Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling die werkende ouders de mogelijkheid biedt om tijd aan hun kind te besteden, zonder direct hun positie in de arbeidsmarkt te verliezen. In Nederland is ouderschapsverlof verdeeld in een betaald en een onbetaald deel, waarbij het totale aantal uren afhankelijk is van de werktijd van de betreffende werknemer. Voor fulltime werknemers die 40 uur per week werken, is het maximum aantal ouderschapsverlof 1040 uur, waarvan er 415 uur betaald zijn. Dit artikel biedt een overzicht van de regels, het recht van ouders, de berekening en de praktische toepassing van ouderschapsverlof.
Rechten op ouderschapsverlof
Het recht op ouderschapsverlof is voor alle werknemers vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). De regeling is bedoeld om ouders de gelegenheid te geven om tijd aan hun kind te besteden, bijvoorbeeld bij de geboorte of na het begin van de opvang. Het verlof is verdeeld in een betaald en een onbetaald deel. Het aantal uren ouderschapsverlof dat een werknemer kan opnemen, is afhankelijk van het aantal uren dat deze persoon normaal gesproken per week werkt. In het algemeen is het totale aantal ouderschapsverlof gelijk aan 26 keer het aantal uren per week. Voor een fulltime werknemer die 40 uur per week werkt, betekent dit dus 26 × 40 = 1040 uur ouderschapsverlof.
Van deze 1040 uren is er een deel betaald. In het primair onderwijs, zoals vastgelegd in de CAO PO, is het betaalde ouderschapsverlof beperkt tot 415 uur per kind. Dit betekent dat het onbetaalde deel 625 uur bedraagt. Voor deeltijds werk wordt dit aantal uren in verhouding tot de werktijdfactor aangepast. Voorbeeld: een werknemer die 32 uur per week werkt, heeft recht op 26 × 32 = 832 uur ouderschapsverlof.
Berekening van ouderschapsverlof
De berekening van ouderschapsverlof is vrij eenvoudig, maar kan ingewikkelder worden in geval van variabele of flexibele werktijden. Voor een vast dienstverband wordt het aantal uren per week vermenigvuldigd met 26. Voor een fulltime werknemer (40 uur per week) betekent dit dus 1040 uur ouderschapsverlof. Voor deeltijds werk geldt de verhouding. Als iemand bijvoorbeeld 32 uur per week werkt, is het totale aantal ouderschapsverlof 832 uur.
Bij flexibele of wisselende werktijden wordt het gemiddelde aantal uren over de laatste drie maanden als basis genomen. Indien dit geen goed beeld geeft van de werktijd (bijvoorbeeld door piekdrukte of ziekte), mag er ook naar een langere periode worden gekeken. Bijvoorbeeld: iemand die gemiddeld 12 uur per week werkt, heeft recht op 312 uur ouderschapsverlof.
Het wettelijk recht op ouderschapsverlof blijft gelden tot het kind vier jaar is. Dit betekent dat ouders zelf kunnen kiezen wanneer en hoe lang ze het verlof opnemen. Het verlof kan aaneengesloten genomen worden of verdeeld over meerdere weken of maanden.
Betaald ouderschapsverlof
Het betaalde ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van de regeling, vooral voor ouders die willen dat hun inkomsten tijdens de kinderopvoeding zo stabiel mogelijk blijven. In het primair onderwijs is het betaalde verlof vastgelegd in de CAO PO. Hierin is bepaald dat werknemers recht hebben op 415 uur betaald ouderschapsverlof per kind. Dit aantal uren kan tijdens het eerste levensjaar van het kind genomen worden. Tijdens deze periode ontvangt de werknemer 75% van het salaris. Als de werknemer het betaalde ouderschapsverlof niet tijdens het eerste levensjaar genereert, kan het verlof nog worden genomen voordat het kind vier jaar oud is. In dat geval ontvangt de werknemer 55% van het salaris.
Sinds augustus 2022 is het betaalde ouderschapsverlof uitgebreid. Beide ouders hebben nu recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Deze 9 weken komen bovenop het zwangerschaps- en bevallingsverlof van de moeder en het geboorteverlof van de vader of partner. De uitkering tijdens dit verlof is minimaal 70% van het dagloon, hoewel dit bedrag in sommige CAO’s kan worden aangevuld door de werkgever.
Het betaalde ouderschapsverlof is een wettelijke regeling, wat betekent dat de werkgever verplicht is om het te verlenen, tenzij er sprake is van zware bedrijfs- of dienstbelangen. Werknemers bepalen zelf hoe ze het verlof willen inzetten. Het verlof kan bijvoorbeeld gedurende vijf weken verdeeld worden over vijf werkdagen, of een werknemer kan ervoor kiezen om het verlof aaneengesloten op te nemen.
