Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die in Nederland beschikbaar is voor ouders in loondienst en is bedoeld om hen in staat te stellen meer tijd door te brengen met hun jonge kind. Het biedt een mogelijkheid om flexibel te werken en zich intensiever met de opvoeding van hun kind te kunnen bezighouden, tenminste tot het kind 8 jaar is. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van ouderschapsverlof in 2024 besproken, inclusief de duur, het indelen, betaalde en onbetaalde varianten, en mogelijke afspraken op basis van cao’s.
Het artikel geeft een overzicht van wat ouders moeten weten bij het overwegen van ouderschapsverlof, inclusief de mogelijkheid om het verlof te combineren met andere verlofregelingen zoals zwangerschaps- en geboorteverlof. Ook wordt aandacht besteed aan de invloed van ouderschapsverlof op het inkomen, belastingen en pensioen, evenals aan de specifieke regels voor directeur-grootaandeelhouders (dga’s) en adoptie- of pleegouders.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een regeling die werknemers in loondienst het recht geeft om tijdelijk minder te werken om meer tijd door te brengen met hun kinderen. Het verlof is bedoeld voor kinderen tot 8 jaar oud en kan worden ingedeeld volgens de behoeften van de ouders. De ouders hebben recht op een totaal van 26 keer het aantal werkuren per week ouderschapsverlof, wat betekent dat bijvoorbeeld een werknemer die 40 uur per week werkt, recht heeft op 1040 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan flexibel worden ingedeeld, bijvoorbeeld in blokken of verdeeld over een langere periode. Het is belangrijk om dit te bespreken en te afspreken met de werkgever.
De regeling is beschikbaar voor zowel moeders als vaders en kan worden gebruikt in combinatie met andere verlofregelingen zoals zwangerschaps- en geboorteverlof. Het verlof is in principe onbetaald, maar er is een regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Ouders kunnen dan 9 weken verlof opnemen waarbij ze 70% van hun dagloon ontvangen via het UWV. Deze 9 weken moeten binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen.
Hoeveel ouderschapsverlof krijg je?
Elke werknemer in loondienst heeft recht op 26 keer het aantal werkuren per week ouderschapsverlof. Dit betekent dat een werknemer die bijvoorbeeld 40 uur per week werkt, recht heeft op 1040 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan op verschillende manieren worden ingedeeld. Het kan bijvoorbeeld worden opgenomen in blokken, zoals een aaneengesloten periode van meerdere weken of maanden, of verdeeld over een langere periode, bijvoorbeeld een paar uur per week gedurende een aantal maanden. De flexibiliteit van het ouderschapsverlof maakt het mogelijk om het verlof aan te passen aan de individuele situatie van de ouder.
Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof voor elk kind beschikbaar is tot het kind 8 jaar is. Bij meervoudige geboortes, zoals tweelingen of drielingen, is er per kind recht op ouderschapsverlof. Dit betekent dat bijvoorbeeld ouders van tweelingen in totaal 52 keer het aantal werkuren per week ouderschapsverlof kunnen opnemen.
Hoe werkt ouderschapsverlof?
Het ouderschapsverlof kan worden ingedeeld zoals de ouder dat wenst, mits er overleg plaatsvindt met de werkgever. Het verlof kan bijvoorbeeld gedurende een langere periode worden genomen, zoals een paar uur per week, of als een aaneengesloten periode. Het is in principe onbetaald verlof, maar er is een regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Deze regeling geldt voor zowel moeders als vaders en omvat 9 weken waarin de ouder 70% van het dagloon ontvangt via het UWV.
Het ouderschapsverlof moet worden aangevraagd bij de werkgever. Het is verstandig om dit schriftelijk te doen, liefst uiterlijk 2 maanden voordat het verlof ingaat. In de aanvraag moet worden aangegeven hoe het verlof zal worden ingedeeld en over welke periode. De werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren. In sommige cao’s zijn er aanvullende of uitgebreidere afspraken mogelijk, die boven de wettelijke regeling gaan. Het is daarom belangrijk om de cao van de eigen werkgever te raadplegen.
