Betaald ouderschapsverlof in Nederland: voorwaarden, uitkeringen en regelingen

Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het vroegkindelijke verpleegproces, waardoor ouders de mogelijkheid krijgen om tijd te besteden aan hun kind in de eerste levensjaren. In Nederland is sinds 2 augustus 2022 een gedeelte van ouderschapsverlof gedeeltelijk betaald, wat betekent dat ouders 70% van hun dagloon kunnen ontvangen voor een bepaalde periode. Deze regeling is bedoeld om ouders financieel te ondersteunen en de balans tussen werk en gezin te bevorderen.

Het betaald ouderschapsverlof maakt deel uit van het bredere ouderschapsverlof, dat in totaal 26 weken bedraagt per kind. Daarnaast bestaat er ook onbetaald ouderschapsverlof. Het is belangrijk dat ouders goed begrijpen wat hun rechten zijn, hoe de uitkering werkt, en wat de voorwaarden zijn voor het opnemen van het verlof. Ook kunnen aanvullende regelingen in cao’s of arbeidsovereenkomsten gunstiger zijn dan de wettelijke regeling.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van het betaald ouderschapsverlof in Nederland, inclusief voorwaarden, uitkeringen, verlofspreiding, vakantie- en pensioenregelingen, en de rol van de werkgever en het UWV. Ook wordt aandacht besteed aan de financiering van het verlof en mogelijke aanvullende regelingen.

Wat is ouderschapsverlof?

Ouderschapsverlof is een wettelijk recht dat werknemers geeft om tijd af te nemen van hun werk om te zorgen voor een pasgeboren kind of een adoptiekind. De regeling is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om tijdens de eerste levensjaren van hun kind beter te kunnen zorgen voor hen en hun opvoeding. Sinds 2 augustus 2022 is een gedeelte van ouderschapsverlof gedeeltelijk betaald, wat betekent dat ouders een uitkering kunnen ontvangen via het UWV voor 9 van de 26 weken ouderschapsverlof.

Het ouderschapsverlof is verdeeld in twee delen: 9 weken betaald ouderschapsverlof en 17 weken onbetaald ouderschapsverlof. Het verlof kan worden opgenomen voordat het kind acht jaar is, maar het betaalde deel moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Als dit niet gebeurt, vervalt het recht op de uitkering, maar het onbetaalde deel blijft wel bestaan. Het verlof kan worden genomen in blokken of verspreid, afhankelijk van de afspraken tussen werknemer en werkgever.

Voorwaarden voor betaald ouderschapsverlof

Om recht te hebben op betaald ouderschapsverlof, moet een werknemer aan een aantal voorwaarden voldoen. Deze zijn vastgelegd in de wet en gelden voor alle werknemers in loondienst. De voorwaarden zijn als volgt:

De werknemer moet de wettelijke ouder zijn of het kind opvoeden en verzorgen in hetzelfde huishouden. Dit geldt in de volgende gevallen:
- De werknemer is de moeder of vader van het kind.
- De werknemer is de adoptieouder van het kind.
- Het kind is erkend door de werknemer.
Het verlof moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen. Bij adoptie of pleegzorg geldt dit binnen het eerste jaar na plaatsing van het kind.
De werknemer moet minstens één keer de wekelijkse arbeidsduur aan betaald ouderschapsverlof opnemen voordat een UWV-uitkering kan worden aangevraagd. Dit betekent dat de verlofspreiding moet voldoen aan de minimumeisen van het werkrooster.
Het verlof moet worden opgenomen voor het kind acht jaar is. Als het verlof niet tijdig wordt genomen, vervalt het.

Deze voorwaarden zijn wettelijk vastgelegd en moeten door zowel werknemer als werkgever worden nageleefd. Aanvullende regelingen in cao’s of arbeidsovereenkomsten kunnen gunstiger zijn dan de wettelijke regeling, maar het wettelijke minimum geldt altijd.

Uitkeringen bij betaald ouderschapsverlof

De uitkering bij betaald ouderschapsverlof bedraagt 70% van het dagloon van de werknemer. Dit percentage geldt voor iedere week verlof en is maximaal 70% van het maximum dagloon. Het maximum dagloon is wettelijk vastgelegd en wordt jaarlijks aangepast. Als een werknemer meer verdient dan het maximum dagloon, wordt de uitkering berekend over het maximum dagloon. Dit betekent dat werknemers die boven dit plafond werken niet profiteren van de volledige uitkering.

