Het ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van het wettelijke kader voor werknemers in de Nederlandse arbeidsmarkt. Voor werknemers in de openbare bibliotheken en sociale zorgsector zijn de regelingen van de cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten) van het betaald ouderschapsverlof van groot belang. Deze artikkel biedt een gedetailleerde en overzichtelijke uitleg van de huidige regelingen op basis van de recente cao’s en wettelijke kaders zoals de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). De focus ligt op de regelingen die specifiek van toepassing zijn op werknemers in de bibliotheken en sociaal werksectoren, zoals het cao OB 2024–2026 en de cao Sociaal Werk 2025–2027.
Wat is het betaald ouderschapsverlof?
Het betaald ouderschapsverlof is een verlof dat werknemers toestaat om tijd vrij te nemen van hun werk om zich met hun kind te bezighouden in de eerste levensjaren. Het verlof is bedoeld om jonge ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en opvoeden. Het verlof kan betaald of onbetaald zijn, afhankelijk van de regelingen in de cao en de wettelijke bepalingen.
In de cao OB 2024–2026 is het betaald ouderschapsverlof bepaald in hoofdstuk 8, artikel 6 lid 1. Hierin staat dat de werknemer 25% van zijn of haar salaris krijgt doorbetaald gedurende het ouderschapsverlof. Daarnaast is er een specifieke regeling voor de periode waarin de werknemer een uitkering ontvangt van het UWV. In dat geval trekt de werkgever deze uitkering af van de 25% doorbetaalde loonvermindering. Als de UWV-uitkering gelijk is aan of hoger is dan 25% van het salaris, hoeft de werkgever geen extra loon door te betalen.
Bij de cao Sociaal Werk zijn de regelingen iets anders. In deze cao is het betaald ouderschapsverlof 100% doorbetaald, wat betekent dat de werknemer zijn of haar volledige salaris ontvangt tijdens het verlof. Deze regeling geldt sinds 1 april 2025 en is bedoeld om ouders te ondersteunen met het opvoeden van hun kind in de eerste levensjaren.
Aantal uren ouderschapsverlof
Het aantal uren ouderschapsverlof is bepaald door zowel wettelijke als cao-regelingen. In de Wet Arbeid en Zorg staat dat de werknemer recht heeft op maximaal 26 weken ouderschapsverlof, afhankelijk van de arbeidsduur per week. In de cao OB 2024–2026 is het aantal uren ouderschapsverlof vastgesteld op 830 uren, wat overeenkomt met de helft van de jaararbeidsduur. Dit geldt zowel voor betaald als onbetaald ouderschapsverlof.
Wanneer een werknemer gebruik maakt van betaald ouderschapsverlof, wordt dit in mindering gebracht op het aantal uren dat hij of zij nog kan gebruiken voor onbetaald ouderschapsverlof. Het totaal aantal uren ouderschapsverlof voor één kind mag niet meer zijn dan 830 uren. Dit betekent dat de combinatie van betaald en onbetaald ouderschapsverlof altijd binnen deze grens moet blijven.
Betaald ouderschapsverlof in de cao OB 2024–2026
In de cao OB 2024–2026 is het betaald ouderschapsverlof bepaald in artikel 6 lid 1. Hierin staat dat de werknemer 25% van zijn of haar salaris ontvangt tijdens het ouderschapsverlof. De werkgever hoeft dit verlof echter niet zelf te betalen. In plaats daarvan ontvangt de werknemer een uitkering van het UWV, die maximaal 70% van het (maximum) dagloon bedraagt. Deze regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen met financiële zekerheid tijdens het opvoeden van hun kind in de eerste levensjaren.
De regeling is van toepassing op de eerste negen weken ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Gedurende deze periode ontvangt de werknemer een uitkering van het UWV, die afkomstig is van de overheid. De werkgever hoeft in deze periode geen loon door te betalen. In de resterende periode van het ouderschapsverlof ontvangt de werknemer 25% van zijn of haar salaris van de werkgever.
Wanneer de werknemer betaald ouderschapsverlof opneemt, wordt dit in mindering gebracht op het aantal uren onbetaald ouderschapsverlof dat hij of zij nog kan gebruiken. Dit is om ervoor te zorgen dat het totaal aantal ouderschapsverlofuren niet overschreden wordt.
Betaald ouderschapsverlof in de cao Sociaal Werk 2025–2027
In de cao Sociaal Werk is de regeling voor betaald ouderschapsverlof iets gunstiger dan in de cao OB 2024–2026. Sinds 1 april 2025 ontvangt de werknemer tijdens het wettelijk betaald ouderschapsverlof 100% van zijn of haar salaris doorbetaald. Dit betekent dat de werknemer zijn of haar volledige salaris ontvangt tijdens het verlof, zonder dat er een uitkering van het UWV is.
Daarnaast ontvangt de werknemer ook alle arbeidsvoorwaarden die normaal van toepassing zijn, zoals verlof- en pensioenopbouw. Dit betekent dat de werknemer tijdens het betaald ouderschapsverlof ook zijn of haar loopbaanbudget en IKB (Individuele Kerntoeslagen) opbouwt. Deze regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen met het opvoeden van hun kind in de eerste levensjaren.
De duur van het betaald ouderschapsverlof in de cao Sociaal Werk is maximaal twaalf aaneengesloten maanden. De vergoeding bedraagt 40% van het salaris over maximaal de helft van de gemiddelde arbeidsomvang. Deze vergoeding wordt meegenomen in de berekening van de vakantietoeslag en de eindejaarsuitkering. Dit betekent dat de werknemer ook financieel voordeel heeft uit het opnemen van ouderschapsverlof.
