Ouderschapsverlof speelt een essentiële rol in de balans tussen werk en gezin in Nederland. Sinds de invoering van de Wet arbeid en zorg (WAZO) en daarna de Wet betaald ouderschapsverlof (WBO), zijn er wettelijke regelingen voor ouders die tijdelijk willen of moeten minder werken om hun kind op te voeden. Deze regelingen worden verder bepaald door kollektieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s), zoals de CAO Rijk. Voor werkgevers en werknemers is het belangrijk om te begrijpen hoe ouderschapsverlof werkt, wat de aanspraak is, en welke voorwaarden gelden. Deze artikel biedt een overzicht van de wettelijke regelingen, de aanvullende CAO-regels, en praktische informatie over het aanvragen en opnemen van ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof en de Wet arbeid en zorg
De Wet arbeid en zorg (WAZO) is een belangrijke wetsvoorstel in Nederland die werkgevers verplicht om verlof te verlenen aan werknemers die zorgtaken moeten vervullen. Sinds 2 augustus 2022 is de Wet betaald ouderschapsverlof (WBO) in werking getreden. Deze wet zorgt ervoor dat werknemers recht hebben op gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof. Hierbij gaat het om negen weken verlof waarbij 70% van het salaris wordt doorbetaald. Deze wet is een aanvulling op de WAZO.
De CAO Rijk bevat extra regels die de wettelijke aanspraak uitbreiden. Voorheen was de CAO Rijk beperkt tot een minimale aanspraak, maar sinds 2022 is deze uitgebreid tot 13 weken ouderschapsverlof met 60% van het maandinkomen. De voorwaarden voor ouderschapsverlof zijn verder gestandaardiseerd. Werknemers kunnen ouderschapsverlof opnemen tot het 8e levensjaar van hun kind. Voor adoptie- of pleegkinderen geldt hetzelfde.
Aanspraak op ouderschapsverlof
Er zijn verschillende voorwaarden voor de aanspraak op ouderschapsverlof. De regels zijn bepaald door zowel de WAZO als de CAO Rijk. Voor ouderschapsverlof gelden de volgende algemene regels:
- Ouderschapsverlof is toegestaan voor kinderen tot 8 jaar.
- Ieder kind geeft recht op ouderschapsverlof.
- Meerdere kinderen tegelijk kunnen ouderschapsverlof opnemen.
- Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof.
- Werknemers kunnen ouderschapsverlof aanvragen zodra ze in dienst zijn.
- Het verlof is ook toegestaan voor pleegkinderen, stiefkinderen en adoptie- of aspirant-adoptiekinden.
De WAZO bepaalt dat ouderschapsverlof kan worden opgenomen voor kinderen tot 8 jaar oud. De totale duur van ouderschapsverlof is maximaal 26 maal het aantal uren dat een werknemer per week werkt. Van deze 26 weken is er maximaal 13 weken gedeeltelijk betaald. De rest van het verlof is onbetaald. Werknemers kunnen ouderschapsverlof opnemen in meerdere periodes, zolang de voorwaarden zijn voldaan.
Aanvraagproces en tijdsplanning
Het aanvragen van ouderschapsverlof is een belangrijk proces dat zorgvuldig moet worden gepland. Er zijn duidelijke tijdsregels die gelden voor het aanvragen van ouderschapsverlof. Werknemers moeten hun ouderschapsverlof minstens 2 maanden voor de gewenste ingangsdatum aanvragen via de self-service. Bij het aanvragen van ouderschapsverlof dient de werknemer te specificeren:
- Wanneer het verlof ingaat.
- De duur van het verlof.
- Het aantal uren verlof per week.
- De gewenste spreiding van die uren over de werkweek.
Het verlof kan worden onderbroken of gestopt in geval van ziekte of onvoorziene omstandigheden. In dat geval kan het resterende verlof later worden opgenomen. Werknemers kunnen ouderschapsverlof opdelen in meerdere periodes, zolang aan de tijdsregels wordt voldaan.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds 2022 is er een wettelijke aanspraak op gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof. Dit betekent dat werknemers voor een beperkte periode minder werken kunnen en nog steeds een deel van hun inkomen ontvangen. Het betaald ouderschapsverlof bedraagt negen weken, waarbij 70% van het salaris wordt doorbetaald. Voor ouders die werken in de sector Rijk is er een aanvullende regel in de CAO Rijk, waarbij de aanspraak uitgebreid wordt tot 13 weken ouderschapsverlof. In dat geval is 60% van het maandinkomen doorbetaald.
