Ouderschapsverlof is een belangrijke ondersteuning voor werkende ouders die hun kind willen opvoeden, en sinds 2022 is een deel van dat verlof ook betaald. Voor moeders betekent dit dat zij na hun zwangerschaps- en bevallingsverlof een extra periode kunnen doorbrengen met hun kind, waarbij zij 70% van hun normale loon ontvangen. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de regelingen rond betaald ouderschapsverlof voor moeders in Nederland. De focus ligt op de wettelijke voorwaarden, het uitkeringspercentage, de opnameperiode en eventuele aanvullende regelingen die kunnen gelden via een cao of overeenkomst.
Wat is betaald ouderschapsverlof?
Betaald ouderschapsverlof is een regeling waarbij werkende moeders, na hun zwangerschaps- en bevallingsverlof, een deel van hun ouderschapsverlof kunnen opnemen tegen een uitkering van 70% van hun loon. Deze regeling is sinds 2 augustus 2022 van kracht en geldt voor kinderen geboren vanaf die datum. Het verlof kan worden opgenomen binnen het eerste levensjaar van het kind.
Ouderschapsverlof zelf is een wettelijk recht voor alle werkende ouders in Nederland. Het bestaat uit een totaal aantal van 26 keer de wekelijkse arbeidsduur. Voor moeders komt dit verlof bovenop het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Daarnaast is er een onbetaald deel beschikbaar, mits het wettelijke kader wordt gevolgd. Het betaald deel is een recente uitbreiding die het mogelijk maakt om het wettelijk ouderschapsverlof gedeeltelijk te financieren, waardoor ouders financieel iets beter op adem kunnen komen tijdens de eerste weken na de geboorte van hun kind.
Wanneer heeft een moeder recht op betaald ouderschapsverlof?
Een moeder heeft recht op betaald ouderschapsverlof indien aan een aantal wettelijke voorwaarden is voldaan:
- Werkende ouder in loondienst: De regeling geldt voor moeders die in loondienst zijn, inclusief alfahulpen en huishoudelijke hulps (m.b.v. een persoonsgebonden budget).
- Wettelijke ouder of opvoedend familielid: Moeders moeten wettelijk ouder zijn of het kind opvoeden in hetzelfde huishouden als stiefmoeder, pleegouder of familielid.
- Verlof opnemen binnen het eerste levensjaar: Het betaald ouderschapsverlof moet binnen een jaar na de geboorte van het kind worden opgenomen. Bij adoptie of pleegzorg geldt het verlof binnen een jaar na de plaatsing.
- Minimaal één volledige werkweek verlof opnemen: Er moet minstens één volledige werkweek verlof worden opgenomen voordat een uitkering kan worden aangevraagd bij het UWV.
Hoeveel betaald ouderschapsverlof is er beschikbaar?
Moeders hebben recht op een maximum van 9 werkweken betaald ouderschapsverlof. Tijdens deze periode ontvangt de moeder 70% van haar normale loon. Deze regeling geldt voor moeders die na 2 augustus 2022 een kind hebben gekregen, adoptie of pleegzorg hebben aangegaan.
De berekening van het loonbedrag is als volgt:
- De uitkering bedraagt 70% van het dagloon, maar niet meer dan 70% van het maximum dagloon dat het UWV jaarlijks vaststelt.
- Als een werknemer meer verdient dan het maximumdagloon, wordt de uitkering berekend over dit maximumbedrag.
- In sommige collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) of arbeidsovereenkomsten kan een aanvullende uitkering gelden, bijvoorbeeld een hoger percentage of extra weken.
Moeders die geen cao hebben of waarin geen aanvullende regelingen zijn opgenomen, kunnen rekenen op de standaard 9 weken met een uitkering van 70%. Het is belangrijk om in te zien dat het betaald deel van het ouderschapsverlof alleen geldt als het binnen het eerste levensjaar van het kind wordt genomen. Als dit niet gebeurt, vervalt het betaalde deel, maar blijft het recht op het onbetaalde deel behouden.
Hoe wordt het betaald ouderschapsverlof uitbetaald?
