Ontslag nemen of ontvangen tijdens ouderschapsverlof: rechten, regels en gevolgen

Het ouderschapsverlof is een speciale periode voor ouders die het opnemen van kinderen in hun leven beleeft. Tijdens deze periode is het belangrijk om te weten hoe de wet werkt als het gaat om het nemen of ontvangen van ontslag. In dit artikel worden de juridische kaders, beschermingen en praktische gevolgen van ontslag tijdens het ouderschapsverlof besproken, op basis van actuele informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is ouderschapsverlof?

Ouderschapsverlof is een wettelijk voorgeschreven beschermde periode waarin ouders (biologisch of aangenomen) het recht hebben om tijdelijk afwezig te zijn van hun werk om zich volledig op hun kind te kunnen richten. In Nederland en België is dit verlof bedoeld voor alle ouders van kinderen jonger dan 12 jaar, inclusief pleegouders en adoptieouders. Voor kinderen met een fysieke of mentale handicap van minstens 66% geldt een leeftijdsgrens tot 21 jaar.

Tijdens ouderschapsverlof ontvangen ouders meestal een uitkering van de overheid of via hun werkgever. Deze uitkering helpt bij het financiële deel van de aanpassing aan het gezinsleven.

Ben je beschermd tegen ontslag tijdens ouderschapsverlof?

Een van de belangrijkste kwesties rondom ouderschapsverlof is of een werknemer beschermd is tegen ontslag. Uit de bronnen blijkt dat dit inderdaad het geval is, maar met uitzonderingen.

Onder ontslagbescherming vallen:

Vrouwen die in het zwangerschaps- of bevallingsverlof zijn.
Vaders of ouders die ouderschapsverlof opnemen.
Mannen of vrouwen die in zwangerschaps- of bevallingsverlof zijn, of ouderschapsverlof opnemen.

De ontslagbescherming begint op de dag van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever van de verlofperiode en duurt tot drie maanden na het einde van het ouderschapsverlof. In sommige gevallen, bijvoorbeeld als ouderschapsverlof in delen wordt opgenomen, kan de bescherming tot negen maanden na de start van het verlof lopen.

Ongeldig ontslag: gevolgen voor de werkgever

Als een werkgever toch ontslag geeft tijdens de beschermde periode, is dit in de meeste gevallen ongeldig. De werknemer heeft dan rechten:

Beschermingsvergoeding: De werkgever moet een vergoeding betalen, meestal gelijk aan het loon van zes maanden.
Opzeggingsvergoeding: Naast de beschermingsvergoeding kan de werknemer ook een opzeggingsvergoeding eisen.
Bewijs van dringende reden: Alleen in uitzonderlijke gevallen (zoals bij faillissement of bij een dringende reden die niets met het ouderschapsverlof te maken heeft), mag een werkgever ontslag geven. In dat geval moet het bewijsbaar zijn dat er een objectieve, dringende reden is voor de ontslagverklaring.

Mag je zelf ontslag nemen tijdens ouderschapsverlof?

Ja, je kunt zelf ontslag nemen tijdens ouderschapsverlof. Dit is niet verboden. Je hebt het recht om je baan op te zeggen, ongeacht of je in ouderschapsverlof bent of niet. Echter, er zijn een aantal belangrijke juridische en praktische overwegingen:

Opzegtermijn

De opzegtermijn loopt doorgaans niet verlengd door de periode van ouderschapsverlof.
Als je tijdens het verlof ontslag geeft, begint de opzegtermijn te lopen vanaf de datum van het ontslag.
De opzegtermijn kan zijn vastgelegd in je arbeidsovereenkomst. Als er geen duidelijke afspraak is gemaakt, is de standaardopzegtermijn meestal één maand.

Invloed op uitkering

Als je ontslag neemt tijdens ouderschapsverlof, kan dit gevolgen hebben voor je uitkering.
Bijvoorbeeld: in België en Nederland kan het recht op zwangerschapsuitkering (WAZO) of ouderschapsuitkering afhankelijk zijn van de ontslagdatum in relatie tot de bevallingsdatum.
Als je ontslag neemt en daarna direct een nieuwe baan start, kan het resterende ouderschapsverlof eventueel worden overgedragen naar de nieuwe werkgever, maar dit vereist overleg.

Wat zijn de gevolgen van ontslag tijdens ouderschapsverlof?

Voor de werknemer

Geen juridische beperkingen: Als je zelf ontslag geeft, ben je niet beperkt door wettelijke regels. Je kunt dit doen wanneer je wilt.
Geen extra bescherming: Je bent niet beschermd tegen het nemen van ontslag zelf.
Financiële overwegingen: Het is belangrijk om je financiële positie goed in kaart te brengen. Denk aan uitkeringen, spaargeld, en eventuele toekomstige inkomsten.
Emotionele gevolgen: Het nemen van ontslag tijdens een intensieve periode zoals ouderschapsverlof kan emotioneel complex zijn. Het is raadzaam om hierover te praten met dichtstbijzijnde of met een professioneel, als je dit nodig vindt.

Voor de werkgever

Geen aansprakelijkheid: Als een werknemer zelf ontslag geeft, heeft de werkgever geen juridische aansprakelijkheid.
Geen extra vergoeding: De werkgever hoeft geen extra vergoeding of uitkering te betalen.
Kortere opzegtermijn: De opzegtermijn kan in principe niet verlengd worden door ouderschapsverlof.

