Europees Parlement Streeft Naar Verbetering van Ouderschapsverlof: Nieuwe Richtlijnen en Uitdagingen

Het ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van het evenwicht tussen werk en gezin. Tegenwoordig streeft het Europees Parlement naar verbetering van de bestaande regels om ouders beter te ondersteunen in hun rol als werkenden en ouders. In de afgelopen jaren zijn er belangrijke voorstellen gedaan voor een langere duur van ouderschapsverlof en het betalen ervan. Deze initiatieven vormen deels onderdeel van bredere Europese doelstellingen om het evenwicht tussen werk en privéleven te verbeteren, met name voor vrouwen en mantelzorgers.

De Europese richtlijnen die in het leven zijn geroepen, zoals Richtlijn (EU) 2019/1158, stellen minimumvoorschriften voor ouderschapsverlof en zorgverlof en geven richtlijnen voor flexibele werkregelingen. Nederland, zoals ook andere lidstaten, moet deze richtlijnen implementeren in nationale wetgeving. Momenteel zijn er verschillen tussen landen in de uitvoering van ouderschapsverlof, en het Europees Parlement probeert deze ongelijkheden te verminderen.

In deze bijdrage worden de ontwikkelingen rond ouderschapsverlof in het kader van de Europese richtlijnen besproken. Naast de wetsvoorstelregelingen en de implementatie in Nederland worden ook de uitdagingen en voordelen van het betaalde ouderschapsverlof toegelicht.

Ouderschapsverlof in het kader van Europese richtlijnen

Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben samen een principeakkoord bereikt over een richtlijnvoorstel dat werknemers recht geeft op twee maanden betaald ouderschapsverlof. Deze richtlijn is bedoeld om ouders te ondersteunen bij de combinatie van werk en gezin. De richtlijn zal vermoedelijk in juni worden getekend, waarna de lidstaten drie jaar de tijd krijgen om deze regel in hun nationale wetgeving op te nemen. Nederland, zoals andere lidstaten, moet deze regel implementeren binnen de nationale wetgeving.

De richtlijn stelt minimumvoorschriften voor ouderschapsverlof, vaderschapsverlof en zorgverlof. Deze regelgeving is onderdeel van een bredere doelstelling van de Europese Unie om het evenwicht tussen werk en privéleven te verbeteren, met name voor vrouwen. De richtlijn is ontworpen om vrouwen sterker op de arbeidsmarkt te brengen en de verdeling van zorgtaken tussen mannen en vrouwen te verbeteren.

In Nederland is er al een wet in werking, namelijk de Wet betaald ouderschapsverlof, die is ingediend in verband met de invoering van Richtlijn (EU) 2019/1158. Deze wet bevat maatregelen om ouders en mantelzorgers beter te ondersteunen bij het combineren van werk en zorg. De meest ingrijpende maatregel voor Nederland is dat iedere ouder recht krijgt op minimaal vier maanden ouderschapsverlof, waarvan twee maanden betaald.

De richtlijn stelt verder minimumvoorschriften vast voor gezinsgerelateerd verlof, zoals vaderschapsverlof en zorgverlof, en bevat ook richtlijnen over flexibele werkregelingen. Deze regelgeving is bedoeld om vrouwen meer kans te geven op de arbeidsmarkt en om de verdeling van zorgtaken tussen mannen en vrouwen te verbeteren.

De rol van het Europees Parlement

Het Europees Parlement speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en uitvoering van de richtlijnen rond ouderschapsverlof. Voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, wil graag dat deze regels aangepast worden zodat Europarlementariërs tijdens ouderschapsverlof hun taken kunnen blijven uitvoeren. Volgens Metsola zou geen enkele volksvertegenwoordiger moeten kiezen tussen hun mandaat en ouderschap.

Een belangrijke aanpassing die is voorgesteld, is het toestaan van stemmen via proxy. Nu moeten Europarlementariërs fysiek aanwezig zijn om te kunnen stemmen. Dit betekent dat soms een parlementslid met een baby op de arm stemt, wat hoewel het niet verboden is, onnodige druk kan veroorzaken voor ouders.

De mogelijkheid om via een gemachtigde collega te stemmen zou deze druk kunnen verminderen. Deze aanpassing vereist echter een wijziging van de Europese kieswet. In 2023 kwam Europarlementariër Lara Wolters (GroenLinks-PvdA) al met een initiatief voor betere regels rond ouderschapsverlof. Samen met twaalf andere collega’s presenteerde zij dit initiatief aan Metsola. Het manifest met de wens om dit initiatief in werking te zetten werd destijds ook door Metsola ondertekend.

Toch zijn er nog steeds obstakels. Voor sommige stemmingen moeten Europarlementariërs anoniem kunnen stemmen, wat bij stemmen via een gemachtigde collega niet altijd te garanderen is. Daarnaast zijn de regels rond ouderschapsverlof in elk EU-land anders. Aangezien parlementsleden nationaal worden verkozen, gelden er per land verschillende regels.

