Betaald ouderschapsverlof is sinds augustus 2022 een wettelijke regeling die werknemers in loondienst toestaat om een deel van hun ouderschapsverlof met uitkering van het UWV te combineren. Deze wijziging in de regeling biedt ouders de mogelijkheid om hun kind te verzorgen tijdens de eerste maanden van hun leven, zonder volledig hun inkomsten te verliezen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de wettelijke voorwaarden, de uitkeringen, de rol van de werkgever en de flexibiliteit in de opname van het verlof. Daarnaast wordt ingegaan op de onderscheidende aspecten van betaald ouderschapsverlof voor moeders en vaders, adoptieouders, en pleegouders.
Wat is betaald ouderschapsverlof?
Betaald ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling waarbij werknemers in loondienst een deel van hun ouderschapsverlof met een uitkering van het UWV kunnen combineren. Deze uitkering bedraagt 70% van het dagloon van de werknemer, maximaal 70% van het officieel vastgestelde maximumdagloon. Dit verlof kan worden opgenomen voor elk kind tot de achtste verjaardag, maar de uitkering van het UWV is alleen beschikbaar voor de eerste negen weken van het ouderschapsverlof, die binnen het eerste levensjaar van het kind moeten worden genomen.
De totale ouderschapsverlofregeling bestaat uit 26 weken, waarvan negen weken betaald kunnen zijn. De overige 17 weken zijn onbetaald. Het verlof kan volledig of gedeeltelijk worden genomen, bijvoorbeeld in aaneengesloten periodes of verspreid over meerdere weken, en het kan worden afgewisseld met andere verloven zoals zwangerschaps- en geboorteverlof.
Wanneer heb je recht op betaald ouderschapsverlof?
Betaald ouderschapsverlof is beschikbaar voor werknemers die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden zijn wettelijk vastgelegd en gelden voor zowel moeders als vaders, adoptieouders en pleegouders.
Voorwaarden voor betaald ouderschapsverlof
Werknemers in loondienst: Alleen werknemers die in loondienst zijn, hebben recht op betaald ouderschapsverlof. Deze regeling geldt niet voor zelfstandigen.
Het kind is eigen (adoptie)kind of inwonend stief- of pleegkind: Het ouderschapsverlof is beschikbaar voor elk kind dat in het gezin woont. Voor adoptiekinderen of erkende kinderen is de regeling hetzelfde als voor biologische kinderen. Voor pleegkinderen en stiefkinderen is het ouderschapsverlof ook beschikbaar, maar in dit geval is het verlof beperkt tot negen weken.
Opname binnen het eerste levensjaar: Het betaald ouderschapsverlof moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Bij adoptie of pleegzorg geldt het eerste jaar na plaatsing of adoptie.
Flexibiliteit in opname: Het verlof kan op verschillende manieren worden genomen. Het kan aaneengesloten worden opgenomen of verspreid over meerdere weken, zoals bijvoorbeeld een paar uren per dag of enkele dagen per week. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om het ouderschapsverlof aan te passen aan de wensen van de ouders en de werkorganisatie.
Aangifte bij de werkgever: Het verzoek tot opname van ouderschapsverlof moet uiterlijk twee maanden voor de gewenste ingangsdatum schriftelijk worden ingediend bij de werkgever. Bij deze aangifte dient het aantal weken, de spreiding en de gewenste uren per week te worden opgegeven.
Aanvraag voor uitkering: De uitkering via het UWV kan pas worden aangevraagd nadat het ouderschapsverlof is opgenomen. De werkgever moet dit doen via het UWV-portaal. Het UWV betaalt de uitkering aan de werkgever, die deze vervolgens aan de werknemer doorbetaalt. In sommige gevallen kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitgekeerd.
Specifieke regels voor adoptie, pleegzorg en stiefkinderen
Voor adoptieouders is het ouderschapsverlof beschikbaar voor elk kind, net zoals voor biologische ouders. Bij adoptie geldt het eerste levensjaar vanaf de dag van adoptie. Voor pleegouders is het ouderschapsverlof ook beschikbaar, maar het is beperkt tot negen weken. Voor stiefkinderen is het ouderschapsverlof alleen beschikbaar als het kind in het gezin woont, en het is ook beperkt tot negen weken.