Ziekte tijdens ouderschapsverlof: wat betekent dit voor het ontslag?

Als je ziek wordt tijdens ouderschapsverlof, heeft dit geen invloed op de looptijd van het verlof. Het ouderschapsverlof loopt gewoon door. Als het ziekteverzuim verband houdt met de zwangerschap of bevalling, ben je bovendien wettelijk beschermd tegen ontslag.

Uitzonderingen op het ontslagverbod

Hoewel er een strikt ontslagverbod is, zijn er enkele uitzonderingen waarin een werkgever wel ontslag kan geven:

Faillissement van de werkgever: Als de werkgever in faillissement raakt, is ontslag mogelijk.
Dringende reden: Als de werkgever een dringende reden heeft (zoals het niet kunnen nakomen van beroepsnormen of gedrag dat niet aansluit bij de interne regels), kan ontslag mogelijk zijn. Maar dit moet duidelijk en bewijsbaar zijn.
Reorganisatie: In sommige gevallen kan ontslag gecombineerd zijn met een reorganisatie, maar dit moet niet verband houden met de zwangerschap of het ouderschapsverlof van de werknemer.

Wat te doen als je ontslagen wordt tijdens ouderschapsverlof?

Als je ontslagen wordt tijdens de beschermde periode, zijn er juridische stappen die je kunt overwegen:

Controleer de reden van het ontslag: Zorg dat de reden van ontslag niets te maken heeft met je zwangerschap of ouderschapsverlof.
Vraag om schriftelijke verklaring: De werkgever dient de reden van het ontslag schriftelijk te verklaren.
Neem contact op met een arbeidsrechtadvocaat: Dit is aan te raden om te bepalen of het ontslag juridisch geldig is.
Eis de beschermingsvergoeding aan: Als het ontslag ongeldig is, heb je recht op een vergoeding die gelijk is aan zes maanden loon.
Overweeg een klacht bij de toezichthoudende instantie: In Nederland bijvoorbeeld bij de Arbeidsinspectie, in België bij de Inspection du travail of Arbeidsinspectie.

Het nemen van ontslag als het ouderschapsverlof niet langer wenselijk is

Het nemen van ontslag tijdens ouderschapsverlof kan verschillende redenen hebben:

Financiële overwegingen: Als de uitkering onvoldoende is of als je financieel niet langer in staat bent om het ouderschapsverlof door te zetten.
Ongewenste toekomstige situatie: Als je bijvoorbeeld besluit om de baan niet meer terug te nemen na het ouderschapsverlof.
Nieuwe baan: Soms nemen ouders ontslag om over te stappen naar een andere functie of werkgever. In dat geval kan het ouderschapsverlof worden meegenomen naar de nieuwe baan, mits hierover overleg is gevoerd.

Het is belangrijk om vooraf duidelijke afspraken te maken met de werkgever over het ontslag en eventueel overdracht van het ouderschapsverlof.

Psychologische en emotionele aspecten van ontslag tijdens ouderschapsverlof

Het nemen of ontvangen van ontslag tijdens ouderschapsverlof kan emotioneel zwaar zijn. Het is een periode waarin ouders zich op hun kind richten en tegelijkertijd hun professionele toekomst overwegen. Hierbij kunnen verschillende gevoelens ontstaan:

Opluchting: Als het nemen van ontslag betekent dat je meer tijd kunt besteden aan je kind.
Schaamte: Als het ontslag als een mislukking wordt ervaren.
Angst: Voor de toekomstige financiële situatie of voor het wederopbouwen van je carrière.
Verwarring: Over de beslissing of de omstandigheden van het ontslag.

Het is raadzaam om hierover te praten met dichtstbijzijnde of met een professioneel, zoals een psycholoog of arbeidsrechtadvocaat, om dit te verwerken en eventueel te begrijpen of het de juiste keuze was.

Wat zijn de financiële gevolgen van ontslag tijdens ouderschapsverlof?

Het nemen of ontvangen van ontslag heeft financiële gevolgen:

Verminderde inkomsten: Het verlies van een baan betekent een afname van je inkomsten.
Veranderingen in uitkeringen: Aanpassingen in uitkeringen (zoals de WAZO-uitkering in Nederland of de uitkering van ouderschapsverlof in België) kunnen gevolgen hebben.
Verplichte verklaringen: Als je ontslag neemt, kan je verplicht zijn om een verklaring te geven over je situatie aan de sociale verzekeringen of uitkeringen.

Conclusie

Het ouderschapsverlof is een beschermde periode voor ouders, waarin zowel het nemen als ontvangen van ontslag gevolgen heeft. Werknemers zijn wettelijk beschermd tegen ontslag tijdens deze periode, tenzij er een dringende reden is. Het nemen van ontslag zelf is toegestaan, maar vereist aandacht voor juridische en emotionele aspecten.

Het is belangrijk om vooraf advies in te winnen bij een arbeidsrechtadvocaat of psycholoog, zowel bij het nemen als bij het ontvangen van ontslag. Dit helpt om de juridische regels te begrijpen, eventuele rechten aan te eisen en de emotionele gevolgen van de beslissing te verwerken.

De overgang van een actieve carrière naar ouderschap is uitdagend, maar met de juiste kennis en voorbereiding kan het ook een kans zijn op groeien, zowel voor de ouder als voor het kind.