In de zorgsector, waaronder verpleeg- en verzorgingshuizen, speelt ouderschapsverlof een belangrijke rol bij het combineren van werk en opvoedverantwoordelijkheid. Werknemers die verantwoordelijk zijn voor het opvoeden van kinderen tot acht jaar, kunnen gebruik maken van deze specifieke verlofregeling. De regelingen zijn vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO) en worden verder uitgewerkt in diverse cao’s, zoals de Cao Jeugdzorg, Cao Sociaal Werk en Cao Ziekenhuizen. Deze artikelen geven een overzicht van de voorwaarden, de berekening van ouderschapsverlof, het salaris tijdens het verlof en de praktische aspecten die zowel werknemers als werkgevers in overweging moeten nemen.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling die werknemers met de zorg voor kinderen tot acht jaar het recht geeft om een deel van hun werkuren of zelfs hun hele werkweek vrij te nemen. Dit verlof is bedoeld om te zorgen dat ouders voldoende tijd hebben om zich te richten op de opvoeding en verzorging van hun kind. De Wet Arbeid en Zorg (WAZO) legt de basisregels vast, maar de cao’s van de betreffende sectoren (zoals zorg en jeugdzorg) voegen specifieke afspraken toe.
Werknemers kunnen ouderschapsverlof aanvragen voor het opvoeden van hun eigen kind, adoptiekind of, in bepaalde gevallen, ook voor stief-, pleeg- of kleinkinderen. Het verlof is echter enkel toegestaan als de betreffende kinderen op hetzelfde adres wonen en de werknemer verantwoordelijk is voor hun opvoeding. Bovendien is het verlof niet toegestaan zodra het kind acht jaar of ouder is.
Voorwaarden voor ouderschapsverlof
Om ouderschapsverlof aan te vragen, dient de werknemer aan een aantal voorwaarden te voldoen. Deze zijn vastgelegd in de WAZO, maar ook in de Cao Jeugdzorg en andere sectorale cao’s.
1. Onderhoud en opvoeding van het kind
De werknemer moet verantwoordelijk zijn voor het dagelijks onderhoud en opvoedverantwoordelijkheid van het kind. Dit betekent dat hij of zij de primaire verzorgende figuur is in het gezin. Voor kleinkinderen of pleegkinderen geldt deze eis extra strikt.
2. Leeftijd van het kind
Ouderschapsverlof kan enkel worden ingevraagd voor kinderen jonger dan acht jaar. Als het kind dit leeftijdsgrens bereikt, verloopt het ouderschapsverlof automatisch.
3. Aanvraagprocedure
De aanvraag voor ouderschapsverlof moet minstens twee maanden voor de startdatum schriftelijk worden ingediend bij de werkgever. In de aanvraag dient te worden aangegeven: - de startdatum van het verlof, - het aantal uren dat vrijgenomen wordt, - de werkdagen die van toepassing zijn, - de duur van de verlofperiode.
De werkgever is verplicht om vervanging te regelen voor de uren die door de werknemer worden vrijgenomen. Dit is een duidelijke afspraak in de Cao Jeugdzorg, die hier specifieke richtlijnen voor biedt.
4. Afwezigheid bij zwaarwegend bedrijfsbelang
Ondanks de wettelijke verplichting, is ouderschapsverlof niet altijd goed te keuren. In bijzondere gevallen, bijvoorbeeld bij een zwaarwegend bedrijfsbelang, kan de werkgever het verlof weigeren. Dit gebeurt echter zelden en dient steeds goed onderbouwd te worden.
Hoe wordt ouderschapsverlof berekend?
De berekening van ouderschapsverlof hangt af van het aantal werkuren dat de werknemer normaal gesproken per week werkt. Maximaal 26 keer het aantal werkuren per week mag vrijgenomen worden. Bijvoorbeeld: een werknemer die 24 uur per week werkt, heeft recht op 624 uren ouderschapsverlof (26 x 24 = 624). De werknemer bepaalt zelf hoe deze uren verdeeld worden over de verlofperiode.
Het verlof kan op verschillende manieren worden opgenomen: - Gedeeltelijk verlof (bijvoorbeeld 10 uur per week), - Tijdelijk verlof (bijvoorbeeld gedurende één maand), - Totaal verlof (de hele werkweek vrijgenomen).
De werknemer kan zelf kiezen hoe en wanneer het verlof wordt ingevraagd, op voorwaarde dat de aanvraag minstens twee maanden voorafgaat.
Salaris tijdens ouderschapsverlof
Het salaris tijdens ouderschapsverlof is verdeeld in twee delen: 1. Betaald ouderschapsverlof (9 weken) 2. Onbetaald ouderschapsverlof (17 weken)
1. Betaald ouderschapsverlof
Voor de eerste negen weken ouderschapsverlof ontvangt de werknemer een uitkering van 70% van het dagloon. Deze uitkering wordt aangevraagd bij het UWV en komt achteraf, na het opnemen van het verlof. De werknemer ontvangt deze uitkering alleen als het verlof wordt ingevraagd voor kinderen jonger dan één jaar.