Het verschil tussen de wettelijke aanspraak en de aanvullende CAO-regel is belangrijk. De wettelijke aanspraak is voor alle werknemers, terwijl de aanvullende regel alleen geldt voor werknemers in de sector Rijk. Werknemers die in de sector Rijk werken, kunnen dus profiteren van een langere periode gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof.
Onderbreking en stopzetten van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof kan worden onderbroken of gestopt in geval van ziekte of andere onvoorziene omstandigheden. Werknemers kunnen hun ouderschapsverlof onderbreken en later opnieuw opnemen. In dat geval dient de werknemers aan te vragen bij hun leidinggevende. De leidinggevende kan een aanvraagtermijn van 4 weken stellen. Het resterende ouderschapsverlof kan op een later moment opnieuw worden aangevraagd.
Als het ouderschapsverlof wordt stopgezet, wordt het lopende verlof uiterlijk 4 weken nadat het verzoek is ingediend, beëindigd. Werknemers kunnen het resterende ouderschapsverlof later opnemen, mits de leidinggevende instemt. In geval van zwangerschaps-, bevallings-, adoptie- of pleegverlof kan het ouderschapsverlof ook worden onderbroken of gestopt.
Aanspraak na einde dienstverband
Werknemers die hun dienstverband beëindigen, kunnen hun aanspraak op ouderschapsverlof meenemen naar hun nieuwe werkgever. Dit geldt voor de wettelijke aanspraak uit de WAZO. Voor de aanvullende rechten uit de CAO Rijk geldt dit niet, tenzij de nieuwe werkgever ook aan deze CAO is gebonden. Werknemers kunnen bij hun oude werkgever een verklaring aanvragen waaruit blijkt hoeveel weken ouderschapsverlof nog opgenomen kan worden.
Ouderschapsverlof en werkgevers
Voor werkgevers betekent ouderschapsverlof een verantwoordelijkheid om de aanspraak van werknemers te honoreren. Werkgevers mogen ouderschapsverlof niet weigeren, tenzij de aanvraag onterecht is. Werkgevers kunnen aanspraak maken op de WAZO om de kosten van ouderschapsverlof te dekken. Werkgevers hoeven zelf niets te regelen voor ouderschapsverlof, behalve als er een uitkering is.
Voor werkgevers is het belangrijk om grip te houden op de verschillende verlofregelingen. De WAZO is uitgebreid met nieuwe regelingen, zoals het aanvullend geboorteverlof en het betaald ouderschapsverlof. Deze regelingen vragen om een duidelijke procedure en goed overleg met werknemers. Werkgevers die alvast informeren over de mogelijkheden, voorkomen eventuele problemen bij het aanvragen van ouderschapsverlof.
Praktische tips voor ouders
Ouders die ouderschapsverlof willen opnemen, moeten goed plannen en voorbereiden. Het aanvragen van ouderschapsverlof is een proces dat minstens 2 maanden voor de gewenste ingangsdatum moet worden gestart. Het is belangrijk om te overleggen met de leidinggevende en duidelijk te communiceren over de gewenste duur en het aantal uren verlof per week.
Werknemers kunnen een voorbeeldbrief gebruiken om hun ouderschapsverlof aan te vragen. Deze brief kan worden ingevuld en ingediend bij de werkgever. Werknemers kunnen ook een brochure met tips voor ouderschapsverlof gebruiken om meer grip te krijgen op het proces. Het is verstandig om ook een overzicht van alle verlofregelingen te hebben, zodat ouders weten welke regels voor hen van toepassing zijn.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die werknemers helpt bij het combineren van werk en gezin. De wettelijke regelingen en de aanvullende CAO-regels zorgen ervoor dat ouders recht hebben op verlof tot het 8e levensjaar van hun kind. Werknemers kunnen ouderschapsverlof opnemen in meerdere periodes, mits aan de voorwaarden wordt voldaan. Het aanvragen van ouderschapsverlof is een proces dat goed moet worden gepland. Werknemers moeten minstens 2 maanden voor de gewenste ingangsdatum aanvragen en overleggen met hun leidinggevende. Werkgevers hebben een verantwoordelijkheid om de aanspraak van werknemers te honoreren en moeten grip houden op de verschillende verlofregelingen. Ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van de balans tussen werk en gezin in Nederland.