De komst van een kind is een belangrijke levensgebeurtenis die ook invloed heeft op de arbeidssituatie van ouders. In Nederland is sinds 2022 een wettelijke regeling in werking getreden die werknemers het recht biedt op betaald ouderschapsverlof. Deze regeling helpt ouders om tijd te nemen voor hun kind, zonder dat hun inkomen te verliesgaat. Echter, deze regeling is uitsluitend van toepassing op werknemers in loondienst. Zelfstandigen hebben geen recht op betaald ouderschapsverlof en moeten zelf regelen hoe ze hun verlof beheren.
In dit artikel worden de regels en procedures voor het aanvragen van betaald ouderschapsverlof voor werknemers besproken. Daarnaast wordt ingegaan op de situatie van zelfstandigen en welke alternatieven of strategieën beschikbaar zijn voor hen om verlof te nemen en hun werkzaamheden toch te kunnen voortzetten. Het doel is om ouders – zowel werknemers als zelfstandigen – een duidelijk overzicht te geven van wat mogelijk is en wat de verantwoordelijkheden zijn.
Aanvragen van betaald ouderschapsverlof voor werknemers
Werknemers die verlof willen nemen om hun kind te verzorgen, kunnen dit doen via de regeling betaald ouderschapsverlof. Deze regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen bij de combinatie van werk en gezin. Het verlof kan worden opgenomen binnen 1 jaar na de geboorte van het kind of binnen 1 jaar na opname in het gezin bij adoptie of pleegzorg. Het verlof kan worden genomen voordat het kind 8 jaar is.
Aanvraagprocedures
Het verlof dient te worden besproken met de werkgever minimaal 2 maanden voor de eerste verlofdag. Ouders bepalen zelf hoe en wanneer ze het verlof opnemen. De werkgever mag het verzoek om ouderschapsverlof niet weigeren, maar wel kan de werkgever de verdeling van de verlofuren aanpassen als dit het bedrijf in ernstige problemen brengt. In dat geval is overleg met de ouder vereist, en als er geen overeenstemming kan worden bereikt, kan de zaak worden voorgelegd aan de rechter.
De uitkering betaald ouderschapsverlof wordt niet direct aan de ouder uitgekeerd, maar via de werkgever. De werkgever, of in sommige gevallen via DGA of Alfa-hulp, dient de aanvraag voor de uitkering in bij UWV. Dit kan via het werkgeversportaal of Digipoort. Als dat niet mogelijk is, kan het formulier "Aanvragen WAZO-uitkering" worden ingevuld. De uitkering kan alleen worden aangevraagd voor hele werkweken verlof, en de aanvraag dient binnen 1 jaar en 3 maanden na de eerste verlofdag te worden ingediend om het volledige bedrag te ontvangen.
Bij het aanvragen van betaald ouderschapsverlof zijn de volgende gegevens nodig: - De geboortedatum van het kind. Bij meervoudige geboortes is alleen de geboortedatum van het jongste kind nodig. - De begindatum van het verlof. - Het aantal werkweken dat wordt opgenomen (minimaal 1 week en maximaal 9 weken).
Na de aanvraag ontvangt de werkgever binnen 4 weken een beslissing van UWV. Als ouders het verlof in delen opnemen, kan de aanvraag worden gedaan in meerdere stappen, met maximaal drie betaalverzoeken. De eerste aanvraag is het eerste betaalverzoek, en verdere verzoeken moeten worden ingediend nadat de ouder opnieuw verlof heeft opgenomen.
Regels voor zelfstandigen
In tegenstelling tot werknemers, hebben zelfstandigen geen recht op betaald ouderschapsverlof. De regeling is uitsluitend van toepassing op werknemers in loondienst. Zelfstandigen bepalen zelf hoe en wanneer ze verlof nemen en zijn zelf verantwoordelijk voor het onderhouden van hun inkomsten tijdens deze periode. Dit betekent dat zij geen uitkering ontvangen van UWV of een andere overheidsinstantie voor de periode dat ze verlof nemen.
