De maatregelen genomen om de verspreiding van het coronavirus in te dijken hebben een grote impact gehad op de tewerkstelling van vele werknemers. In het bijzonder heeft het werken met jonge kinderen of gehandicapte kinderen een extra belasting gelegd op ouders die hun normale werkdag niet konden voortzetten. In reactie op deze situatie is in Nederland en Vlaanderen een specifiek instrument ingevoerd: de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor ouders wanneer school of opvang sluit. Deze maatregel is ontworpen om ouders te ondersteunen bij de opvang van hun kinderen tijdens corona-afwezigheid of sluiting van school of kinderdagverblijf.
Het corona-ouderschapsverlof, dat eind 2020 werd stopgezet, is vervangen door dit gerichtere en flexibelere systeem. Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind is nu mogelijk zonder dat toestemming van de werkgever meer nodig is, wat het proces eenvoudiger en sneller maakt. De uitkeringen zijn berekend op 70% van het bruto loon (of maximaal 2.754,76 euro), waarbij een minimumuitkering van 55,59 euro per dag gegarandeerd is. De uitkering wordt ondersteund door een toeslag van de RVA van 5,63 euro per dag. Buiten deze uitkeringen zijn er ook mogelijkheden voor aanvullende vergoedingen in bepaalde sectoren.
In de volgende paragrafen zullen de relevante aspekten van deze maatregel worden verder uitgelegd, met aandacht voor wie in aanmerking komt, hoe de uitkeringen worden berekend, welke documenten vereist zijn, en wat de beperkingen zijn. De informatie is gebaseerd op de bronnen die tijdens de RAG-based zoekopdracht zijn geïdentificeerd.
Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht: een overzicht
Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht is een maatregel die in de context van het coronavirus is ingevoerd om werknemers te ondersteunen wanneer zij tijdelijk van het werk moeten afwezen. In het bijzonder is deze maatregel bedoeld voor ouders wanneer hun kinderen niet naar school of opvang kunnen. Dit kan het geval zijn bij sluiting van de school of kinderdagverblijf, quarantaine van het kind of afstandsonderwijs.
Voor ouders die in deze situaties terechtkomen, is het nu mogelijk om tijdelijke werkloosheid wegens overmacht aan te vragen voor de opvang van het kind. In tegenstelling tot het vroegere corona-ouderschapsverlof, dat afhankelijk was van de toestemming van de werkgever, is deze nieuwe maatregel direct toepasbaar. Ouders hebben het recht om van het werk afwezig te blijven zonder dat toestemming van de werkgever nodig is. Dit geldt zowel voor deeltijd als voltijdwerknemers.
De maatregel is vanaf 1 oktober 2020 van kracht en was voorlopig geldig tot 30 juni 2021. Het systeem is ontworpen om sneller en flexibeler te zijn dan de eerdere maatregelen. De uitkeringen zijn hoger dan bij corona-ouderschapsverlof, wat de financiële zekerheid verder versterkt.
Wie heeft recht op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind?
De maatregel tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind is gericht op ouders die verantwoordelijk zijn voor een kind dat niet naar school of opvang kan. Dit kan het geval zijn bij de sluiting van de school of kinderdagverblijf, bij quarantaine van het kind of bij afstandsonderwijs. De ouders moeten samenwonen met het kind en de opvang van het kind moet op hun schouders rusten.
Daarnaast is de maatregel ook van toepassing op ouders van een gehandicapt kind, ongeacht de leeftijd, dat niet naar een centrum voor opvang van personen met een handicap kan. Deze groep ouders kan eveneens tijdelijke werkloosheid aanvragen wanneer de opvang niet mogelijk is door corona-maatregelen.
Het is belangrijk om te benadrukken dat deze maatregel enkel geldt voor de dagen waarop de instelling (school of crèche) normaal gesproken geopend is of voor dagen waarop contractueel voorzien is dat de werknemer werkt. De maatregel is niet van toepassing tijdens normale schoolvakanties. Ook is de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind niet mogelijk wanneer de afwezigheid het gevolg is van een terugkeer uit een rode zone.