Aanvragen van ouderschapsverlof
Het aanvragen van ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van de regeling. In de cao OB 2024–2026 moet de werknemer ouderschapsverlof twee maanden van tevoren schriftelijk aanvragen. Dit is om ervoor te zorgen dat de werkgever voldoende tijd heeft om de verlofregeling te plannen en eventuele administratieve zaken af te handelen.
In de cao Sociaal Werk is het aanvragen van ouderschapsverlof ook schriftelijk. De werknemer moet duidelijk aangeven welk deel van het ouderschapsverlof betaald of onbetaald is. Dit is belangrijk omdat de regelingen voor betaald en onbetaald ouderschapsverlof verschillen in termen van loon, verlofopbouw en pensioenopbouw.
Vakantieopbouw tijdens ouderschapsverlof
Vakantieopbouw is een belangrijk aspect van het ouderschapsverlof. In de cao OB 2024–2026 gaat de opbouw van vakantiedagen door gedurende het betaald ouderschapsverlof. Dit betekent dat de werknemer het recht heeft op 100% opbouw van vakantiedagen, ongeacht de hoogte van de uitkering of de loondoorbetaling. Dit geldt zowel in het tijdvak dat de werknemer een uitkering van het UWV ontvangt, als de periode waarin de werkgever 25% van het salaris doorbetaalt.
In de cao Sociaal Werk is de vakantieopbouw ook van toepassing tijdens het betaald ouderschapsverlof. Aangezien de werknemer 100% van zijn of haar salaris ontvangt, bouwt hij of zij ook de volledige vakantieverlofopbouw op. Dit is een belangrijk voordeel omdat ouders vaak niet genoeg verlof opbouwen tijdens het ouderschapsverlof.
Pensioenopbouw tijdens ouderschapsverlof
Pensioenopbouw is een ander belangrijk aspect van het ouderschapsverlof. In de cao OB 2024–2026 is het pensioenfonds van de openbare bibliotheken aan het onderzoeken wat de gevolgen zijn van de nieuwe wetgeving voor het pensioenreglement. Op dit moment is er nog geen duidelijke informatie beschikbaar over de gevolgen van het ouderschapsverlof voor de pensioenopbouw.
In de cao Sociaal Werk is het pensioenonderdeel van het ouderschapsverlof iets duidelijker. De werkgever betaalt het werkgeversdeel van de pensioenpremie gedurende een periode van maximaal twaalf maanden per kind waarvoor de werknemer ouderschapsverlof geniet. Dit betekent dat de werknemer zijn of haar pensioenopbouw behoudt tijdens het ouderschapsverlof.
Bescherming tegen benadeling
Een belangrijk aspect van de regelingen voor ouderschapsverlof is de bescherming tegen benadeling. In de cao OB 2024–2026 is bepaald dat werknemers die gebruik maken van rechten uit de Wet Arbeid en Zorg niet benadeeld mogen worden omdat zij gebruik maken van hun rechten. Dit betekent dat werknemers die ouderschapsverlof opnemen niet benadeeld mogen worden door hun werkgever in termen van carrièreontwikkeling, loon of andere arbeidsvoorwaarden.
In de cao Sociaal Werk is deze bescherming ook van toepassing. De regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen met het opvoeden van hun kind in de eerste levensjaren, zonder dat zij benadeeld worden door hun werkgever.
Aanvullende regelingen
Naast de wettelijke regelingen zijn er ook aanvullende regelingen in de cao’s voor ouderschapsverlof. In de cao Sociaal Werk is er bijvoorbeeld een regeling voor de vergoeding van ouderschapsverlof na het wettelijk betaald ouderschapsverlof. Deze vergoeding bedraagt 40% van het salaris over maximaal de helft van de gemiddelde arbeidsomvang. De duur van deze vergoeding is maximaal twaalf aaneengesloten maanden vanaf de start van de vergoeding uit de cao.
In de cao OB 2024–2026 is er ook een aanvullende regeling voor ouderschapsverlof. Deze regeling is echter minder gunstig dan in de cao Sociaal Werk, omdat de werknemer slechts 25% van zijn of haar salaris ontvangt tijdens het ouderschapsverlof. In de cao OB 2024–2026 is de vergoeding voor ouderschapsverlof echter meegenomen in de berekening van de vakantietoeslag en de eindejaarsuitkering.
Aanvraagprocedure
De aanvraagprocedure voor ouderschapsverlof is belangrijk om ervoor te zorgen dat de regelingen goed worden toegepast. In de cao OB 2024–2026 moet de werknemer ouderschapsverlof twee maanden van tevoren schriftelijk aanvragen. Dit is om ervoor te zorgen dat de werkgever voldoende tijd heeft om de verlofregeling te plannen en eventuele administratieve zaken af te handelen.
In de cao Sociaal Werk is de aanvraagprocedure iets flexibeler. De werknemer kan ouderschapsverlof aanvragen op elk moment, zolang hij of zij het verlof binnen het eerste levensjaar van het kind opneemt. Dit is een belangrijk voordeel omdat ouders vaak niet precies weten wanneer ze het ouderschapsverlof willen opnemen.
Conclusie
Het betaald ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van de arbeidsvoorwaarden voor werknemers in de openbare bibliotheken en sociaal werksectoren. De regelingen in de cao OB 2024–2026 en de cao Sociaal Werk 2025–2027 bieden ouders financiële ondersteuning tijdens het opvoeden van hun kind in de eerste levensjaren. De regelingen verschillen echter in termen van loon, verlofopbouw en pensioenopbouw. Het is belangrijk dat werknemers goed informeerd zijn over de regelingen in hun cao en weten hoe ze ouderschapsverlof kunnen aanvragen. Zo kunnen ouders zowel hun kind als hun carrière goed combineren.