Ontslag nemen of tijdens ouderschapsverlof: wat zijn je rechten en verplichtingen?

Wanneer een werknemer ouderschapsverlof opneemt, zijn er regels en rechten die van toepassing zijn. Niet alleen voor de werkgever, maar ook voor de werknemer zelf. Velen stellen zich de vraag: wat gebeurt er als je zelf ontslag neemt tijdens je ouderschapsverlof? Wat zijn de regels voor het ontslag door de werkgever? En wat zijn de specifieke voorwaarden in België voor ouderschapsverlof, inclusief de bescherming die geldt tijdens deze periode?

In deze uitgebreide gids worden deze vragen nader bekeken aan de hand van relevante Belgische wetgeving en praktijkvoorbeelden. We bespreken wie ouderschapsverlof kan nemen, hoe lang de bescherming duurt, wat er gebeurt bij ontslag, en welke financiële uitkeringen beschikbaar zijn. Ook wordt de situatie bekeken waarin de werknemer zelf ontslag neemt en hoe de opzegtermijn hierbij wordt bepaald.

Wie heeft recht op ouderschapsverlof?

Ouderschapsverlof is een wettelijk voorgeschreven verlof dat werknemers toestaat tijdelijk of gedeeltelijk afwezig te zijn van hun werk om zich te richten op de opvoeding van hun kind. In België heeft iedere werknemer die aan bepaalde voorwaarden voldoet recht op ouderschapsverlof. Dit verlof is bedoeld voor alle ouders, ongeacht hun biologische of juridische status. De volgende categorieën personen kunnen ouderschapsverlof opnemen:

De biologische moeder en de wettelijke vader van het kind;
De persoon die het kind heeft erkend waardoor de afstamming langs vaderszijde vastgesteld is;
De echtgenote of partner van de biologische moeder van het kind die meemoeder is geworden;
De adoptieouders;
De pleegouders, mits het kind in hun gezin verblijft in het kader van langdurige pleegzorg (sinds 1 juli 2025).

De leeftijd van het kind bepaalt ook of ouderschapsverlof kan worden opgenomen. Meestal moet het kind jonger zijn dan 12 jaar. Echter, als het kind een fysieke of mentale handicap heeft van minstens 66%, geldt de leeftijdsgrens tot 21 jaar.

Beide ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen voor hetzelfde kind. De werknemer moet een loon ontvangen waarop sociale bijdragen worden betaald voor de RSZ, inclusief bijdragen voor werkloosheid. Dit geldt voor werknemers in loondienst bij werkgevers die onderworpen zijn aan het Belgische recht.

Bescherming tegen ontslag tijdens ouderschapsverlof

Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is de wettelijke bescherming die werknemers genieten tegen ontslag. Deze bescherming is bedoeld om te zorgen dat ouders zich volledig kunnen richten op hun kind zonder het risico te lopen hun baan te verliezen. In België is de bescherming tegen ontslag vanaf het moment dat de werknemer een schriftelijke aanvraag indient voor ouderschapsverlof. De bescherming duurt tot drie maanden na het einde van het ouderschapsverlof.

Tijdens deze beschermingsperiode mag de werkgever de werknemer niet ontslaan, behalve in uitzonderlijke gevallen. Zo mag een ontslag alleen plaatsvinden bij een dringende reden, zoals bijvoorbeeld een noodsituatie voor het bedrijf of bij ernstig gedrag van de werknemer. In dergelijke gevallen rust de bewijslast volledig bij de werkgever. Als de werkgever geen geldige reden kan aanvoeren, heeft de werknemer recht op een forfaitaire vergoeding van zes maanden loon, boven op een eventuele opzeggingsvergoeding.

De bescherming is dus niet alleen tijdens het ouderschapsverlof van toepassing, maar ook tot drie maanden daarna. Dit biedt werknemers een zekere mate van rust en veiligheid om hun werk weer volledig of gedeeltelijk op te nemen.

Wanneer is ontslag mogelijk?

Hoewel ouderschapsverlof werknemers een aanzienlijke mate van bescherming biedt, zijn er uitzonderingen waarin ontslag toegestaan is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de werknemer een gedrag toont dat de werking van het bedrijf aantast, of wanneer er sprake is van economische omstandigheden die een ontslag noodzakelijk maken. In zulke gevallen moet de werkgever echter bewijzen dat het ontslag terecht is.

