare informatie uit diverse bronnen.
Onbetaald ouderschapsverlof en vakantiedagen
Bij onbetaald ouderschapsverlof werkt de ouder minder uren dan normaal, wat direct een impact heeft op de opbouw van vakantiedagen. Vakantiedagen worden in Nederland berekend op basis van het aantal gewerkte uren. Tijdens onbetaald ouderschapsverlof zijn er geen werkelijk gewerkte uren, en dus geen uren waarover vakantiedagen opgebouwd kunnen worden.
Als ouders bijvoorbeeld 1 dag per week onbetaald ouderschapsverlof opnemen, dan werken zij effectief 20% minder uren dan normaal. Gevolg is dat zij ook 20% minder vakantiedagen opbouwen. Dit effect kan zich op korte termijn al voelen, maar op lange termijn kan het leiden tot een minder gunstige verhouding tussen gewerkte uren en opgebouwde vakantiedagen.
Het is belangrijk om hier rekening mee te houden bij het plannen van verlof. Omdat vakantiedagen vervallen na 30 juni van het volgende kalenderjaar, is het verstandig om eventueel opgebouwde vakantiedagen tijdig in te plannen. Anders lopen ouders het risico dat ze deze dagen kwijtraken, wat zeker niet gewenst is.
Betaald ouderschapsverlof en vakantiedagen
In tegenstelling tot onbetaald ouderschapsverlof, leidt betaald ouderschapsverlof tot het opbouwen van vakantiedagen. Tijdens betaald ouderschapsverlof ontvangt een ouder een uitkering van het UWV, en wordt het verlof dus formeel als betaald verlof beschouwd. Dit betekent dat ouders gedurende de 9 weken betaald ouderschapsverlof wél vakantiedagen opbouwen, net zoals bij normaal verlof of ziekteverlof.
Het betaald ouderschapsverlof is een regeling die in 2022 is ingevoerd en sindsdien beschikbaar is voor ouders. Tijdens deze periode wordt een uitkering verstrekt over 9 weken en is het mogelijk om het verlof te combineren met eventuele deels werkzaamheden. De opbouw van vakantiedagen tijdens deze periode is dan ook volledig mogelijk. Dit geldt zowel voor wettelijke als bovenwettelijke vakantiedagen, afhankelijk van de toepasselijke CAO.
Combineren van ouderschapsverlof met gewone vakantiedagen
Een belangrijk punt dat ouders moeten weten, is dat ouderschapsverlof en gewone vakantiedagen twee verschillende soorten verlof zijn en dus kunnen worden gecombineerd. Dit betekent dat ouders bijvoorbeeld kunnen kiezen om vakantiedagen op te nemen aansluitend op of tijdens een periode van ouderschapsverlof.
Deze combinatie is handig als ouders extra vrije tijd willen nemen, zonder dit te hoeven opofferen aan hun salaris. Het is echter belangrijk om hierbij goed te plannen, zodat er geen overlappen of conflicten ontstaan. Bijvoorbeeld, als ouders vakantiedagen opnemen tijdens ouderschapsverlof, dan dient dit binnen het rooster van ouderschapsverlof te passen. In de praktijk betekent dit dat ouders in dat geval niet langer ouderschapsverlof opnemen voor de uren die ze als vakantie gebruiken. Hierdoor kan hun ouderschapsverlofperiode langer duren of anders worden ingedeeld.
Invloed van ouderschapsverlof op vakantiedagen: samenvatting
Ouderschapsverlof heeft een duidelijke invloed op de opbouw van vakantiedagen. Bij onbetaald ouderschapsverlof wordt er geen vakantie opgebouwd, terwijl bij betaald ouderschapsverlof wel vakantiedagen opgebouwd kunnen worden. De mate waarin ouders vakantiedagen opbouwen hangt dus af van het type ouderschapsverlof en het daadwerkelijke aantal gewerkte uren.
