Het eerste levensjaar van je kind is een bijzondere en intensieve periode, waarin zowel ouder als kind veel nieuwe ervaringen opdoet. Als ouder wil je graag zoveel mogelijk tijd doorbrengen met je kleintje om deze unieke fase samen te beleven. Ouderschapsverlof biedt daarbij een waardevolle mogelijkheid om flexibel te kunnen omgaan met de combinatie van werk en het opvoeden van je kind. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van je kind besproken, met aandacht voor hoe ouderschapsverlof werkt, de financiële aspecten, en de voorwaarden waaraan je dient te voldoen.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht voor alle werkende ouders in Nederland, zowel voor moeders als vaders, adoptieouders en pleegouders. Het is bedoeld om ouders ruimte te geven om meer tijd met hun kind door te brengen, zonder direct terug te moeten vallen op hun werk. Het ouderschapsverlof is bovenop andere verlofperiodes, zoals zwangerschapsverlof, geboorteverlof en bevallingsverlof, beschikbaar.
Je kunt ouderschapsverlof opnemen tot je kind acht jaar is. De totale verlofduur is 26 keer je wekelijkse arbeidsduur. Dus als je bijvoorbeeld 36 uur per week werkt, heb je recht op 936 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan op meerdere manieren worden ingeroosterd: je kunt het in één keer achter elkaar opnemen of het flexibel verdelen over meerdere weken of zelfs maanden. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om het verlof aan te passen aan jouw situatie als ouder en aan de behoeften van je kind.
Betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar
Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is dat je in het eerste levensjaar van je kind recht hebt op negen weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof. Sinds 2 augustus 2022 is deze regeling van kracht, waardoor ouders 70% van hun dagloon ontvangen tijdens dit verlof. In sommige CAO’s is dit zelfs 100%. Het betaald verlof is bedoeld om ouder en kind in de startperiode te ondersteunen en de combinatie van werk en gezin te vergemakkelijken.
Het betaald ouderschapsverlof dient binnen het eerste levensjaar van je kind opgenomen te worden. Als je dit verlof niet binnen dat jaar inroept, dan kun je de weken nog steeds gebruiken, maar dan zijn ze onbetaald. Het is daarom belangrijk om de regeling van betaald ouderschapsverlof goed in te plannen.
Hoe werkt het betaald ouderschapsverlof?
Tijdens de negen weken betaald ouderschapsverlof ontvangt de ouder 70% van het dagloon, dat afhankelijk is van het aantal uren dat per dag of per week wordt genomen. Je werkgever vult dit aan bij UWV, wat resulteert in een uitkering die na ongeveer vier weken wordt verwerkt. Je werkgever kan kiezen om het verlof direct door te betalen of te wachten tot de uitkering van UWV binnenkomt.
Het verlof kan op verschillende manieren worden ingeroosterd. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een verlofperiode van 36 uur per week gedurende negen weken, of voor een gedeeltelijk verlof van bijvoorbeeld 18 uur per week gedurende 18 weken. De keuze hangt af van je eigen situatie, je werkgever en de mogelijkheden die er zijn in jouw CAO.
Ouderschapsverlof voor vaders en moeders
Zowel moeders als vaders hebben recht op ouderschapsverlof. Voor vaders geldt:
- Geboorteverlof: 1 week volledig betaald verlof direct na de geboorte.
- Aanvullend geboorteverlof: 5 weken tegen 70% van het loon, op te nemen in de eerste 6 maanden.
- Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald als ze worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind.
Voor moeders geldt:
- Zwangerschaps- en bevallingsverlof: 16 weken volledig betaald.
- Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald als ze binnen het eerste levensjaar worden opgenomen.
Beide ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen, zolang ze voldoen aan de wettelijke voorwaarden. Als zowel jij als je partner in loondienst bent, dan hebben jullie allebei recht op ouderschapsverlof. Dit maakt het mogelijk om samen te beslissen hoe jullie de zorg voor het kind willen verdelen.
Voorwaarden voor ouderschapsverlof
Om ouderschapsverlof te kunnen opnemen, dient je aan een aantal voorwaarden te voldoen. Deze zijn wettelijk vastgelegd en kunnen ook extra worden geregeld in jouw CAO of werkcontract:
- Je kind is jonger dan 8 jaar. In sommige CAO’s kan de leeftijdslimiet anders zijn.
- Je bent ouder, adoptieouder, pleegouder of stiefouder van het kind, of verzorger. Als je verzorger bent, moet het kind op jouw adres staan ingeschreven bij de gemeente.
- Je werkt in loondienst. Dit geldt zowel voor jou als voor je partner.