De uitkering wordt aangevraagd door de werkgever bij het UWV en wordt achteraf uitbetaald. Dit betekent dat de werknemer tijdens het verlof geen uitkering ontvangt. Pas na afloop van het verlof of een deel ervan, wordt de uitkering door het UWV aan de werkgever uitbetaald, die deze vervolgens aan de werknemer doorbetaalt. Op verzoek kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitgekeerd, maar dit hangt af van de afspraken met de werkgever.

De uitkering geldt voor maximaal 9 werkweken, wat overeenkomt met 9 keer de wekelijkse arbeidsduur van de werknemer. Bijvoorbeeld, als een werknemer 32 uur per week werkt, dan kan deze maximaal 9 x 32 uur = 288 uur ouderschapsverlof opnemen. De uitkering kan worden opgenomen in blokken of verspreid, afhankelijk van de afspraken tussen werknemer en werkgever.

Verlofspreiding en opneming van ouderschapsverlof

De opneming van ouderschapsverlof is flexibel en kan zowel in blokken als verspreid worden genomen. Werknemers kunnen kiezen voor een volledige verlofsperiode van 9 weken of deze in kleinere blokken spreiden. Dit is bijvoorbeeld handig voor ouders die willen werken en tegelijk hun kind willen verzorgen. De verlofspreiding kan ook worden aangepast aan de werkduur van de werknemer.

Bijvoorbeeld, een werknemer die 24 uur per week werkt, heeft recht op minimaal 1 x 24 uur en maximaal 9 x 24 uur ouderschapsverlof. Als de werkduur van de werknemer verandert tijdens het verlof, bijvoorbeeld van 32 uur naar 28 uur per week, dan moet het aantal uren ouderschapsverlof opnieuw worden berekend. Dit betekent dat ouders mogelijk hun verlof in kleinere blokken of verspreid kunnen opnemen, afhankelijk van de aanpassingen in hun werkrooster.

Het opnemen van ouderschapsverlof moet worden afgesproken met de werkgever. De werknemer moet minstens twee maanden voor de gewenste ingangsdatum het verlof schriftelijk aanvragen. In deze aanvraag moet worden opgegeven hoeveel uren ouderschapsverlof wordt opgenomen en hoe deze worden verspreid over de week. De werkgever kan deze aanvraag goedkeuren of indien nodig aanpassen, bijvoorbeeld als er rekening moet worden gehouden met personeelsplannen of projecten.

Vakantie- en pensioenregelingen bij ouderschapsverlof

Het opnemen van ouderschapsverlof heeft ook gevolgen voor vakantie- en pensioenregelingen. In de wet is vastgelegd dat vakantiedagen worden opgebouwd tijdens betaald ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders tijdens deze periode de gebruikelijke vakantiedagen opbouwen, net zoals tijdens hun normale werk. Er is geen recht op opbouw van vakantiegeld tijdens het onbetaalde gedeelte van het verlof.

Voor het betaald gedeelte van het ouderschapsverlof geldt dat vakantiegeld wel wordt opgebouwd. Het vakantiegeld wordt echter berekend op basis van het daadwerkelijk ontvangen salaris, wat lager kan zijn als ouders het betaald ouderschapsverlof opnemen. Dit heeft dus een invloed op het totale vakantiegeld dat ouders kunnen ontvangen.

Pensioenopbouw kan ook worden beïnvloed door ouderschapsverlof, afhankelijk van de regeling van de pensioeninstelling. In sommige regelingen loopt de pensioenopbouw door tijdens ouderschapsverlof, terwijl in andere regelingen dit niet het geval is. Het is daarom belangrijk dat ouders hun pensioenregeling checken om te zien hoe ouderschapsverlof hierin wordt verwerkt. In sommige gevallen loopt de pensioenopbouw gedeeltelijk door, bijvoorbeeld op basis van het daadwerkelijk ontvangen salaris tijdens het verlof.

