Inleiding
De CAO (Collectieve Arbeidsovereenkomst) Nederlandse Universiteiten regelt een breed spectrum aan arbeidsvoorwaarden, waaronder ook het ouderschapsverlof. In 2022 zijn belangrijke wijzigingen doorgevoerd om het ouderschapsverlof voor werknemers aan universiteiten te verbeteren en uit te breiden. Deze wijzigingen zijn gericht op het verbeteren van de werk- en leefbalans voor ouders, met name door een hogere doorbetaling en een flexibelere opname van het verlof. In dit artikel wordt ingegaan op de regelingen, aanspraken en recente aanpassingen in het kader van ouderschapsverlof voor medewerkers in het wetenschappelijk onderwijs, met een focus op de CAO Nederlandse Universiteiten.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk geregelde vorm van verlof waarmee werknemers tijdelijk verzuim kunnen opnemen om te zorgen voor hun kind. In Nederland is ouderschapsverlof geregeld in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO), die sinds 2022 is aangepast. Daarnaast zijn er regelingen opgenomen in de CAO Nederlandse Universiteiten, die de wettelijke aanspraken uitbreiden of aanvullen.
Aanspraken in de CAO
De CAO Nederlandse Universiteiten kent zowel betaald als onbetaald ouderschapsverlof. Een universiteitswerknemer kan recht op ouderschapsverlof krijgen zodra het kind is geboren of geadopteerd is. De regeling in de CAO is aangepast om de aanspraken duidelijker te maken en het ouderschapsverlof beschikbaarder te maken voor een groter aantal medewerkers.
Betaald ouderschapsverlof
Een van de belangrijkste wijzigingen in de CAO is het verbeteren van de doorbetaling van ouderschapsverlof. Voorheen was het maximum percentage doorbetaling 62,5%. Sinds 1 augustus 2022 is dit percentage verhoogd naar 70% van de bezoldiging in het eerste levensjaar van het kind. Vanaf het tweede levensjaar wordt het verlof opgenomen tegen een doorbetaling van 62,5%. Deze verhogingsregeling geldt tot het kind acht jaar oud is.
Hoeveel betaald ouderschapsverlof is mogelijk?
Het maximum aantal betaalde uren ouderschapsverlof per week is 13 weken, wat gelijk staat aan een maximum van 13 maal de wekelijkse arbeidsduur. In totaal kan het ouderschapsverlof gedurende maximaal 26 weken opgenomen worden. Dit betekent dat een medewerker de verlofperiode kan verdelen in meerdere stukken of in één blok opnemen, afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden.
Voorwaarden voor het opnemen van betaald ouderschapsverlof
- Het verlof kan worden opgenomen tot het achtste levensjaar van het kind.
- Het verlof moet worden aangevraagd ten minste 2 maanden voor de gewenste ingangsdatum.
- Per week mag het aantal verlofuren niet hoger liggen dan de helft van de normale werkdagen.
- Het verlof kan ook tussentijd stopgezet worden bij onvoorziene omstandigheden, zoals ziekte, maar het resterende verlof kan op een later moment opnieuw worden opgenomen.
- Het verlof kan eventueel worden opgedeeld in meerdere periodes, zolang de voorwaarden zijn nagekomen.
Onbetaald ouderschapsverlof
Naast het betaalde ouderschapsverlof is er ook een mogelijkheid voor onbetaald ouderschapsverlof. Deze vorm van verlof is niet geregeld in de CAO, maar wel in de wettelijke regelgeving. Werkgevers kunnen echter extra regels opstellen die het ouderschapsverlof aanvullen. Het onbetaald ouderschapsverlof is vooral van toepassing wanneer het betaalde verlof volledig is opgenomen of in gevallen waarin een medewerker verder wil verzuimen zonder doorbetaling.
Aanpassing aan de wettelijke regeling
De wettelijke regelgeving van ouderschapsverlof is aangepast met ingang van 2 augustus 2022, en deze wijzigingen zijn in de CAO meegenomen. De belangrijkste wijzigingen zijn:
- Het recht op gedeeltelijk doorbetaald ouderschapsverlof is nu wettelijk verankerd in de WAZO.
- Het percentage doorbetaling is verhoogd tot 70% in het eerste levensjaar van het kind.
- De voorwaarde dat er een minimum dienstverband van één jaar is voor het recht op ouderschapsverlof is met ingang van 2022 geschrapt.
Deze wijzigingen maken ouderschapsverlof toegankelijker en aantrekkelijker voor werknemers in het wetenschappelijk onderwijs.
Ouderschapsverlof en vakantie
Een belangrijke overweging bij ouderschapsverlof is de interactie met vakantie. In de CAO Nederlandse Universiteiten is bepaald dat vakantie-uren zich opbouwen ook tijdens ouderschapsverlof. Tijdens ouderschapsverlof, zowel betaald als onbetaald, zijn werknemers nog steeds in dienst en bouwen dus hun vakantie-uren op. Dit betekent dat een medewerker, ook tijdens ouderschapsverlof, in het volgende kalenderjaar recht heeft op vakantie.