Hoe wordt het betaald ouderschapsverlof uitbetaald?
De uitkering van het betaald ouderschapsverlof wordt door het UWV berekend op basis van het dagloon van de werknemer. De uitkering bedraagt 70% van het dagloon, maximaal 70% van het officieel vastgestelde maximumdagloon. Deze uitkering wordt aangevraagd door de werkgever via het UWV-portaal, en na goedkeuring wordt de uitkering aan de werkgever of direct aan de werknemer uitbetaald.
De werkgever speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van deze regeling. De werkgever is verantwoordelijk voor het indienen van de aangifte en de aanvraag voor de uitkering. Het UWV betaalt de uitkering in maximaal drie delen, afhankelijk van de duur van het ouderschapsverlof. De uitkering is een aanvulling op eventuele doorbetalingen door de werkgever. In sommige gevallen kan de werkgever ervoor kiezen om het loon tijdens het verlof volledig door te betalen, zodat de werknemer het volledige salaris ontvangt.
Het UWV-uitkeringssysteem is ontworpen om ouders te ondersteunen bij de opname van ouderschapsverlof. De uitkering is bedoeld om een deel van de inkomsten te compenseren tijdens het ouderschapsverlof, zodat ouders hun kind kunnen verzorgen zonder hun wettelijke rechten te verliezen.
Rol van de werkgever
De werkgever speelt een centrale rol in de opname van ouderschapsverlof. De werkgever is verantwoordelijk voor het aanvragen van de uitkering via het UWV, evenals voor het doorbetalen van eventuele aanvullende doorbetalingen. In sommige gevallen kan de werkgever ervoor kiezen om het ouderschapsverlof volledig door te betalen, zodat de werknemer het volledige salaris ontvangt. Dit is vaak vastgelegd in de cao of arbeidsovereenkomst.
Arbeidsvoorwaarden en cao’s
De cao bevat vaak extra afspraken over ouderschapsverlof die boven de wettelijke regeling gaan. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het aantal weken ouderschapsverlof, de hoogte van eventuele doorbetalingen, en de mogelijkheid om vakantiedagen op te bouwen tijdens het ouderschapsverlof. Aanvullende afspraken kunnen ook gelden voor het opbouwen van pensioen tijdens het ouderschapsverlof.
Werknemers die lid zijn van vakbonden zoals de FNV hebben vaak betere arbeidsvoorwaarden in hun cao dan wat wettelijk is vastgelegd. De FNV en andere vakbonden hebben zich al tientallen jaren in gestoken om de rechten en positie van ouders te versterken. Dankzij deze inspanningen is de huidige regeling over betaald ouderschapsverlof ontstaan.
Onbetaald ouderschapsverlof
Het ouderschapsverlof bestaat uit 26 weken in totaal, waarvan negen weken betaald kunnen zijn. De overige 17 weken zijn onbetaald. Deze 17 weken ouderschapsverlof kunnen ook worden genomen, maar zonder uitkering van het UWV. Ouders kunnen deze weken gebruiken om hun kind langer te verzorgen of om hun werk- en levenssituatie aan te passen.
Het onbetaald ouderschapsverlof kan op dezelfde manier worden genomen als het betaald verlof. Het kan aaneengesloten worden opgenomen of verspreid over meerdere weken. Het verlof moet worden genomen voordat het kind acht jaar oud is. Verlof dat niet op tijd wordt genomen, vervalt.
Betaald ouderschapsverlof en vakantie, pensioen en belastingaangifte
Het betaald ouderschapsverlof heeft gevolgen voor de opbouw van vakantiedagen, pensioen en belastingaangifte. Tijdens het ouderschapsverlof worden vakantiedagen opgebouwd, maar geen pensioen. Aanvullende afspraken in de cao kunnen hierover gelden.