Financiële impact van ouderschapsverlof

Het opnemen van ouderschapsverlof heeft een directe invloed op het inkomen van ouders. Tijdens het betaald ouderschapsverlof ontvangen ouders 70% van hun dagloon, wat een lager inkomen betekent ten opzichte van hun normale werk. Tijdens het onbetaalde gedeelte van het verlof ontvangen ouders geen salaris over de verlofuren. Dit kan een aanzienlijke impact hebben op het gezinsinkomen, vooral als ouders het betaald gedeelte van het verlof niet opnemen en het onbetaalde deel wel.

Vakantiegeld en eindejaarsuitkeringen worden meestal berekend op basis van het daadwerkelijk ontvangen salaris, wat betekent dat deze uitkeringen lager kunnen zijn tijdens ouderschapsverlof. Het is daarom belangrijk dat ouders goed voorbereid zijn op deze financiële impact. Een goede financiële planning kan hierbij helpen, bijvoorbeeld door een budget aan te passen, een buffer op te bouwen of extra uitgaven te beperken.

Ouders kunnen ook profiteren van aanvullende regelingen in hun cao of arbeidsovereenkomst. Deze regelingen kunnen gunstiger zijn dan de wettelijke regeling, bijvoorbeeld door een hoger uitkeringspercentage of extra betaalde weken. Het is daarom belangrijk dat ouders hun cao of arbeidsovereenkomst checken om te zien of er aanvullende regelingen zijn voor ouderschapsverlof. Deze regelingen kunnen ook betaling van (een deel van) het onbetaalde ouderschapsverlof of verlenging van de periode waarin ouders het betaald ouderschapsverlof kunnen opnemen.

Aanvullende regelingen in cao’s en arbeidsovereenkomsten

Naast de wettelijke regeling voor ouderschapsverlof kunnen ouders ook profiteren van aanvullende regelingen in cao’s of arbeidsovereenkomsten. Deze regelingen zijn afgesproken tussen werkgevers en werknemers en kunnen gunstiger zijn dan de wettelijke regeling. Bijvoorbeeld:

Een hoger uitkeringspercentage dan 70%.
Meer betaalde weken dan de wettelijke 9 weken.
Betaling van (een deel van) het onbetaalde ouderschapsverlof.
Verlenging van de periode waarin ouders het betaald ouderschapsverlof kunnen opnemen.

Deze aanvullende regelingen zijn afhankelijk van de sector en het bedrijf waarin ouders werken. Het is daarom belangrijk dat ouders hun cao of arbeidsovereenkomst checken om te zien of er gunstigere voorwaarden zijn afgesproken. Deze regelingen kunnen ook worden aangepast of vernieuwd, afhankelijk van de onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers.

Rol van de werkgever bij ouderschapsverlof

De werkgever speelt een cruciale rol bij het opnemen van ouderschapsverlof. De werkgever is verantwoordelijk voor het goedkeuren van het verlof, het afsluiten van de werknemersrelatie tijdens het verlof en het aanvragen van de uitkering bij het UWV. De werkgever kan kiezen om het loon van de werknemer tijdens het verlof door te betalen of te wachten tot het UWV de uitkering aan de werkgever heeft uitbetaald. Dit laatste kan ongeveer 4 weken duren vanaf het moment dat de werkgever de uitkering heeft aangevraagd.

De werkgever en de werknemer moeten samen afspraken maken over de opneming van het verlof, de verlofspreiding en de financiering. De werkgever moet ook zorgen dat de werknemersrelatie wordt behouden tijdens het verlof en dat de werknemer na afloop van het verlof opnieuw kan aan de slag. De werkgever is verplicht om een verklaring te geven aan de werknemer over het recht op verlof, als de werknemersrelatie eindigt voordat het verlof volledig is genoten.

Rol van het UWV bij ouderschapsverlof

Het UWV speelt een belangrijke rol bij het opnemen van ouderschapsverlof. Het UWV is verantwoordelijk voor de uitkering van het betaald ouderschapsverlof en moet dit door de werkgever aanvragen. De uitkering wordt achteraf uitbetaald, wat betekent dat de werknemer tijdens het verlof geen uitkering ontvangt. Pas na afloop van het verlof of een deel ervan wordt de uitkering door het UWV aan de werkgever uitbetaald, die deze vervolgens aan de werknemer doorbetaalt. Op verzoek kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitgekeerd.