Onbetaald of betaald ouderschapsverlof
In principe is ouderschapsverlof onbetaald. Toch is er een regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Hierbij kunnen ouders 9 weken verlof opnemen waarbij ze 70% van hun dagloon ontvangen via het UWV. Deze uitkering is maximaal € 290,67 bruto per dag. De overige 17 weken ouderschapsverlof zijn onbetaald, tenzij de werkgever een andere afspraak maakt.
De 9 weken betaald ouderschapsverlof moeten binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Daarna is het verlof onbetaald. Het betaalde ouderschapsverlof komt bovenop de zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof voor de moeder en de zes weken geboorteverlof voor de partner. Het is mogelijk om vakantiedagen op te bouwen tijdens de 9 weken betaald ouderschapsverlof, maar dit geldt niet voor het resterende verlof. Ook is er geen pensioenaanpassing bij ouderschapsverlof.
Voordelen van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof biedt verschillende voordelen. Ten eerste is het een mogelijkheid om intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van het kind. Ouders kunnen meer tijd doorbrengen met hun kinderen, wat een positieve invloed kan hebben op de emotionele ontwikkeling van het kind. Ten tweede biedt ouderschapsverlof de mogelijkheid om de werk-salarisbalans aan te passen aan de behoeften van het gezin. Ouders kunnen kiezen voor een flexibel werkschema dat aansluit bij de dagelijkse activiteiten van het kind.
Ten derde is er de regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Hierbij ontvangt de ouder 70% van het dagloon via het UWV. Dit kan een financiële ondersteuning bieden tijdens de overgang van het werken naar het ouderschap. De mogelijkheid om 9 weken verlof op te nemen met een gedeeltelijk uitkering kan het makkelijker maken om te besluiten om ouderschapsverlof op te nemen.
Nadelen van ouderschapsverlof
Hoewel ouderschapsverlof veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen. Ten eerste is het verlof in principe onbetaald. Dit betekent dat ouders tijdens het ouderschapsverlof geen inkomsten ontvangen, behalve bij de 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Dit kan een financiële druk veroorzaken, vooral bij gezinnen waarbij beide ouders werken.
Ten tweede is er geen pensioenaanpassing bij ouderschapsverlof. Tijdens het verlof worden geen pensioenprestaties gemaakt, wat betekent dat het pensioen later mogelijk iets lager uitvalt. Ouders moeten daarom rekening houden met de langdurige financiële gevolgen van ouderschapsverlof.
Ten derde is er geen opbouw van vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders die ouderschapsverlof opnemen, minder vakantiedagen beschikbaar hebben voor latere jaren. Het is daarom belangrijk om dit in overweging te nemen bij het planning van vakanties na het ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof voor dga’s
Ouderschapsverlof is in principe beschikbaar voor werknemers in loondienst. Echter, sinds 2022 mogen ook directeur-grootaandeelhouders (dga’s) onder bepaalde voorwaarden ouderschapsverlof gebruiken. De belangrijkste voorwaarde is dat de dga aangesloten is bij de werknemersverzekeringen, zoals de Ziektewet, WW en WIA. Dit betekent dat de dga premie afdraagt voor deze verzekeringen, wat niet altijd standaard het geval is voor dga’s.
Als een dga aan deze voorwaarden voldoet, heeft hij of zij hetzelfde recht op ouderschapsverlof als werknemers in loondienst. Dit betekent een maximum van 26 keer het aantal werkuren per week ouderschapsverlof. In het eerste levensjaar van het kind kan een dga ook aanspraak maken op 9 weken betaald ouderschapsverlof via het UWV, mits hij of zij 70% van het dagloon ontvangt.
Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof voor dga’s onder bepaalde voorwaarden beschikbaar is. Het is daarom verstandig om deze voorwaarden te bespreken met een adviseur of de werkgever om te bepalen of ouderschapsverlof een optie is.