Werknemers die een lager inkomen hebben kunnen aanspraak maken op extra toeslagen of betalen minder belasting. Het is belangrijk om dit tijdig door te geven aan de Belastingdienst, zodat eventuele aanspraken op toeslagen of belastingvoordelen worden ingevuld.
Betaald ouderschapsverlof in de praktijk
In de praktijk kan het ouderschapsverlof op verschillende manieren worden genomen, afhankelijk van de wensen van de ouders en de werkorganisatie. Voorbeelden zijn:
- Een ouderschapsverlof van negen weken, afgelopen op het einde van het zwangerschapsverlof.
- Een ouderschapsverlof dat verspreid wordt over meerdere weken, bijvoorbeeld een paar uren per dag.
- Een ouderschapsverlof dat gecombineerd wordt met andere verloven, zoals vakantie of geboorteverlof.
De werkgever speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van deze regeling. De werkgever is verantwoordelijk voor het indienen van de aangifte en de aanvraag voor de uitkering. Het UWV betaalt de uitkering in maximaal drie delen, afhankelijk van de duur van het ouderschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof voor vaders
Vaders hebben net zoals moeders recht op betaald ouderschapsverlof. Het ouderschapsverlof voor vaders bestaat uit negen weken, die binnen het eerste levensjaar van het kind moeten worden genomen. Deze regeling is ontworpen om vaders te ondersteunen bij de opvoeding van hun kind en om de verantwoordelijkheden van ouderschap te verdelen.
Vaders kunnen het ouderschapsverlof op dezelfde manier genemen als moeders. Het verlof kan aaneengesloten worden opgenomen of verspreid over meerdere weken. Het verlof kan worden genomen na het geboorteverlof van de moeder of aansluitend op het zwangerschapsverlof.
Betaald ouderschapsverlof en adoptie
Voor adoptieouders is het ouderschapsverlof beschikbaar voor elk kind, net zoals voor biologische ouders. Bij adoptie geldt het eerste levensjaar vanaf de dag van adoptie. De regeling is hetzelfde als voor biologische ouders, inclusief de uitkering van het UWV en de rol van de werkgever.
Adoptieouders kunnen het ouderschapsverlof op dezelfde manier genemen als biologische ouders. Het verlof kan aaneengesloten worden opgenomen of verspreid over meerdere weken. Het verlof kan worden genomen na de adoptieprocedure of aansluitend op andere verloven.
Betaald ouderschapsverlof en pleegzorg
Voor pleegouders is het ouderschapsverlof beschikbaar, maar het is beperkt tot negen weken. Het verlof moet binnen het eerste jaar na plaatsing worden genomen. De regeling is ontworpen om pleegouders te ondersteunen bij de opvoeding van hun kind.
Pleegouders kunnen het ouderschapsverlof op dezelfde manier genemen als biologische ouders. Het verlof kan aaneengesloten worden opgenomen of verspreid over meerdere weken. Het verlof kan worden genomen na de pleegzorgprocedure of aansluitend op andere verloven.
Conclusie
Betaald ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die werknemers in loondienst toestaat om hun kind te verzorgen tijdens de eerste maanden van hun leven. Deze regeling is ontworpen om ouders te ondersteunen bij de opvoeding van hun kind en om de verantwoordelijkheden van ouderschap te verdelen. De regeling is wettelijk vastgelegd en biedt ouders de mogelijkheid om hun kind te verzorgen zonder volledig hun inkomsten te verliezen.
De wettelijke voorwaarden voor betaald ouderschapsverlof zijn duidelijk en toegankelijk. Ouders kunnen het ouderschapsverlof op verschillende manieren genemen, afhankelijk van hun wensen en de werkorganisatie. De werkgever speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van deze regeling, evenals het UWV bij de uitkering van het ouderschapsverlof.
In de praktijk is het ouderschapsverlof een waardevolle ondersteuning voor ouders die hun kind willen verzorgen. De regeling is ontworpen om ouders te ondersteunen bij hun wettelijke rechten en om de opvoeding van kinderen te verbeteren.