Vakantieaanspraken in de CAO
Universiteitsmedewerkers die volledig in dienst zijn, hebben recht op 232 vakantie-uren per jaar. Deze aanspraken zijn vastgelegd in artikel 4.7 van de CAO. Het opbouwen van vakantie-uren tijdens ouderschapsverlof is een belangrijke voordelenregeling die zorgt voor een betere balans tussen werk en privéleven.
Ouderschapsverlof en ziekte
In het geval van ziekte tijdens ouderschapsverlof loopt het verlof in principe door. Werknemers kunnen verzuim verder opnemen, zolang het verlof binnen de toegestane tijd wordt opgenomen. Alleen bij onvoorziene omstandigheden, zoals een ziekte van het kind of van de ouder zelf, kan het ouderschapsverlof tijdelijk worden gestopt. In dergelijke gevallen kan het resterende verlof op een later moment worden opgenomen, zolang het binnen de toegestane periode valt.
Aanvraagproces ouderschapsverlof
Het aanvragen van ouderschapsverlof moet via het self service platform van de universiteit plaatsvinden. Hierbij moet de medewerker onder meer aangeven:
- Wanneer het ouderschapsverlof moet ingaan
- De duur van het verlof in weken
- Het aantal uren ouderschapsverlof per week
- De gewenste spreiding van de verlofuren over de werkweek
Het aanvraagproces is gedetailleerd en vereist dat de werknemer de voorwaarden van de CAO en de wetgeving kent. Het verlof moet ten minste twee maanden van tevoren worden aangevraagd.
Aanspraken voor gedeeltelijk doorbetaald ouderschapsverlof
Een belangrijke regeling is het gedeeltelijk doorbetaald ouderschapsverlof, waarbij de medewerker gedeeltelijk verzuim opneemt. Dit verlof kan worden opgenomen:
- Gedurende het eerste levensjaar van het kind tegen 70% doorbetaling
- Gedurende het tweede levensjaar van het kind tegen 62,5% doorbetaling
- Tijdens het verlof is het maximum aantal uren per week beperkt tot de helft van de normale werkdagen
Deze regeling is in de CAO verankerd en maakt het mogelijk voor medewerkers om flexibel te werken, terwijl ze ook aandacht kunnen besteden aan hun kind.
Aanpassing van ouderschapsverlof in het lopende dienstverband
De CAO Nederlandse Universiteiten biedt ook flexibiliteit bij het aanpassen van ouderschapsverlof in het kader van het lopende dienstverband. Werknemers kunnen bijvoorbeeld een gedeeltelijk verlof opnemen, zonder dat hun contract volledig wordt stopgezet. Dit maakt ouderschapsverlof toegankelijker en beter aansluitend bij de wisselende behoeften van ouders.
Ouderschapsverlof en arbeidsduur
De CAO maakt ook bepaalde regels ten aanzien van de arbeidsduur tijdens ouderschapsverlof. De medewerker kan het verlof opnemen in blokken of verdeeld over meerdere periodes. Het maximum aantal verlofuren per week is de helft van de normale arbeidsduur. Dit houdt rekening met de mogelijkheid dat ouders willen werken in gedeeltelijke uren, terwijl ze tegelijkertijd hun kind kunnen verzorgen.
Aanvullende regelingen en faciliteiten
Naast het ouderschapsverlof biedt de CAO Nederlandse Universiteiten ook afrondende regelingen, zoals:
- Scholingsfaciliteiten: Het volgen van opleidingen of cursussen die gericht zijn op het werk in de universiteitssector is nu expliciet erkend als werktijd. Studiekosten en reiskosten worden vergoed.
- Studieafspraak contracten docenten: Er is een afspraak gemaakt over het aanbieden van een duidelijk loopbaanperspectief voor docenten, met het oog op beter werkgeverschap.
Deze regelingen maken het ouderschapsverlof een onderdeel van een bredere strategie om het werk- en leefgewicht te verbeteren voor medewerkers in het wetenschappelijk onderwijs.
Conclusie
Ouderschapsverlof in de CAO Nederlandse Universiteiten is een belangrijke arbeidsvoorwaarde die gericht is op het verbeteren van de werk- en leefbalans voor ouders. Door de recente wijzigingen in de CAO en de wettelijke regelingen is ouderschapsverlof toegankelijker geworden, met een verhoogde doorbetaling en een flexibele opname. Werknemers kunnen nu tot 26 weken ouderschapsverlof opnemen, waarvan 13 weken gedeeltelijk doorbetaald. Deze regelingen zijn een onderdeel van een bredere strategie om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren in het wetenschappelijk onderwijs.