De CAO voor het primair onderwijs (CAO PO) bevat uitgebreide regels over het ouderschapsverlof, waarbij zowel betaald als onbetaald verlof wordt beschreven. Deze regels zijn onder meer opgenomen in artikel 8.19, dat zich specifiek richt op het betaald ouderschapsverlof. Sinds 2 augustus 2022 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd die het recht op betaald ouderschapsverlof beïnvloeden. Deze veranderingen bieden ouders de mogelijkheid om in het eerste levensjaar van hun kind een hoger percentage van hun salaris behouden te houden. Daarnaast zijn er nieuwe regels opgesteld rond terugbetaling van salaris in geval van ontslag of vermindering van werktijd. Deze artikelen geven een overzicht van de huidige situatie, op basis van de meest actuele informatie.
Wijzigingen in betaald ouderschapsverlof
Op 2 augustus 2022 is een nieuwe wettelijke regeling in werking getreden die het betaald ouderschapsverlof betreft. Deze wijziging is meegenomen in de CAO PO en brengt een aantal belangrijke veranderingen met zich mee. Ouders die ouderschapsverlof opnemen in het eerste levensjaar van hun kind, kunnen nu 75% van hun salaris behouden in plaats van de vorige 55%. Deze verhoging is mogelijk dankzij het feit dat een deel van de verlofperiode financieel wordt ondersteund door het UWV, op basis van de Wet arbeid en zorg. Dit betekent dat de werkgever niet langer volledig verantwoordelijk is voor de financiering van het ouderschapsverlof in het eerste levensjaar.
Het aantal beschikbare uren voor betaald ouderschapsverlof is vastgesteld op 415 uren per kind. Deze uren kunnen gedurende het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Uren die niet in het eerste levensjaar worden genomen, kunnen tot het kind vier jaar oud is worden opgenomen, maar dan tegen de oude voorwaarden van 55% salarisbehoud. Dit biedt ouders meer flexibiliteit in de timing van het ouderschapsverlof.
Bij adoptie of pleegouderschap gelden vergelijkbare regels. Het eerste levensjaar wordt in dit geval gerekend vanaf het moment van pleging of adoptie. Ook in deze gevallen kan ouderschapsverlof worden opgenomen tot een maximum van 415 uren, met behoud van 75% van het salaris in het eerste jaar.
Terugbetalingsregeling
De terugbetalingsregeling voor ouderschapsverlof is ook gewijzigd sinds 2 augustus 2022. Voor ouderschapsverlof dat in het eerste levensjaar van het kind is opgenomen, vervalt de terugbetaling. Dit betekent dat ouders die in het eerste levensjaar ouderschapsverlof hebben genoten, niet verplicht zijn om het salaris terug te betalen, ook als ze binnen een bepaalde periode ontslagen worden of hun werktijd verminderen. Deze regelging is van toepassing op het gedeelte van ouderschapsverlof dat na 1 augustus 2022 is opgenomen.
Buiten deze regel geldt echter nog steeds een terugbetaling bij bepaalde omstandigheden. Zo moet een werknemer die binnen een jaar na het genieten van betaald ouderschapsverlof ontslagen wordt, het salaris dat op grond van artikel 8.19 CAO PO is ontvangen terugbetalen. Deze verplichting geldt ook bij ontslagen volgens artikel 7:669 lid 1 en lid 3 sub e of sub i BW van het Burgerlijk Wetboek. Deze artikelen leggen uit dat een werkgever een arbeidsovereenkomst kan opzeggen als er sprake is van een redelijke grond, zoals verwijtbaar gedrag of een slechte prestatie. In dergelijke gevallen kan het betaalde ouderschapsverlof worden aangerekend.
Een ander scenario waarin terugbetaling kan plaatsvinden, is wanneer een werknemer na het ouderschapsverlof binnen zes maanden een vermindering van werktijd kiest. In dat geval moet het verschil in salaris, op basis van de oude en nieuwe werktijdfactor, worden terugbetaald. Dit geldt echter niet voor het gedeelte van het ouderschapsverlof dat na 1 augustus 2022 is opgenomen en in het eerste levensjaar is gebruikt.
