In de huidige maatschappij waarin steeds meer aandacht gaat naar het evenwicht tussen werk en gezin, is het ouderschapsverlof een cruciale factor voor de welzijn van zowel ouders als kinderen. Het christendemocratisch partij Cd&v stelt voor een nieuw verlofmodel, het zogenaamde familiekrediet, dat bedoeld is om ouders meer flexibiliteit, meer tijd en een betere financiële ondersteuning te bieden bij het opvoeden van hun kinderen. Het voorstel is ingebed in het federale regeerakkoord en voorziet in 24 maanden verlof per kind, dat op te delen is tussen beide ouders, grootouders of plusouders. In dit artikel geven we een gedetailleerde uitleg van het Cd&V-voorstel, waarin we de hoofdpunten, de financiële aspecten, de mogelijke voordelen en de maatschappelijke context behandelen, op basis van de informatie uit betrouwbare bronnen.
Inleiding
De Cd&v-gezindheid stelt in een resolutie in de Kamer een concreet model voor van het familiekrediet, zoals het in het regeerakkoord is afgesproken. Het huidige ouderschapsverlof wordt in dit model vervangen door een flexibel systeem waarin ouders en andere verzorgers (zoals grootouders of plusouders) een "rugzak" van 24 maanden verlof kunnen opnemen, dat beter betaald is en flexibel inzetbaar is. Het doel van het voorstel is om ouders meer tijd te geven voor hun kinderen, om het mentale welzijn van ouders te verbeteren, en om een eerlijke verdeling van zorgtaken tussen ouders aan te moedigen. Daarnaast wil Cd&v het huidige verlofsysteem vereenvoudigen en harmoniseren, zodat er geen onderscheid meer is tussen werknemers, zelfstandigen of ambtenaren.
Het huidige ouderschapsverlof: een kritisch kijkje
In de huidige situatie is het ouderschapsverlof in België beperkt en voorziet het in een vaste periode van verlof met een geringe financiële ondersteuning. Cd&v wijst erop dat het huidige systeem tekortkomingen heeft die leiden tot stress en burn-out bij ouders. Uit onderzoeken blijkt dat 1 op de 12 ouders in België lijdt aan een zogenaamde “ouderlijke burn-out”, een aandoening die vaak voorkomt bij moeders. De oorzaak hiervan wordt onder andere gezocht in het tekort aan tijd, de geringe financiële tegemoetkoming en de weinig flexibiliteit van het huidige ouderschapsverlof. Bovendien is het ouderschapsverlof in België slechts beschikbaar tot het kind 12 jaar is, terwijl de zorg voor tieners ook belangrijk is en vaak extra aandacht vereist.
Cd&v benadrukt dat het huidige systeem een rem legt op de mogelijkheid voor ouders om tijd door te brengen met hun kinderen. In hun visie moet de maatschappij evolueren, zodat het gezin niet langer als een belemmering voor een carrière wordt gezien, maar als een kernwaarde die moet worden ondersteund. In dit kader stelt Cd&v het familiekrediet voor als een stap in de richting van een betere balans tussen werk en gezin.
Het familiekrediet: een nieuw model
Het familiekrediet zoals voorgesteld door Cd&v is een geïntegreerd verlofsysteem dat alle bestaande verlofstelsels – zoals geboorteverlof, ouderschapsverlof en tijdskrediet – combineert in één flexibel pakket. Het voorstel bevat een "rugzak" van 24 maanden verlof per kind, die ouders, grootouders of plusouders kunnen delen en opnemen op een flexibele manier. Het verlof kan voltijds of deeltijds genomen worden, en ook in gedeelten, bijvoorbeeld 1/10e. Dit betekent dat ouders en verzorgers voldoende ruimte hebben om de zorg voor hun kind op een manier te organiseren die het beste werkt voor hun situatie.
Het verlof is beschikbaar tot het kind 18 jaar is, of tot 21 jaar als het kind een handicap heeft. Dit is een belangrijk verschil met het huidige systeem, waarin ouderschapsverlof slechts beschikbaar is tot de leeftijd van 12 jaar. Cd&v benadrukt dat het zorggeven voor tieners ook een essentieel onderdeel van het ouderschap is en dat ouders hierbij ondersteuning moeten krijgen.