De uitkering van het betaald ouderschapsverlof gebeurt via het UWV. De werkgever is verantwoordelijk voor het aanvragen van de uitkering nadat het verlof is opgenomen. Het UWV betaalt vervolgens de uitkering aan de werkgever, die deze aan de moeder doorbetaalt. Het UWV betaalt de uitkering in maximaal drie delen, afhankelijk van de opnameperiode. Op verzoek kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitbetaald, zonder dat de werkgever als tussenpersoon optreedt.
De uitkering wordt achteraf gedaan. Dit betekent dat de moeder eerst verlof moet opnemen, waarna de werkgever een aanvraag indient bij het UWV. De uitkering is dus geen vooruitbetaling, maar een compensatie voor het genomen verlof.
Totaal ouderschapsverlof en onbetaald deel
Naast de 9 weken betaald ouderschapsverlof, heeft een moeder ook recht op een onbetaald deel. Het totale ouderschapsverlof bestaat uit 26 keer de wekelijkse arbeidsduur. Voorbeeld: een moeder die 36 uur per week werkt, heeft recht op 36 × 26 = 936 uur ouderschapsverlof. Dit is verdeeld in:
- 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof, volledig betaald
- 9 weken ouderschapsverlof, gedeeltelijk betaald (70%)
- 17 weken ouderschapsverlof, onbetaald
Het onbetaalde deel kan worden genomen op elk moment tot de achtste verjaardag van het kind. Hierbij is het belangrijk om rekening te houden met eventuele cao-regelingen die extra voordelen kunnen bieden.
Aanvullende regelingen via cao of arbeidsovereenkomst
In sommige cao’s of arbeidsovereenkomsten zijn aanvullende regelingen voor ouderschapsverlof opgenomen. Deze kunnen voordeliger zijn dan de wettelijke regeling. Voorbeelden van aanvullende regelingen zijn:
- Een hoger uitkeringspercentage dan 70%
- Meer betaalde weken dan de wettelijke 9 weken
- Betaling van (een deel van) het normaal onbetaalde ouderschapsverlof
- Verlenging van de periode waarin het betaald ouderschapsverlof kan worden opgenomen
Het is daarom belangrijk voor moeders om te controleren of hun cao of arbeidsovereenkomst extra voordelen biedt. Als er een aanvullende regeling is opgenomen, kan het ouderschapsverlof voordeliger zijn dan de standaard wettelijke regeling.
Ouderschapsverlof bij meerdere werkgevers
Moeders die werken bij meerdere werkgevers hebben bij elke baan recht op het volledige ouderschapsverlof. Elke werkgever is verantwoordelijk voor het afzonderlijk aanvragen van de uitkering bij het UWV. Dit betekent dat het ouderschapsverlof per baan wordt berekend en uitbetaald. Het is belangrijk om dit goed te regelen, zodat de moeder de juiste uitkeringen ontvangt bij elke werkgever.
Tijdens het ouderschapsverlof blijven vakantiedagen en vakantiegeld opgebouwd. Dit is een belangrijk voordeel, omdat moeders daardoor na hun verlof niet achterop raken qua vakantiebalans.
Praktijkvoorbeelden en scenario’s
Voorbeeld 1: Moeder met standaard cao
Een moeder werkt 36 uur per week en heeft een standaard cao zonder aanvullende ouderschapsregeling. Ze heeft dus recht op:
- 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof, volledig betaald
- 9 weken ouderschapsverlof, gedeeltelijk betaald (70%)
- 17 weken ouderschapsverlof, onbetaald
Als ze kiest voor 9 weken ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van het kind, ontvangt ze 70% van haar loon. Als ze dit niet doet, vervalt het betaalde deel, maar blijft het onbetaalde deel behouden.