Mogelijkheden voor zelfstandigen
Hoewel er geen wettelijke regeling is die zelfstandigen het recht biedt op betaald ouderschapsverlof, is het wel mogelijk om verlof te nemen, mits de inkomsten tijdens die periode zelf worden gedekt. Er zijn verschillende manieren waarop zelfstandigen dit kunnen regelen, afhankelijk van de aard van hun onderneming en hun financiële mogelijkheden. Mogelijke opties zijn:
- Collega’s of medewerkers vragen om de werkzaamheden over te nemen. Dit is een populaire keuze bij ondernemingen die voldoende personeel hebben om taken te verdelen.
- Werkzaamheden tijdelijk uitbesteden. Zelfstandigen kunnen deel van hun werk tijdelijk uitbesteden aan collega’s, freelancers of andere professionals.
- Werk pauzeren en later weer oppakken. In sommige gevallen kiezen ouders voor een tijdelijke pauze van hun werkzaamheden.
- Een tijdelijke vervanger inhuren. Voor ondernemingen die hier financieel in kunnen, is het mogelijk om tijdelijk personeel in te huren om taken op te pakken.
Het is belangrijk om vooraf goed na te denken over de financiële gevolgen van het opnemen van verlof. Zelfstandigen moeten immers zelf zorgen voor hun inkomsten tijdens deze periode. Het is daarom verstandig om een budget op te stellen en eventueel financiële voorzieningen te treffen, zoals het aansluiten van een spaarplan of het maken van tijdelijke inkomensbeperkingen.
Geen wettelijke verplichting
Er is geen wettelijke regeling die aangeeft hoeveel verlof zelfstandigen kunnen opnemen. De keuze hoe en wanneer verlof genomen wordt, ligt volledig bij de zelfstandige. Dit biedt flexibiliteit, maar kan ook een uitdaging vormen, vooral voor ondernemers die geen vaste inkomsten of personeel hebben om taken over te nemen.
Aanvullende opties
Naast het opnemen van verlof, zijn er ook andere manieren waarop zelfstandigen de komst van een kind kunnen combineren met hun werk. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van flexibele werktijden. Aangezien zelfstandigen hun eigen werktijden bepalen, kunnen zij deze aanpassen om tijd te maken voor gezin en kind. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de werkzaamheden worden verspreid over een langere periode of dat er tijdelijk minder uren worden gewerkt.
Het is ook raadzaam om te overleggen met andere zelfstandigen in vergelijkbare situaties. Het delen van ervaringen en ideeen kan helpen bij het vinden van oplossingen. Platforms zoals Zorgleeuw bieden een ruimte waar zelfstandigen in de zorg informatie en praktijkervaringen kunnen uitwisselen. Ook andere ondernemers in niet-gezondheidsgerelateerde sectoren kunnen waardevolle tips bieden, afhankelijk van de situatie.
Conclusie
De regeling voor betaald ouderschapsverlof biedt werknemers in loondienst een belangrijke ondersteuning bij de combinatie van werk en gezin. Deze regeling maakt het mogelijk om tijd te nemen voor het kind zonder dat het inkomen verloren gaat. De aanvraagprocedures zijn duidelijk geregeld en het verlof kan worden opgenomen binnen 1 jaar na de geboorte van het kind. De werkgever speelt een centrale rol in het aanvragen van de uitkering, en ouders kunnen zelf bepalen hoe en wanneer het verlof genomen wordt.
Voor zelfstandigen is de situatie anders. Zij hebben geen recht op betaald ouderschapsverlof, maar kunnen verlof nemen mits zij zelf voor hun inkomen zorgen. Het is belangrijk om vooraf goed na te denken over de financiële gevolgen en te overwegen hoe de werkzaamheden gedurende de afwezigheid kunnen worden beheerd. Er zijn meerdere opties beschikbaar, zoals het inzetten van collega’s, het uitbesteden van werk of het tijdelijk pauzeren van werkzaamheden.
De regeling voor betaald ouderschapsverlof is een voorbeeld van hoe de overheid werknemers ondersteunt bij de combinatie van werk en gezin. Voor zelfstandigen is er op dit moment geen gelijkwaardige regeling beschikbaar, maar er zijn alternatieven om verlof te nemen en te blijven werken. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijkheden en verantwoordelijkheden, zowel voor werknemers als voor zelfstandigen.