Als je aan deze voorwaarden voldoet, dan heb je recht op 26 keer je wekelijkse arbeidsduur aan ouderschapsverlof. Je bepaalt samen met je werkgever wanneer je het verlof opneemt en op welke werkdagen. Het is belangrijk om hierbij in overleg te treden met je werkgever om eventuele organisatorische problemen te voorkomen.
Je werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren. Echter, je werkgever kan je omwille van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang vragen om het verlof anders in te roosteren. In dat geval geldt het nieuwe rooster voor het hele ouderschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof en vakantieopbouw
Tijdens het betaald ouderschapsverlof bouw je vakantiedagen op. Dit geldt voor de uren die je opneemt. Dus als je bijvoorbeeld 36 uur per week ouderschapsverlof neemt gedurende negen weken, dan bouw je 324 uren vakantie op. Dit kan van groot belang zijn als je plannen maakt voor latere verlofperiodes of re-integratie op het werk.
Wat als je meerdere werkgevers hebt?
Als je meerdere werkgevers hebt, dan moet je ouderschapsverlof worden verdeeld over jouw werkdagen. De verlofuren worden verdeeld volgens het aantal uren dat je per werkgever werkt. Bijvoorbeeld: als je 20 uur per week bij werkgever A en 16 uur per week bij werkgever B werkt, dan kun je je ouderschapsverlof in overleg met beide werkgevers inroosteren.
Ouderschapsverlof onderbreken of stoppen
Het is mogelijk om ouderschapsverlof onder te breken of te stoppen, bijvoorbeeld als je weer voor een beperkte periode aan het werk wilt. Dit is echter afhankelijk van de afspraken met je werkgever. Het is belangrijk om hierbij goed in overleg te treden, zodat er geen problemen met de administratie of loonuitkeringen ontstaan.
Ouderschapsverlof en werkloosheid
Als je tijdens je ouderschapsverlof werkloos raakt, dan stopt het betaald ouderschapsverlof op de eerste dag van je werkloosheid. Dit betekent dat de uitkeringen van UWV ook stoppen. Je kunt het onbetaalde deel van je ouderschapsverlof wel verder gebruiken, zolang je kind jonger is dan acht jaar.
Ouderschapsverlof en re-integratie
Het opnemen van ouderschapsverlof kan complicaties opleveren bij een re-integratieproces, bijvoorbeeld als je gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent. In dat geval is het wettelijk mogelijk om ouderschapsverlof op te nemen, maar het kan problemen geven met je re-integratiestrategie. Het is daarom belangrijk om hierbij in overleg te treden met je werkgever en je zorgverzekeraar.
Ouderschapsverlof voor tweelingen
Als je tweelingen hebt, dan heb je recht op twee keer ouderschapsverlof. Dit betekent dat je 26 keer de wekelijkse arbeidsduur per kind kunt opnemen. Voor elk kind zijn er 9 weken betaald ouderschapsverlof beschikbaar. Dit is een bijzondere regeling die gericht is op ouders van meervoudige geboorten.
Ouderschapsverlof voor adoptie- en pleegouders
Adoptieouders en pleegouders hebben ook recht op ouderschapsverlof. Voor adoptieouders geldt dat het betaald ouderschapsverlof moet worden opgenomen binnen het eerste jaar na de adoptie. Voor pleegouders geldt dat het betaald ouderschapsverlof moet worden opgenomen binnen het eerste jaar na de plaatsing van het kind.
Het is belangrijk dat de kinderen bij jou wonen, zoals ingeschreven staat bij de basisregistratie personen. Als het kind tijdelijk bij jou woont in crisisopvang, dan heb je geen recht op ouderschapsverlof.
Conclusie
Ouderschapsverlof biedt werkende ouders in Nederland een unieke kans om tijd te maken voor hun kind in de eerste jaren van het leven. In het eerste levensjaar van je kind is er de mogelijkheid om 9 weken ouderschapsverlof te nemen, waarvan 70% van het loon wordt uitbetaald. Dit verlof is flexibel inzetbaar en kan worden verdeeld over meerdere periodes, afhankelijk van jouw situatie en afspraken met je werkgever.
Het is belangrijk om goed te weten dat ouderschapsverlof bovenop andere verlofperiodes komt, zoals zwangerschapsverlof en geboorteverlof. Daarnaast gelden er wettelijke voorwaarden waaraan je dient te voldoen om ouderschapsverlof te kunnen opnemen. Je werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren, maar wel vragen om een ander rooster als er sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang.
Het betaald ouderschapsverlof is een waardevolle ondersteuning voor jonge ouders en helpt bij de combinatie van werk en gezin. Het is daarom belangrijk om deze regeling goed te begrijpen en in te plannen. Met een goed overleg met je werkgever en UWV is ouderschapsverlof een waardevolle kans om tijd te maken voor je kind.