Onbetaald ouderschapsverlof
Buiten het betaald ouderschapsverlof is er ook een regeling voor onbetaald ouderschapsverlof. Ouders kunnen een maximum van 1040 uren ouderschapsverlof zonder salarisbehoud opnemen. Dit is een aanvullende mogelijkheid die ouders kunnen combineren met het betaald ouderschapsverlof. De totale omvang van ouderschapsverlof is echter beperkt tot het aantal uren dat een werknemer op grond van artikel 8.18 recht op heeft.
Voor ouders die werken in een betrekking met een andere omvang dan de normbetrekking, wordt het ouderschapsverlof berekend op basis van hun werktijdfactor. De uren worden vervolgens afgerond op hele uren. Dit betekent dat de berekening van het ouderschapsverlof evenredig gebeurt met de werktijd van de werknemer.
De aanvraag voor ouderschapsverlof, zowel betaald als onbetaald, moet vergezeld gaan van bewijsstukken die het recht op verlof en de omvang ervan aantonen. De werknemer dient ook de naam en geboortedatum van het kind te vermelden. Daarnaast kan de ingang en einde van het ouderschapsverlof afhankelijk worden gemaakt van de datum van bevalling, het einde van het bevallingsverlof of het begin van de verzorging van het kind.
Aanvraagprocedure en administratie
De aanvraag voor betaald ouderschapsverlof moet binnen vier weken worden beoordeeld door de werkgever. De werkgever kan, na overleg met de werknemer, eventueel besluiten om de spreiding van de verlofuren over de week aan te passen. Deze aanpassing is mogelijk tot vier weken voor het beoogde tijdstip van ingang van het ouderschapsverlof, mits er gewichtige redenen zijn voor deze wijziging.
Werknemers kunnen ook een verzoek indienen om het ouderschapsverlof niet op te nemen of te stoppen in geval van onvoorziene omstandigheden. De werkgever is verplicht om hierop in te gaan, tenzij er gewichtige redenen zijn om het verzoek af te wijzen. Dit biedt ouders wat meer flexibiliteit in geval van onverwachte situaties.
De administratie rond ouderschapsverlof is een belangrijke aspect. Werknemers kunnen gebruik maken van een tool voor berekening van het netto salaris, die de kosten van het ouderschapsverlof voor de werkgever kan bepalen. In deze tool worden rode driehoekjes gebruikt om uitleg te geven per regel. Ouders kunnen samen met hun directeur of een medewerker van het bestuurskantoor deze berekening uitvoeren.
Rechten en plichten
Zowel ouders als werkgevers hebben rechten en plichten in het kader van ouderschapsverlof. Werknemers hebben het recht om ouderschapsverlof aan te vragen, zowel betaald als onbetaald, mits de voorwaarden zijn vervuld. Werkgevers zijn verplicht om deze verzoeken in overweging te nemen en binnen de gestelde tijdsperiode een beslissing te nemen.
Een belangrijke plicht van ouders is om bewijsstukken aan te leveren bij de aanvraag voor ouderschapsverlof. Deze documenten moeten aantonen dat het verzoek op grond van ouderschap gedaan wordt, bijvoorbeeld door het feit dat het kind op hetzelfde adres woont of dat de ouder een familierechtelijke betrekking heeft met het kind.
Werkgevers zijn daarentegen verplicht om de aanvraag serieus te nemen en eventuele verzoeken om het verlof niet op te nemen of te stoppen te overwegen. Ook moeten werkgevers de spreiding van verlofuren onder bepaalde voorwaarden kunnen aanpassen, zolang dit gedaan wordt op basis van overleg en gewichtige redenen.
Conclusie
Het betaald ouderschapsverlof is een belangrijke maatregel die ouders helpt bij de opvoeding van hun kinderen. De wijzigingen in de CAO PO sinds 2 augustus 2022 hebben geleid tot een verhoging van het salarisbehoud in het eerste levensjaar van het kind en een vervallen terugbetaling voor ouderschapsverlof dat in dit jaar is opgenomen. Deze veranderingen bieden ouders meer financiële zekerheid en flexibiliteit bij het opnemen van ouderschapsverlof.
Daarnaast blijft er nog steeds een terugbetaling gelden in geval van ontslag of vermindering van werktijd binnen bepaalde tijdsperiodes. Het is daarom belangrijk voor ouders om de regels rond ouderschapsverlof goed te begrijpen en eventuele veranderingen in de toekomst nauwlettend te volgen. Werkgevers en ouders moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat de regels voor ouderschapsverlof duidelijk zijn en voldoen aan de behoeften van zowel ouders als werkgevers.