Uitkeringen en financiële ondersteuning
De uitkeringen bij tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind zijn berekend op 70% van het bruto loon. Voor havenarbeiders geldt een iets lager percentage, namelijk 65%. Het maximumloon waarop deze uitkeringen zijn gebaseerd is 2.754,76 euro. Dus, ook als de werknemer een hoger loon verdient, wordt de uitkering berekend op dit maximumbedrag.
Daarnaast is er een minimumuitkering van 55,59 euro per dag, wat neerkomt op 1.445,34 euro bruto per maand. Op deze uitkering wordt 15% voorheffing ingehouden. Het is belangrijk om hierbij aan te geven dat het nettobedrag dat de werknemer ontvangt niet per direct het eindbedrag is. De eindafrekening volgt pas na de belastingdienst, bijvoorbeeld in 2022 voor inkomsten uit 2021.
Naast deze uitkering ontvangt de werknemer ook een toeslag van de RVA van 5,63 euro per dag. Deze toeslag is beschikbaar voor voltijdwerknemers. In sommige sectoren kan er bovenop nog een aanvullende vergoeding zijn. Ouders worden uitgenodigd om hierover contact op te nemen met hun ABVV-delegee voor meer informatie.
De tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind is een recht voor de werknemer. Er is geen toestemming van de werkgever vereist. De werknemer moet de werkgever echter wel schriftelijk op de hoogte stellen. Dit gebeurt via het attest “sluiting corona” of via het document “opvang kind quarantaine corona” bij quarantaine. De werkgever doet vervolgens de aangifte volgens de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid en dient een ASR scenario 5 in. De werkgever moet het quarantaineattest of attest “sluiting corona” bijhouden in geval van controle door de RVA.
Voorwaarden en beperkingen
Hoewel de maatregel tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind een waardevolle ondersteuning biedt, zijn er wel beperkingen en voorwaarden. De ouders moeten samenwonen met het kind en moeten verantwoordelijk zijn voor de opvang. De school of opvang moet gesloten zijn of het kind moet in quarantaine zijn of afstandsonderwijs volgen.
De maatregel is niet van toepassing wanneer de afwezigheid van het werk het gevolg is van een terugkeer uit een rode zone. In dergelijke gevallen kan de werknemer geen aanspraak maken op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Daarnaast is de maatregel enkel geldig voor de dagen waarop de instelling normaal gesproken geopend is of voor dagen waarop contractueel voorzien is dat de werknemer werkt. De maatregel is dus niet van toepassing tijdens normale schoolvakanties.
Ook moet worden opgemerkt dat de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind enkel geldt voor werknemers. Statutairen, studenten, zelfstandigen in hoofdberoep en beoefenaars van een vrij beroep zijn uitgesloten van deze maatregel.
Praktische stappen voor het aanvragen van tijdelijke werkloosheid
Het aanvragen van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind gebeurt via een aantal duidelijke stappen. De eerste stap is dat de werknemer de werkgever schriftelijk informeert over de situatie. Dit kan via het attest “sluiting corona” of via het document “opvang kind quarantaine corona” bij quarantaine. De werknemer moet het quarantainegetuigschrift meebesturen bij het aanvragen van tijdelijke werkloosheid in het geval van quarantaine.
De werkgever dient vervolgens een ASR scenario 5 in voor elke maand waarin tijdelijke werkloosheid is geweest. De werkgever duidt als reden van de tijdelijke werkloosheid ‘overmacht’ aan en vermeldt ‘coronavirus’ als de reden van de overmacht. De aangifte moet gedaan worden voor elke maand waarin tijdelijke werkloosheid geweest is. Er gelden geen andere verplichtingen en er zijn ook geen toelaatbaarheidsvoorwaarden.
De werkgever moet het quarantaineattest of attest “sluiting corona” bijhouden in geval van controle door de RVA. De werknemer kan tijdelijke werkloosheid aanvragen zolang de school of opvang gesloten is of zolang het kind in quarantaine is of afstandsonderwijs volgt. De maatregel is van kracht tot 30 juni 2021, maar kan verlengd worden. Ouders worden uitgenodigd om deze mogelijkheid te gebruiken wanneer ze tijdelijk van het werk moeten afwezen om hun kind op te vangen.
