Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat werknemers in Nederland biedt om tijd met hun kind door te brengen in de vroege levensjaren. Vanaf 2 augustus 2022 zijn er nieuwe regels ingevoerd die het ouderschapsverlof voor beide ouders betaald maken in het eerste levensjaar van het kind. Deze wijziging is mede het gevolg van een Europese richtlijn en heeft geleid tot verbeteringen in diverse cao’s, met name in de onderwijssectoren. In dit artikel worden de nieuwe regels en hun betekenis voor werknemers en werkgevers besproken.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een verlof dat werknemers in staat stelt tijdelijk minder te werken of volledig te stoppen met werken om meer tijd door te brengen met hun kind. Het verlof kan worden opgenomen tot het kind acht jaar oud is. In principe is ouderschapsverlof onbetaald, maar sinds 2022 is er een gedeelte van het ouderschapsverlof betaald.
Beide ouders kunnen in het eerste levensjaar van hun kind negen weken betaald ouderschapsverlof opnemen. Tijdens deze negen weken ontvangt de werknemer een uitkering van het UWV ter hoogte van 70 procent van hun dagloon. In sommige sectoren, zoals het primair en voortgezet onderwijs, is dit percentage hoger, namelijk 75 procent, mits het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt opgenomen.
Ouderschapsverlof vraagt men schriftelijk aan bij de werkgever, en de werkgever zorgt vervolgens voor de uitkeringsaanvraag. Het aantal uren ouderschapsverlof dat een werknemer mag opnemen, hangt af van het aantal uren dat deze per week werkt. In totaal heeft men recht op 26 keer het aantal uur dat per week gewerkt wordt. Zo heeft iemand die 40 uur per week werkt, recht op 1040 uur ouderschapsverlof.
De nieuwe wet betaald ouderschapsverlof
De wet betaald ouderschapsverlof is ingegaan op 2 augustus 2022. Deze wet is ontstaan op basis van een Europese richtlijn die verplichte lidstaten om minimaal twee maanden betaald ouderschapsverlof te garanderen. Nederland heeft deze richtlijn omgezet in een wet die ouders in staat stelt negen weken betaald ouderschapsverlof op te nemen in het eerste levensjaar van hun kind.
Het doel van de wet is om ouders te stimuleren om tijd met hun kind door te brengen in de vroege levensjaren, omdat onderzoek heeft aangetoond dat dit positief is voor de ontwikkeling van het kind en de verdeling van de opvoedtaken binnen het gezin. De uitkering van het UWV bedraagt minimaal 70 procent van het dagloon, en deze kan in sommige gevallen worden aangevuld tot 100 procent door de werkgever.
In de nieuwe cao’s van diverse sectoren, zoals het onderwijs, zijn afspraken gemaakt die beter zijn dan de wettelijke regeling. Zo is in het primair onderwijs het percentage dat werknemers ontvangen verhoogd van 55 naar 75 procent, mits het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt opgenomen. In het voortgezet onderwijs is de regeling verder verbeterd, met een totaal ouderschapsverlof van 830 uur per kind, waarvan 415 uur betaald is. Ook hier is het percentage dat werknemers ontvangen verhoogd naar 75 procent.
Aanvragen en voorwaarden
Ouderschapsverlof vraagt men schriftelijk aan bij de werkgever. De werkgever zorgt vervolgens voor de uitkeringsaanvraag. Het ouderschapsverlof kan worden opgenomen tot het kind acht jaar oud is, maar het betaalde deel moet in het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen.
Om ouderschapsverlof te kunnen opnemen, moet de werknemer voldoen aan bepaalde voorwaarden. De werknemer moet een officiële ouder zijn, wat betekent dat er een familierechtelijke betrekking moet zijn met het kind. Ook pleegouders, adoptieouders en stiefouders kunnen ouderschapsverlof opnemen, mits zij een blijvende verzorgende rol hebben en op hetzelfde adres wonen als het kind.