Het geboorteverlof in het familiekrediet
Bij de geboorte van een kind krijgen ouders toegang tot een rugzak van 30 weken verlof. Van die 30 weken kan één ouder maximaal 18 weken opnemen. Dit betekent dat ouders in de eerste periode na de geboorte van hun kind meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind, zonder dat ze verplicht zijn om direct terug te keren naar hun werk. Bovendien kan het verlof in een eerlijke manier worden verdeeld tussen beide ouders.
Het geboorteverlof in het huidige systeem is voor een moeder beperkt tot 10 weken, terwijl een vader slechts 4 weken verlof kan opnemen. In het Cd&v-voorstel wordt dit veranderd: een moeder kan nu 18 weken verlof opnemen, terwijl een vader of meeouder 12 weken kan opnemen. Dit is een belangrijke stap in de richting van een eerlijke verdeling van zorgtaken tussen ouders. Bovendien is er een zogenaamde "genderbonus" opgenomen in het voorstel: als beide ouders minstens 9 weken geboorteverlof opnemen, krijgen ze samen 6 extra weken, waardoor het totaal 30 weken wordt. Hiermee wil Cd&v aanmoedigen dat ouders de zorg voor hun kind samen opnemen en dat vaders meer betrokken worden bij de opvoeding van hun kind in de eerste maanden na de geboorte.
Financiële tegemoetkoming
Een van de belangrijkste aandachtpunten in het Cd&v-voorstel is de financiële ondersteuning die ouders krijgen tijdens hun verlof. In het huidige systeem is de financiële tegemoetkoming beperkt, wat vaak leidt tot inkomensverlies voor ouders en hun moeilijkheid om hun financiële verplichtingen te voldoen. Cd&v benadrukt dat dit een belangrijk obstakel is voor ouders om verlof op te nemen, vooral voor jonge of middenklasse-ouders.
In het Cd&v-voorstel wordt de financiële tegemoetkoming aanzienlijk verhoogd. Tijdens de eerste 30 weken verlof kunnen ouders rekenen op een uitkering van 82% van hun begrensd brutoloon. In het huidige systeem is deze uitkering slechts beschikbaar in de eerste 4 weken. Cd&v benadrukt dat dit een aantrekkelijker keuze maakt voor ouders om tijd door te brengen met hun kind in de belangrijkste fase van de opvoeding. In absolute cijfers betekent dit gemiddeld zo’n 300 euro extra per maand voor de moeder.
Daarnaast wordt ook de uitkering voor ouderschapsverlof verhoogd. Het standaardbedrag dat ouders ontvangen tijdens het ouderschapsverlof is momenteel ongeveer 900 euro per maand. Cd&v wil dit bedrag met 40% verhogen, wat betekent dat ouders gemiddeld 366,44 euro extra per maand ontvangen. In totaal is er een investering voor nodig van 130 miljoen euro per jaar in deze maatregel.
De hogere financiële tegemoetkoming is bedoeld om ouders te ondersteunen tijdens hun verlof, zodat ze niet hoeven te kiezen tussen hun werk en hun kind. Cd&v benadrukt dat dit een essentieel onderdeel is van een gezonde opvoeding en een mentaal stabiele omgeving voor zowel ouders als kinderen.
Flexibiliteit en mentale welzijn
Naast het aantal verlofdagen en de financiële ondersteuning is de flexibiliteit van het verlof een belangrijk thema in het Cd&v-voorstel. Het huidige ouderschapsverlof is relatief star en biedt weinig ruimte voor ouders om hun verlof op een manier in te zetten die het beste werkt voor hun situatie. Cd&v benadrukt dat dit een belangrijk probleem is, want ouders moeten niet worden gedwongen om hun verlof in een vaste periode op te nemen. Ze moeten de mogelijkheid hebben om hun verlof voltijds of deeltijds in te zetten, en ook in gedeelten, bijvoor en 1/10e.
De flexibiliteit in het Cd&v-voorstel is bedoeld om ouders meer controle te geven over hun tijd en om hen te ondersteunen in hun opvoedingskeuzes. Cd&v benadrukt dat deze flexibiliteit ook kan bijdragen aan het mentale welzijn van ouders, want een betere balans tussen werk en gezin kan stress verminderen en burn-out voorkomen.