Voorbeeld 2: Moeder met aanvullende cao-regeling
Een moeder werkt 32 uur per week en heeft een cao die een aanvullende ouderschapsregeling biedt. De cao bevat bijvoorbeeld:
- 11 weken ouderschapsverlof met een uitkeringspercentage van 80%
- Verlenging van de opnameperiode tot 14 maanden
In dit geval ontvangt de moeder 80% van haar loon voor 11 weken ouderschapsverlof, die binnen 14 maanden na de geboorte van het kind kunnen worden genomen. Dit is gunstiger dan de standaard regeling van 9 weken ouderschapsverlof met een uitkeringspercentage van 70%.
Betaald ouderschapsverlof in de praktijk
In de praktijk betekent betaald ouderschapsverlof dat moeders meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind zonder volledig van hun inkomen af te moeten. Het is een ondersteuning die het mogelijk maakt om de eerste weken met het kind door te brengen, terwijl het inkomen gedeeltelijk behouden blijft.
Het verlof kan op verschillende manieren worden ingevuld. Moeders kunnen ervoor kiezen om het verlof aaneengesloten op te nemen of verspreid over het eerste levensjaar van het kind. Dit biedt flexibiliteit, zodat moeders zelf kunnen bepalen hoe ze de tijd met hun kind willen doorbrengen.
Automatisering van ouderschapsverlof in HR-systemen
Veel werkgevers gebruiken HR-systemen om ouderschapsverlof te registreren en te beheren. In systemen zoals AFAS is het mogelijk om ouderschapsverlof te automatiseren. Werknemers kunnen zelf hun nieuwe kind vastleggen, waardoor het verlofsaldo automatisch wordt toegekend. Daarnaast kan het verlof worden geregistreerd via een roosterwijziging, waarbij het juiste type ouderschapsverlof wordt gekozen.
Automatisering maakt het voor zowel werkgevers als werknemers eenvoudiger om ouderschapsverlof te beheren. Het zorgt voor transparantie en voorkomt fouten in het verlofsaldo. Werkgevers kunnen ook sneller reageren op verlofverzoeken en het verlofgoed toekennen.
Belang van betaald ouderschapsverlof
Betaald ouderschapsverlof is een belangrijke maatregel om werkende ouders te ondersteunen bij de opvoedingstaken. Het biedt een financiële ondersteuning tijdens de eerste weken met het kind, wat helpt bij het aanpassen aan de nieuwe gezinssituatie. Het verlof draagt bij aan het welzijn van het kind en de ouder, en zorgt voor een betere balans tussen werk en gezin.
Daarnaast zorgt de regeling voor een gelijkwaardige verdeling van verlofmogelijkheden tussen moeders en vaders. Sinds 2022 kunnen ook vaders en partners betaald ouderschapsverlof opnemen, wat het mogelijk maakt om samen de verantwoordelijkheid van het kind op te nemen. Dit draagt bij aan een meer gelijke verdeling van opvoedtaak en werkdruk.
Conclusie
Betaald ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat werkende moeders in Nederland beschikbaar heeft sinds 2 augustus 2022. Het maakt het mogelijk om 9 weken ouderschapsverlof op te nemen binnen het eerste levensjaar van het kind, met een uitkering van 70% van het loon. Deze regeling geldt voor moeders die in loondienst zijn en aan een aantal wettelijke voorwaarden voldoen. Het verlof kan worden opgenomen bovenop het zwangerschaps- en bevallingsverlof, en is een ondersteuning die helpt bij het aanpassen aan de nieuwe gezinssituatie.
Daarnaast is er een onbetaald deel van het ouderschapsverlof beschikbaar tot de achtste verjaardag van het kind. In sommige cao’s of arbeidsovereenkomsten zijn aanvullende regelingen opgenomen die extra voordelen bieden. Het is belangrijk om deze regelingen te controleren, omdat ze gunstiger kunnen zijn dan de standaard wettelijke regeling.
Betaald ouderschapsverlof is een waardevolle maatregel die het mogelijk maakt om tijd met het kind door te brengen, terwijl het inkomen gedeeltelijk behouden blijft. Het draagt bij aan het welzijn van het kind en de ouder, en zorgt voor een betere balans tussen werk en gezin. Het is ook een stap in de richting van een gelijkwaardige verdeling van opvoedtaak en werkdruk tussen moeders en vaders.