Een voorbeeld uit de praktijk is het geval van een werknemer die sinds midden februari ouderschapsverlof opnam, inclusief een onderbreking van 1/5. In maart werd zij ontslagen door de werkgever, die aangaf dat het ontslag het gevolg was van financiële moeilijkheden. De werknemer stelde echter vast dat het ontslag al overwogen werd vóór zij de intentie had uitgesproken om een andere richting in haar loopbaan te nemen. In dergelijke gevallen kan het ontslag gelijkgesteld worden aan een ontslag tijdens de beschermingsperiode, wat betekent dat de werkgever zijn redenen moet kunnen verantwoorden.

Wat als je zelf ontslag neemt tijdens ouderschapsverlof?

Wanneer een werknemer zelf ontslag neemt tijdens de periode van ouderschapsverlof, zijn er ook regels die van toepassing zijn. In dit geval is de opzegtermijn bepalend voor de tijdsplanning. De opzegtermijn is de periode die tussen het geven van het ontslag en het einde van de arbeidsovereenkomst verstrekt. In België is de opzegtermijn voor werknemers meestal bepaald door de arbeidsovereenkomst of de collectieve arbeidsovereenkomst die van toepassing is.

Een belangrijk punt is dat de opzegtermijn tijdens ouderschapsverlof niet wordt geschorst. Dit betekent dat de opzegtermijn normaal verloopt, ongeacht de eventuele afwezigheid van de werknemer. Bijvoorbeeld: als een werknemer tijdens haar ouderschapsverlof ontslag geeft, dan begint de opzegtermijn op de maandag na de week waarin de opzegging is meegedeeld. De opzegtermijn verloopt vervolgens normaal, zonder verlenging door de periode van ouderschapsverlof.

In het beste geval moet de werknemer na het ouderschapsverlof nog één maand opzegtermijn presteren. Het is daarom belangrijk om tijdig en zorgvuldig te plannen wanneer het ontslag wordt aangekondigd om eventuele complicaties te voorkomen.

Onderbrekingen en het nemen van andere vormen van verlof

Tijdens ouderschapsverlof kan het soms nodig zijn om tijdelijk een ander verlof te nemen, bijvoorbeeld voor medische redenen. In dat geval kan ouderschapsverlof worden onderbroken. Bijvoorbeeld: als een kind in het ziekenhuis ligt, kan de ouders een verlof van één week nemen voor medische bijstand. Dit verlof kan worden ingeslagen uit het ouderschapsverlof en kan opnieuw worden opgenomen later, zolang het binnen dezelfde vorm van verlof blijft (bijvoorbeeld halftijds ouderschapsverlof).

Daarnaast bestaan er verschillende vormen van ouderschapsverlof, zoals volledig, halftijds, 1/5 of zelfs 1/10 ouderschapsverlof. De laatste vorm is een uitzondering in de wet en kan door de werkgever worden afgewezen. In dergelijke gevallen kan de werknemer een andere vorm van ouderschapsverlof kiezen.

Onderbrekingsuitkering van de RVA

Tijdens ouderschapsverlof kan een werknemer recht hebben op een maandelijkse uitkering van de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening). Deze uitkering is bedoeld om de financiële situatie van ouders te ondersteunen tijdens hun afwezigheid van de werkvloer.

Om recht te hebben op deze uitkering, moet de werknemer aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moet de werknemer bijvoorbeeld niet werken aan een andere activiteit of een verboden pensioen ontvangen. Daarnaast moet de woonplaats van de werknemer zich binnen België of binnen een ander land van de Europese Economische Ruimte of Zwitserland bevinden.

De aanvraag voor de onderbrekingsuitkering moet binnen twee maanden na de ingangsdatum van het ouderschapsverlof worden ingediend. Pas dan kan de RVA de uitkering vanaf het begin van de onderbreking toekennen.

Samenvatting

In deze gids is uitgebreid ingegaan op de regels en rechten die van toepassing zijn bij het nemen van ouderschapsverlof in België. De wet biedt werknemers een aanzienlijke bescherming tegen ontslag, die geldt vanaf het moment dat ouderschapsverlof wordt aangevraagd tot drie maanden na het einde van het verlof. Deze bescherming is bedoeld om ouders de mogelijkheid te bieden om zich volledig te richten op hun kind.

Wanneer een werknemer zelf ontslag neemt tijdens ouderschapsverlof, zijn er ook specifieke regels voor de opzegtermijn. Deze termijn wordt niet verlengd door de periode van ouderschapsverlof en loopt normaal verder. Dit betekent dat werknemers zorgvuldig moeten plannen wanneer ze ontslag geven.

Daarnaast zijn er mogelijkheden voor het onderbreken van ouderschapsverlof, bijvoorbeeld voor medische redenen. Ook is er een uitkering beschikbaar via de RVA, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.