Praktische toepassing van ouderschapsverlof
De praktische toepassing van ouderschapsverlof houdt in dat ouders zelf kunnen bepalen wanneer en hoe ze het verlof willen inzetten. Het verlof kan direct na de geboorte genomen worden, maar ook jaren later. Dit biedt ouders flexibiliteit in de opvang van hun kind en in de verdeling van werk- en zorgtaken. Het verlof kan bijvoorbeeld verdeeld worden over meerdere weken of maanden of aaneengesloten genomen worden.
Wanneer ouders ouderschapsverlof willen opnemen, moeten zij dit minimaal vier weken van tevoren aanvragen bij de werkgever. De aanvraag kan per e-mail of brief worden ingediend en moet duidelijk maken wanneer het verlof start, hoeveel verlof genomen wordt en hoe het verlof gespreid moet worden. De werkgever is verplicht om dit te beoordelen en eventueel de uitkering voor betaald ouderschapsverlof aan te vragen bij het UWV.
Het opnemen van ouderschapsverlof heeft geen invloed op de transitievergoeding wanneer de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werkgever wordt beëindigd. Dit betekent dat de transitievergoeding op basis van de oorspronkelijke werktijd wordt berekend, ongeacht het feit of de werknemer ouderschapsverlof heeft genomen.
Ouderschapsverlof bij overstap van werkgever
In sommige gevallen stopt een werknemer met ouderschapsverlof en begint een nieuwe baan voordat het ouderschapsverlof volledig is genomen. In dat geval is de oude werkgever verplicht om een verklaring te verstrekken aan de werknemer, waaruit blijkt hoeveel uren ouderschapsverlof deze nog heeft. Deze verklaring is belangrijk, omdat de nieuwe werkgever op basis daarvan kan bepalen hoe het verlof verder kan worden gespreid.
Samenwerking tussen ouders
Ouderschapsverlof is een regeling die zowel moeders als vaders kan opnemen. Het verlof is bedoeld om beide ouders de mogelijkheid te geven om tijd aan hun kind te besteden. De regeling is gericht op een betere verdeling van zorgtaken en een gelijkwaardigere rol voor beide ouders. In de praktijk betekent dit dat ouders vrij kunnen kiezen wie van hen het verlof opneemt en hoeveel uren zij opnemen.
Sinds 2022 is er een wettelijke regeling die zorgt voor meer gelijkheid tussen moeder en vader. Beide ouders hebben nu recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van hun kind. Deze regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om flexibel te kiezen wie van hen het verlof opneemt. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de moeder de eerste drie weken opnemt en de vader de volgende drie weken, of dat beiden samen de tijd verdelen.
Beperkingen en uitzonderingen
Ondanks de wettelijke regeling zijn er beperkingen en uitzonderingen bij het opnemen van ouderschapsverlof. De werkgever kan de aanvraag voor ouderschapsverlof weigeren indien er sprake is van zware bedrijfs- of dienstbelangen. Dit betekent dat de werkgever een redelijke verklaring moet geven voor de weigering. In de praktijk is dit echter zeldzaam, omdat ouderschapsverlof een wettelijk recht is.
Een ander aspect is de samenloop van ouderschapsverlof met vakantieverlof. Als ouderschapsverlof samenvalt met vakantieverlof, kan het ouderschapsverlof niet aangemerkt worden als vakantieverlof. Dit betekent dat de vakantiedagen op een later moment moeten worden gecompenseerd.
Samenvatting
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling in Nederland die ouders de mogelijkheid biedt om tijd aan hun kind te besteden, zonder direct hun positie in de arbeidsmarkt te verliezen. Het recht op ouderschapsverlof is vastgelegd in de Wet Arbeid en Zorg en is verdeeld in een betaald en een onbetaald deel. Voor fulltime werknemers is het totale aantal ouderschapsverlof 1040 uur, waarvan 415 uur betaald is. Het aantal uren is afhankelijk van de werktijd van de betreffende werknemer.
Ouderschapsverlof kan op verschillende manieren worden ingezet. Het verlof kan aaneengesloten genomen worden of verdeeld over meerdere weken of maanden. De werknemer bepaalt zelf hoe het verlof wordt ingezet, zolang er geen zware bedrijfs- of dienstbelangen zijn. Het betaalde ouderschapsverlof is een wettelijke regeling, wat betekent dat de werkgever verplicht is om het te verlenen.
De regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om tijd aan hun kind te besteden, maar ook om een gelijkwaardigere rol voor beide ouders te bevorderen. Sinds 2022 hebben beide ouders recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van hun kind. Dit is een belangrijke stap in de richting van meer gelijkheid tussen moeder en vader.
Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat ouders de flexibiliteit biedt om hun tijd te verdelen tussen werk en zorg. De regeling is een onderdeel van de bredere inspanningen in Nederland om een beter evenwicht tussen werk en privé te bevorderen.