Daarnaast is het belangrijk om te weten dat ouders hun vakantiedagen tijdig kunnen opnemen, zodat deze niet vervallen. In de praktijk is het verstandig om hierbij vooraf te plannen en afspraken te maken met de werkgever. Dit zorgt voor duidelijkheid en voorkomt eventuele problemen bij het gebruik van opgebouwde vakantiedagen.
Vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof: wettelijke basis
De opbouw van vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof is mede geregeld door de Wet Arbeid en Zorg. Deze wet maakt een onderscheid tussen betaald en onbetaald ouderschapsverlof. Tijdens betaald ouderschapsverlof loopt de opbouw van wettelijke vakantiedagen door, omdat het verlof formeel als betaald verlof wordt beschouwd. Tijdens onbetaald ouderschapsverlof is dit niet het geval, omdat er geen loon wordt verstrekt en dus geen uren zijn die als werkuren worden gerekend.
De CAO’s (Collectieve Arbeidsovereenkomsten) van specifieke bedrijven of sectoren kunnen eventueel aanvullende regels bevatten. Zo is bijvoorbeeld in de cao Hoveniersbedrijf 2024-2026 geen expliciete regeling opgenomen voor de opbouw van vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof. In dergelijke gevallen dient men terug te vallen op de wettelijke regeling, die voor alle werknemers in Nederland van toepassing is.
Aanvullende regels en praktijkvoorbeelden
In de praktijk kunnen ouders aangeven hoe ze hun ouderschapsverlof willen indelen, afhankelijk van hun werkrooster en persoonlijke voorkeuren. Dit heeft een directe invloed op hoeveel vakantiedagen ze opbouwen. Voorbeelden hiervan zijn:
- Een ouder neemt 1 dag per week onbetaald ouderschapsverlof op. Daardoor werkt hij of zij 20% minder uren, waardoor ook 20% minder vakantiedagen worden opgebouwd.
- Een ouder neemt 9 weken betaald ouderschapsverlof op. Tijdens deze periode ontvangt hij of zij een uitkering van het UWV en bouwt vakantiedagen op net zoals bij normaal verlof.
- Een ouder wil extra vrije tijd nemen en combineert vakantiedagen met ouderschapsverlof. Dit is mogelijk, mits het goed wordt geregistreerd en afgesproken met de werkgever.
Het is verstandig om bij ouderschapsverlof altijd duidelijke afspraken te maken met de werkgever. Dit voorkomt verwarring en zorgt voor een rechtsvastige indeling van het verlof. Ook is het aan te raden om gebruik te maken van een HR-adviseur of juridisch hulpverlenend bedrijf, zeker bij complexe situaties of bij het combineren van meerdere soorten verlof.
Vakantiedagen en de verlofvergunning
Het opnemen van vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof is een aparte regel en vereist een aparte verlofvergunning. Ouders kunnen hierbij kiezen om vakantiedagen op te nemen aansluitend op of tijdens hun ouderschapsverlof. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met het feit dat ouders tijdens ouderschapsverlof al een bepaalde hoeveelheid uren opnemen die als ouderschapsverlof worden geregistreerd.
Bijvoorbeeld: Als een ouder 5 dagen ouderschapsverlof opneemt en daarna 5 dagen vakantiedagen, dan zijn dat in totaal 10 dagen verlof. Echter, de 5 dagen vakantiedagen dient de ouder als afzonderlijke uren te registreren, zodat ze niet worden gemengd met de ouderschapsverlofuren. Dit is belangrijk voor administratieve doeleinden en voor het voorkomen van eventuele onduidelijkheden.
Vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof: samenvatting van de mogelijkheden
De volgende overzichtstabel geeft een overzicht van de mogelijkheden rondom vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof:
| Type ouderschapsverlof | Opbouw vakantiedagen | Vakantiedagen opnemen tijdens ouderschapsverlof | Uitleg |
|---|---|---|---|
| Onbetaald ouderschapsverlof | Nee | Ja | Geen opbouw van vakantiedagen, maar vakantiedagen kunnen worden opgenomen. |
| Betaald ouderschapsverlof | Ja | Ja | Vakantiedagen worden opgebouwd en kunnen ook tijdens ouderschapsverlof worden opgenomen. |
Deze tabel maakt duidelijk dat ouders tijdens onbetaald ouderschapsverlof geen vakantiedagen opbouwen, maar dat ze wel kunnen kiezen om vakantiedagen op te nemen. Bij betaald ouderschapsverlof geldt het omgekeerde: vakantiedagen worden opgebouwd en kunnen ook tijdens ouderschapsverlof worden opgenomen.