Uitdagingen bij de implementatie

Hoewel de richtlijnen van het Europees Parlement positieve stappen zijn, zijn er ook uitdagingen bij de implementatie. In Nederland is er bijvoorbeeld een inventarisatie bezig van de mogelijkheden om aan de verplichtingen van de richtlijn te voldoen. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt dat deze inventarisatie gebeurt met inachtneming van de daaraan geboden ruimte en de gestelde beperkingen.

De financiering van het betaalde ouderschapsverlof is een belangrijke uitdaging. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor de financiering van de betaling van het ouderschapsverlof. Dit betekent dat elke lidstaat zijn eigen systeem kan ontwikkelen, afhankelijk van de beschikbare middelen en de bestaande sociale verzekeringen. De lidstaten mogen bepalen dat het recht op betaling van ouderschapsverlof eerder stopt dan op de achtste verjaardag van het kind.

Daarnaast stellen lidstaten zelf vast hoe hoog de verlofuitkering of het percentage loondoorbetaling is. De betaling moet echter het opnemen van ouderschapsverlof ondersteunen. Dit betekent dat de uitkering niet zo laag mag zijn dat ouders geen economische ondersteuning ontvangen tijdens hun verlof.

Positieve effecten van ouderschapsverlof

Het ouderschapsverlof heeft verschillende positieve effecten, zowel voor ouders als voor de maatschappij als geheel. Eerst en vooral ondersteunt ouderschapsverlof ouders in hun rol als ouder. Het geeft ouders de mogelijkheid om tijd te besteden aan hun kinderen, wat belangrijk is voor de kinderontwikkeling. Kinderen die tijd doorbrengen met hun ouders tijdens de eerste jaren van hun leven, hebben vaak een betere psychosociale ontwikkeling.

Bovendien draagt ouderschapsverlof bij aan een betere balans tussen werk en gezin. Vooral voor vrouwen kan ouderschapsverlof een manier zijn om na de geboorte van een kind weer op de arbeidsmarkt te komen. In veel landen is er een grote afname van de werkzaamheden van vrouwen na de geboorte van een kind. Ouderschapsverlof kan helpen om deze afname te beperken en om vrouwen sterker op de arbeidsmarkt te brengen.

Bij het ouderschapsverlof dat betaald is, wordt ook de financiële druk op ouders verlicht. Vooral jonge ouders kunnen financieel in moeilijkheden komen als ze geen inkomsten hebben tijdens hun verlof. Een betaald ouderschapsverlof kan helpen om deze druk te verminderen en om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin.

Kritiek en voorbehouden

Hoewel ouderschapsverlof veel voordelen biedt, zijn er ook kritiek en voorbehouden. Een van de belangrijkste kritiekpunten is de financiële impact op de werkgever en de maatschappij. Het betalen van ouderschapsverlof kan leiden tot hogere kosten voor werkgevers, wat kan resulteren in hogere loonkosten of lagere winsten. In sommige gevallen kan dit ook leiden tot het afbouwen van banen, vooral in kleinere bedrijven.

Daarnaast is er ook discussie over de duur van ouderschapsverlof. In sommige landen is ouderschapsverlof zeer lang, terwijl in andere landen het verlof veel korter is. Kritici stellen dat ouderschapsverlof niet onbeperkt lang mag zijn, omdat ouders ook financieel onafhankelijk moeten worden en omdat ouderschapsverlof kan leiden tot een langdurige afwezigheid van de arbeidsmarkt.

Een andere kritiek is dat ouderschapsverlof vooral vrouwen aantrekt, terwijl het ook voor mannen beschikbaar is. In veel landen is er nog een ongelijke verdeling van de zorgtaken tussen mannen en vrouwen. Ouderschapsverlof kan hierbij helpen, maar alleen als het ook door mannen wordt genomen. Momenteel nemen veel mannen niet of nauwelijks gebruik van ouderschapsverlof, wat leidt tot ongelijke zorgverdeling binnen het gezin.

Conclusie

Het ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het evenwicht tussen werk en gezin. Het Europees Parlement streeft naar verbetering van de bestaande regels om ouders beter te ondersteunen in hun rol als werkenden en ouders. De richtlijnen die zijn voorgesteld, zoals Richtlijn (EU) 2019/1158, stellen minimumvoorschriften voor ouderschapsverlof en zorgverlof en geven richtlijnen voor flexibele werkregelingen. Nederland, zoals ook andere lidstaten, moet deze richtlijnen implementeren in nationale wetgeving.

Ouderschapsverlof heeft verschillende positieve effecten, zoals het ondersteunen van ouders in hun rol als ouder, het verbeteren van de balans tussen werk en gezin en het verminderen van de financiële druk op ouders. Toch zijn er ook kritiek en voorbehouden, zoals de financiële impact op werkgevers en de ongelijke verdeling van de zorgtaken tussen mannen en vrouwen.

De uitdagingen bij de implementatie van ouderschapsverlof zijn niet van de hand te wezen, maar de voordelen zijn aanzienlijk. Het Europees Parlement speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en uitvoering van deze richtlijnen, en het is belangrijk dat deze regelgeving verder wordt uitgewerkt om ouders beter te ondersteunen in hun rol als werkenden en ouders.