Ouderschapsverlof en belastingaangifte
Het opnemen van ouderschapsverlof heeft ook gevolgen voor de belastingaangifte. Ouders die ouderschapsverlof opnemen, kunnen mogelijk een lager inkomen hebben, wat leidt tot een lagere belastingaanslag. Het is daarom belangrijk om het inkomen tijdig door te geven aan de Belastingdienst. Hierdoor kan worden bepaald of er rechten zijn op extra toeslagen of of er minder belasting moet worden betaald.
Het is verstandig om dit te bespreken met een belastingadviseur of via de Belastingdienst om te bepalen welke gevolgen ouderschapsverlof heeft voor de belastingaanslag. Dit kan een financiële ondersteuning bieden tijdens het ouderschapsverlof en helpt om de belastingaanslag correct te berekenen.
Ouderschapsverlof en arbeidsvoorwaarden
Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die geldt voor alle werknemers in loondienst. Echter, in cao’s kunnen er aanvullende of uitgebreidere afspraken staan. Deze afspraken gelden boven de wettelijke regeling en kunnen gunstiger zijn voor de werknemer. Het is daarom belangrijk om de cao van de eigen werkgever te raadplegen om te zien of er aanvullende regelingen zijn voor ouderschapsverlof.
Bijvoorbeeld, sommige cao’s kunnen voorzien in een hogere uitkering bij betaald ouderschapsverlof of in extra flexibiliteit bij het indelen van het verlof. Het is daarom verstandig om deze afspraken te bespreken met de werkgever of met de vakorganisatie om te zien wat mogelijk is.
Ouderschapsverlof en adoptie- of pleegouders
Ouderschapsverlof is niet alleen beschikbaar voor biologische ouders, maar ook voor adoptie- en pleegouders. Adoptieouders en pleegouders hebben hetzelfde recht op ouderschapsverlof als andere ouders in loondienst. Dit betekent dat ze ook kunnen profiteren van de regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Ook hier geldt dat het verlof 9 weken moet worden genomen en dat de ouders 70% van hun dagloon ontvangen via het UWV.
Het is belangrijk om te weten dat adoptie- en pleegouders eveneens rechten hebben op ouderschapsverlof. Het is daarom verstandig om de regeling te bespreken met de werkgever en eventueel met een juridisch adviseur om te bepalen of er aanvullende regelingen zijn voor ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof en de Wet Flexibel Werken
Na het opnemen van ouderschapsverlof is het mogelijk om aan te passen aan andere werktijden of om minder uren te werken. Dit kan worden gedaan via de Wet Flexibel Werken. Deze wet is iets anders dan ouderschapsverlof, omdat het gaat om een structurele aanpassing van de werktijden. Bij ouderschapsverlof verander je je contracturen niet, maar bij flexibel werken kun je structureel minder of anders werken.
Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof en de Wet Flexibel Werken twee verschillende regelingen zijn. Het is verstandig om deze regelingen te bespreken met de werkgever of met een adviseur om te zien welke opties beschikbaar zijn.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling voor ouders in loondienst die in staat stellen om meer tijd door te brengen met hun jonge kinderen. Het verlof is beschikbaar voor kinderen tot 8 jaar oud en kan worden ingedeeld zoals de ouder dat wenst. In principe is ouderschapsverlof onbetaald, maar er is een regeling voor betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Hierbij ontvangt de ouder 70% van het dagloon via het UWV.
Het opnemen van ouderschapsverlof heeft gevolgen voor het inkomen, belastingaanslag en pensioen. Ouders moeten daarom rekening houden met de financiële gevolgen van ouderschapsverlof. Het is ook belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof beschikbaar is voor adoptie- en pleegouders, evenals voor directeur-grootaandeelhouders onder bepaalde voorwaarden.
Het is verstandig om ouderschapsverlof te bespreken met de werkgever en eventueel met een adviseur of vakorganisatie om te zien welke opties beschikbaar zijn. Ouderschapsverlof kan een waardevolle kans zijn om intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van het kind en om de werk-salarisbalans aan te passen aan de behoeften van het gezin.