Praktische tips voor ouders
Bij het plannen van ouderschapsverlof en vakantiedagen zijn er een aantal praktische tips die ouders kunnen gebruiken:
- Plan vooraf: Maak een duidelijk plan van hoe ouderschapsverlof en vakantiedagen ingedeeld moeten worden. Dit voorkomt verwarring en zorgt voor duidelijkheid bij de werkgever.
- Gebruik HR-advies: Raadpleeg eventueel een HR-adviseur of juridisch hulpverlenend bedrijf bij complexe situaties of bij het combineren van meerdere soorten verlof.
- Houd rekening met verloop: Vakantiedagen vervallen na 30 juni van het volgende kalenderjaar. Plan dus altijd zodanig dat eventueel opgebouwde vakantiedagen nog opgenomen kunnen worden.
- Maak afspraken met de werkgever: Duidelijke afspraken met de werkgever voorkomen eventuele problemen bij het opnemen of opbouwen van vakantiedagen.
- Houd rekening met CAO-regels: De toepasselijke CAO kan eventueel aanvullende regels bevatten. Controleer altijd of deze van toepassing zijn en of ze extra regels bevatten voor ouderschapsverlof en vakantiedagen.
Invloed op het werkelijke werkrooster
Ouderschapsverlof heeft een directe invloed op het werkelijke werkrooster. Tijdens ouderschapsverlof werken ouders minder uren dan normaal, wat zich vertaalt in een lagere verantwoordelijkheid in het bedrijf of de organisatie. Dit heeft een impact op de opbouw van vakantiedagen, omdat deze afhankelijk zijn van het aantal gewerkte uren.
Bijvoorbeeld: Een ouder die 1 dag per week onbetaald ouderschapsverlof opneemt, werkt 20% minder uren dan normaal. Gevolg is dat hij of zij ook 20% minder vakantiedagen opbouwt. Dit effect is duidelijk te zien in de opbouw van vakantiedagen over de loop van een jaar.
Het is belangrijk om te weten dat ouders tijdens ouderschapsverlof ook kunnen kiezen om deels door te werken. Bijvoorbeeld, een ouder kan 2 dagen per week onbetaald ouderschapsverlof opnemen en de overige 3 dagen doorgaan met werken. In dergelijke gevallen bouwt de ouder vakantiedagen op over de 3 gewerkte dagen, wat minder is dan normaal, maar wel beter is dan helemaal geen vakantiedagen opbouwen.
Conclusie
Ouderschapsverlof heeft een duidelijke invloed op de opbouw van vakantiedagen in Nederland. Bij onbetaald ouderschapsverlof wordt er geen vakantie opgebouwd, terwijl bij betaald ouderschapsverlof wel vakantiedagen opgebouwd kunnen worden. De mate waarin ouders vakantiedagen opbouwen hangt dus af van het type ouderschapsverlof en het daadwerkelijke aantal gewerkte uren.
Het is belangrijk om te weten dat ouders tijdens ouderschapsverlof ook kunnen kiezen om vakantiedagen op te nemen. Dit is handig als ouders extra vrije tijd willen nemen, zonder dit te hoeven opofferen aan hun salaris. Het is echter verstandig om hierbij goed te plannen en afspraken te maken met de werkgever, zodat er geen verwarring ontstaat.
In de praktijk is het verstandig om gebruik te maken van HR-advies of juridisch hulpverlenend bedrijf bij complexe situaties of bij het combineren van meerdere soorten verlof. Ook is het aan te raden om altijd duidelijke afspraken te maken met de werkgever, zodat er geen problemen ontstaan bij het opnemen of opbouwen van vakantiedagen.