De uitkering wordt berekend per dag en is afhankelijk van het voltijdse bruto salaris. Voor werknemers die gedeeltelijk werken, wordt het salaris berekend op basis van hun daadwerkelijke werktijden.
2. Onbetaald ouderschapsverlof
Na de eerste negen weken verlof is het ouderschapsverlof onbetaald. De werknemer heeft geen recht op salaris of uitkering, maar kan wel kiezen om gedeeltelijk verder te werken. In dat geval wordt het normale salaris uitbetaald over de uren die de werknemer daadwerkelijk werkt.
Bij sommige cao’s, zoals in de Cao Jeugdzorg, zijn er aanvullende regelingen mogelijk. Bijvoorbeeld: als een werknemer gebruik maakt van ouderschapsverlof in combinatie met de cao, kan hij of zij een vergoeding ontvangen van 40% van het salaris, maar enkel over maximaal de helft van de gemiddelde arbeidsomvang. Deze vergoeding is maximaal 12 maanden van toepassing.
Pensioenopbouw tijdens ouderschapsverlof
Een belangrijke overweging bij ouderschapsverlof is de impact op de pensioenopbouw. In de Cao Jeugdzorg is bepaald dat werknemers de mogelijkheid hebben om hun pensioen te laten opbouwen tijdens de periode van ouderschapsverlof. Dit is echter geen verplichte regeling en moet per werknemer worden gekozen.
Werknemers die ouderschapsverlof hebben genomen vóór 2 augustus 2022, kunnen eventueel profiteren van afwijkende afspraken over betaald ouderschapsverlof. Het is daarom belangrijk om de cao en eventuele bijlagen nauwkeurig te bestuderen.
Ouderschapsverlof en verandering van werkgever
Een werknemer die ouderschapsverlof aanvraagt en daarna in dienst gaat bij een nieuwe werkgever, behoudt zijn of haar recht op ouderschapsverlof. Het is echter van belang om de nieuwe werkgever op de hoogte te brengen van het bestaande verlof en eventuele afspraken. De nieuwe werkgever dient dan te regelen hoe het ouderschapsverlof verder wordt ingevraagd.
Andere verlofregelingen in de zorgsector
Naast ouderschapsverlof zijn er in de zorgsector ook andere verlofregelingen die voor werknemers relevant kunnen zijn. Deze zijn vastgelegd in de cao’s van de sector, zoals de Cao Ziekenhuizen en de Cao Sociaal Werk. Voorbeelden van dergelijke regelingen zijn:
1. Aanvullend geboorteverlof
Werknemers die gebruik maken van aanvullend geboorteverlof kunnen kiezen om hun pensioen op te bouwen tijdens de periode van het verlof. Dit verlof kan in combinatie met ouderschapsverlof worden ingevraagd.
2. Langdurend zorgverlof
In geval van terminale of palliatieve zorg van een familielid, heeft de werknemer recht op betaald verlof. Dit verlof bedraagt maximaal twaalf weken en is bedoeld om de noodzakelijke thuisverpleging of -verzorging te kunnen geven.
3. Calamiteitenverlof
Werknemers kunnen korte tijd betaald verlof opnemen in geval van zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden. Dit verlof is bedoeld om noodzakelijke maatregelen te treffen, zoals het regelen van een huwelijk of een sterfte in het gezin.
Samenvatting van belangrijke punten
| Aspect | Informatie |
|---|---|
| Maximale ouderschapsverlof | 26 x aantal werkuren per week |
| Betaald ouderschapsverlof | 9 weken, 70% van dagloon |
| Onbetaald ouderschapsverlof | 17 weken |
| Aanvraagprocedure | Minstens 2 maanden voor startdatum |
| Vervanging | Werkgever regelt vervanging |
| Pensioenopbouw | Kiezen voor pensioenopbouw tijdens verlof |
| Nieuwe werkgever | Recht op ouderschapsverlof blijft behouden |
| Aanvullend geboorteverlof | Kiezen voor pensioenopbouw |
| Langdurend zorgverlof | Max 12 weken betaald verlof |
| Calamiteitenverlof | Korte tijd betaald verlof bij bijzondere omstandigheden |
Conclusie
Ouderschapsverlof is een essentiële regeling voor werknemers in de zorgsector die verantwoordelijk zijn voor jonge kinderen. Het biedt de mogelijkheid om tijd vrij te nemen voor de opvoeding en verzorging van kinderen tot acht jaar. De berekening en uitkeringen zijn duidelijk vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg en verder uitgewerkt in sectorale cao’s zoals de Cao Jeugdzorg en Cao Ziekenhuizen. Werknemers en werkgevers moeten deze regelingen goed begrijpen om conflicten te voorkomen en om zowel het recht van de werknemer als het functioneren van het bedrijf te waarborgen.
Daarnaast zijn er ook andere verlofregelingen beschikbaar, zoals aanvullend geboorteverlof, langdurend zorgverlof en calamiteitenverlof. Deze regelingen zijn bedoeld om werknemers te ondersteunen in bijzondere situaties en vormen een aanvulling op de ouderschapsverlofregeling. Het is belangrijk dat zowel werknemers als werkgevers zich op de hoogte houden van deze regelingen en ze correct toepassen.