Toegang voor alle ouders
Een ander belangrijk aspect van het Cd&v-voorstel is dat alle ouders – ongeacht hun contracttype of hun werkstatus – toegang krijgen tot het familiekrediet. In het huidige systeem hebben zelfstandigen en ambtenaren vaak minder recht op ouderschapsverlof dan werknemers, wat leidt tot ongelijkheid. Cd&v benadrukt dat dit een onrechtvaardigheid is en dat er een harmonisering van de verlofstelsels moet komen, zodat alle ouders op gelijke voorwaarden kunnen rekenen.
In het Cd&v-voorstel is er ook aandacht voor alleenstaande ouders. Momenteel hebben 49% van de alleenstaande moeders geen toegang tot ouderschapsverlof, vooral vanwege onzekere contracten. Cd&v benadrukt dat dit een onrechtvaardigheid is en dat alleenstaande ouders eveneens toegang moeten krijgen tot het volledige pakket van het familiekrediet.
Gendergelijkheid en carrièrekansen
Een van de belangrijkste doelen van het Cd&v-voorstel is om gendergelijkheid aan te moedigen en om de carrièrekansen van vrouwen te verbeteren. In het huidige systeem nemen vrouwen vaak het grootste deel van het ouderschapsverlof op, wat leidt tot een genderpensioenkloof van 21%. Cd&v benadrukt dat dit een maatschappelijk probleem is dat moet worden aangepakt. In het Cd&v-voorstel wordt een genderbonus ingevoerd: als beide ouders minstens 9 weken geboorteverlof opnemen, krijgen ze samen 6 extra weken, waardoor het totaal 30 weken wordt. Hiermee wil Cd&v aanmoedigen dat ouders de zorg voor hun kind samen opnemen en dat vaders meer betrokken worden bij de opvoeding van hun kind in de eerste maanden na de geboorte.
Cd&v benadrukt dat het belangrijk is dat vaders meer betrokken raken bij de opvoeding van hun kind in de eerste maanden, want dit kan een positieve invloed hebben op de relatie tussen vader en kind, maar ook op de mentale welzijn van de moeder. Bovendien kan het zorgen voor een eerlijke verdeling van zorgtaken en het verminderen van de belasting op vrouwen, die vaak de hoofdverantwoordelijke zijn voor de opvoeding.
Samenwerking met grootouders en plusouders
Een ander belangrijk aspect van het Cd&v-voorstel is dat het verlof niet alleen voor ouders beschikbaar is, maar ook voor grootouders en plusouders. In het huidige systeem is het ouderschapsverlof uitsluitend bedoeld voor ouders, wat betekent dat grootouders en plusouders geen recht hebben op verlof voor de zorg van hun kind of kleinkind. Cd&v benadrukt dat dit een onrechtvaardigheid is en dat er meer aandacht moet worden besteed aan de rol van grootouders en plusouders in de opvoeding van kinderen.
In het Cd&v-voorstel kunnen grootouders en plusouders 24 maanden verlof opnemen, dat op te nemen is tot het kind 18 jaar is. Dit betekent dat zij, net zoals ouders, de mogelijkheid hebben om tijd door te brengen met hun kleinkind of kind, zodat ze actief betrokken kunnen zijn in de opvoeding. Cd&v benadrukt dat dit niet alleen een ondersteuning kan zijn voor ouders, maar ook voor grootouders en plusouders, die vaak ook belangrijk zijn in de opvoeding van kinderen.
Conclusie
Het Cd&v-voorstel voor een familiekrediet is een ambitieus model dat bedoeld is om ouders meer tijd, meer flexibiliteit en een betere financiële ondersteuning te bieden bij het opvoeden van hun kinderen. Het voorstel is gebaseerd op de principes van gelijkheid, flexibiliteit en mentale welzijn, en wil een stap zetten in de richting van een maatschappij waarin gezin en werk elkaar ondersteunen in plaats van elkaar te belemmeren. Door de invoering van een rugzak van 24 maanden verlof per kind, een hogere financiële tegemoetkoming en een genderbonus, wil Cd&v ouders meer controle geven over hun tijd en hun carrière. Bovendien wil de partij de huidige ongelijkheid tussen ouders, zelfstandigen en ambtenaren aanpakken en een harmonisering van de verlofstelsels aanmoedigen. In het kader van gendergelijkheid wil Cd&v ook aanmoedigen dat vaders meer betrokken raken bij de opvoeding van hun kind en dat vrouwen minder belast worden door de verantwoordelijkheid van de zorg. Het voorstel is een belangrijke stap in de richting van een gezondere opvoeding en een maatschappij waarin ouders en kinderen gelijkwaardig worden behandeld.