De werkgever mag een verzoek om ouderschapsverlof niet weigeren, maar bij zwaarwegende bedrijfsbelangen kan de werkgever in overleg met de werknemer de indeling van het verlof aanpassen. Tijdens onbetaald ouderschapsverlof bouwt de werknemer geen wettelijke vakantiedagen op. De invloed op de pensioenopbouw hangt af van de afspraken in de pensioenregeling van de werknemer.
Betaald ouderschapsverlof in de praktijk
In de praktijk betekent de nieuwe wet dat ouders nu meer financiële ruimte hebben om tijd met hun kind door te brengen in de vroege levensjaren. Het UWV betaalt 70 procent van het dagloon, wat een belangrijke ondersteuning biedt voor ouders die hun carrière tijdelijk willen inkorten. In sommige sectoren, zoals het onderwijs, is het percentage hoger, wat een extra financiële voordelen biedt.
Het betaalde ouderschapsverlof moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Als ouders dit niet doen, verliest het deel van het verlof zijn betaalde aard, en wordt het onbetaald. Na de negen weken betaald ouderschapsverlof mag de werknemer nog zeventien weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen, mits dit vóór de achtste verjaardag van het kind gebeurt.
Het ouderschapsverlof komt bovenop andere verloven, zoals zwangerschapsverlof en geboorteverlof. Zo heeft een moeder recht op zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof, en een partner op zes weken geboorteverlof. De negen weken betaald ouderschapsverlof kan worden ingepland op een moment dat het gezin het prettigst vindt.
Afspraken in de cao
De cao van een werknemer kan extra of andere afspraken bevatten over ouderschapsverlof. Deze afspraken gelden boven de wettelijke regeling. In de onderwijssectoren zijn de cao-afspraken over ouderschapsverlof vaak uitgebreider dan de wettelijke regeling. Zo heeft in het primair onderwijs iedere medewerker recht op 1040 uur ouderschapsverlof totdat het kind acht jaar is, waarvan 415 uur betaald is. In het voortgezet onderwijs is het totaal ouderschapsverlof 830 uur per kind, waarvan 415 uur betaald is.
In deze sectoren is het percentage dat werknemers ontvangen verhoogd van 55 naar 75 procent, mits het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt opgenomen. Als werknemers het betaalde deel niet in het eerste levensjaar opnemen, kan het resterende deel worden opgenomen totdat het kind vier jaar oud is, maar dan geldt het oude percentage van 55 procent.
Conclusie
De nieuwe regels rond ouderschapsverlof bieden ouders in Nederland meer mogelijkheden om tijd met hun kind door te brengen in de vroege levensjaren. Het betaalde ouderschapsverlof is een belangrijke ondersteuning die ouders helpt bij de opvoedtaken en de balans tussen werk en gezin. In de praktijk betekent dit dat ouders nu negen weken verlof kunnen opnemen in het eerste levensjaar van hun kind, waarbij het UWV 70 procent van het dagloon uitkeert. In sommige sectoren, zoals het onderwijs, is het percentage hoger, namelijk 75 procent.
De cao van een werknemer bevat vaak extra afspraken over ouderschapsverlof, die boven de wettelijke regeling staan. Deze afspraken zijn in veel gevallen gunstiger voor de werknemer en bieden extra financiële ondersteuning. Het ouderschapsverlof kan worden opgenomen tot het kind acht jaar oud is, maar het betaalde deel moet in het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Na de negen weken betaald ouderschapsverlof mag de werknemer nog zeventien weken onbetaald ouderschapsverlof opnemen.
De nieuwe regels zijn een positieve ontwikkeling die ouders helpt bij de opvoedtaken en de balans tussen werk en gezin. Ze reflecteren het belang van de vroege levensjaren van een kind en de rol die ouders daarin spelen. Voor werkgevers betekent dit dat er meer aandacht is voor de combinatie van werk en gezin, en dat er nieuwe verantwoordelijkheden zijn in het aanvragen en beheersen van ouderschapsverlof.