Voorbeelden van situaties waarin tijdelijke werkloosheid toepasbaar is
Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind is toepasbaar in verschillende situaties. Een voorbeeld is wanneer de school of crèche gesloten is wegens een coronamaatregel. In dergelijke gevallen kan de ouder tijdelijke werkloosheid aanvragen om het kind op te vangen. Ook wanneer het kind in quarantaine moet vanwege contact met een besmet persoon, kan tijdelijke werkloosheid worden aangegaan. In dit geval moet de ouder het quarantainegetuigschrift meebesturen bij de aanvraag.
Een andere situatie waarin tijdelijke werkloosheid toepasbaar is, is wanneer het kind afstandsonderwijs volgt. Dit kan het geval zijn wanneer de school tijdelijk gesloten is of wanneer de ouders besluiten om het kind afstandsonderwijs te geven om het risico op besmetting te beperken. Ook in dergelijke gevallen kan tijdelijke werkloosheid worden aangegaan.
Het is ook mogelijk om tijdelijke werkloosheid aan te vragen wanneer de schoolvakantie verlengd wordt wegens corona-maatregelen. In dergelijke gevallen wordt de verlenging van de schoolvakantie beschouwd als een sluiting van de school. Ouders die in deze situatie terechtkomen, kunnen tijdelijke werkloosheid aanvragen om de opvang van hun kind te verzorgen.
Beperkingen en uitzonderingen
Hoewel de maatregel tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind een waardevolle ondersteuning biedt, zijn er wel beperkingen en uitzonderingen. Zo is de maatregel niet van toepassing wanneer de afwezigheid van het werk het gevolg is van een terugkeer uit een rode zone. In dergelijke gevallen kan de werknemer geen aanspraak maken op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.
Daarnaast is de maatregel enkel geldig voor de dagen waarop de instelling (school of crèche) normaal gesproken geopend is of voor dagen waarop contractueel voorzien is dat de werknemer werkt. De maatregel is dus niet van toepassing tijdens normale schoolvakanties. Ook is de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind niet toepasbaar wanneer de afwezigheid van het werk het gevolg is van een andere reden dan corona-maatregelen.
Ook is het belangrijk om te benadrukken dat de maatregel enkel geldt voor werknemers. Statutairen, studenten, zelfstandigen in hoofdberoep en beoefenaars van een vrij beroep zijn uitgesloten van deze maatregel. Dit betekent dat deze groepen werknemers geen aanspraak kunnen maken op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind.
Conclusie
De maatregel tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor de opvang van een kind is een belangrijk instrument om ouders te ondersteunen tijdens corona-maatregelen. Deze maatregel is ontworpen om ouders te helpen bij de opvang van hun kinderen wanneer de school of opvang gesloten is, wanneer het kind in quarantaine is of wanneer het kind afstandsonderwijs volgt. De maatregel is van kracht tot 30 juni 2021, maar kan verlengd worden.
De uitkeringen zijn berekend op 70% van het bruto loon (of maximaal 2.754,76 euro), met een minimumuitkering van 55,59 euro per dag. De uitkering wordt ondersteund door een toeslag van de RVA van 5,63 euro per dag. In sommige sectoren is er ook mogelijkheid voor aanvullende vergoedingen. De maatregel is gericht op werknemers en is niet van toepassing op statutairen, studenten, zelfstandigen in hoofdberoep of beoefenaars van een vrij beroep.
De maatregel is een recht voor de werknemer en vereist geen toestemming van de werkgever. De werknemer moet de werkgever wel schriftelijk op de hoogte stellen via het attest “sluiting corona” of via het document “opvang kind quarantaine corona” bij quarantaine. De werkgever dient vervolgens een ASR scenario 5 in voor elke maand waarin tijdelijke werkloosheid is geweest. De werkgever moet het quarantaineattest of attest “sluiting corona” bijhouden in geval van controle door de RVA.
De maatregel is een waardevolle ondersteuning voor ouders die tijdelijk van het werk moeten afwezen om hun kind op te vangen. Het is belangrijk om te benadrukken dat de maatregel enkel geldt voor werknemers en niet voor alle werknemers. Ook zijn er beperkingen en uitzonderingen, zoals bij een terugkeer uit een rode zone. De maatregel is ontworpen om de impact van corona-maatregelen op de tewerkstelling zoveel mogelijk te beperken en is een waardevolle ondersteuning voor ouders die tijdelijk van het werk moeten afwezen.