Het UWV heeft ook regels opgesteld over de uitkering van ouderschapsverlof, zoals de minimale en maximale duur van het verlof, de berekening van het dagloon en de financiering van het verlof. Deze regels zijn wettelijk vastgelegd en moeten door zowel werknemer als werkgever worden nageleefd. Het UWV is ook verantwoordelijk voor het beoordelen van de uitkering en het bepalen van het bedrag dat aan de werknemer wordt uitgekeerd.

Ouderschapsverlof bij adoptiekinderen, pleegkinderen en stiefkinderen

Ouderschapsverlof is niet alleen bedoeld voor biologische ouders, maar ook voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders. Voor adoptiekinderen of erkende kinderen heeft een ouder recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof, net zoals bij een biologisch kind. Bij pleegkinderen of stiefkinderen is er slechts recht op 1 keer 9 weken betaald ouderschapsverlof, ongeacht het aantal pleeg- of stiefkinderen.

Bij een tweeling of meerlingen heeft een ouder recht op 2 keer ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders 2 keer 9 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen, wat in totaal 18 weken ouderschapsverlof oplevert. Bij adoptie of pleegzorg van meerdere kinderen tegelijk heeft een ouder slechts recht op één keer ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders slechts 9 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen voor de meerdere kinderen die tegelijk zijn aangenomen.

Ouderschapsverlof in internationaal perspectief

Nederland heeft met de invoering van betaald ouderschapsverlof een stap in de goede richting gezet, maar vergeleken met andere Europese landen is de regeling nog beperkt. In landen als Zweden, Noorwegen en Finland kunnen ouders tot wel een jaar betaald ouderschapsverlof opnemen. In deze landen is het ook mogelijk om het verlof volledig of gedeeltelijk te delen met de partner en het verlof te combineren met andere vormen van verlof, zoals zorgverlof of verlof voor ouderschap.

In Nederland is het betaald ouderschapsverlof beperkt tot 9 weken en is het niet mogelijk om het verlof volledig te delen met de partner. De regeling is wel flexibel in de zin dat ouders het verlof in blokken of verspreid kunnen opnemen. De regeling is ook bedoeld om ouders financieel te ondersteunen en de balans tussen werk en gezin te bevorderen. De regeling kan worden uitgebreid of aangepast, afhankelijk van de politieke beslissingen en de onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers.

Conclusie

Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het vroegkindelijke verpleegproces, waardoor ouders de mogelijkheid krijgen om tijd te besteden aan hun kind in de eerste levensjaren. Sinds 2 augustus 2022 is een gedeelte van ouderschapsverlof gedeeltelijk betaald, wat betekent dat ouders 70% van hun dagloon kunnen ontvangen voor 9 van de 26 weken ouderschapsverlof. Het verlof kan worden opgenomen in blokken of verspreid, afhankelijk van de afspraken tussen werknemer en werkgever.

Het betaald ouderschapsverlof is wettelijk vastgelegd en moet door zowel werknemer als werkgever worden nageleefd. Aanvullende regelingen in cao’s of arbeidsovereenkomsten kunnen gunstiger zijn dan de wettelijke regeling. Het is daarom belangrijk dat ouders hun cao of arbeidsovereenkomst checken om te zien of er aanvullende regelingen zijn voor ouderschapsverlof.

De financiering van het verlof is een belangrijk aspect, omdat ouders tijdens het betaald gedeelte van het verlof 70% van hun dagloon ontvangen en tijdens het onbetaalde gedeelte geen salaris over de verlofuren. Vakantiegeld en pensioenopbouw kunnen ook worden beïnvloed door ouderschapsverlof, afhankelijk van de regeling van de pensioeninstelling. Het is daarom belangrijk dat ouders goed voorbereid zijn op de financiële impact van ouderschapsverlof.

De werkgever en het UWV spelen een cruciale rol bij het opnemen van ouderschapsverlof. De werkgever is verantwoordelijk voor het goedkeuren van het verlof, het afsluiten van de werknemersrelatie tijdens het verlof en het aanvragen van de uitkering bij het UWV. Het UWV is verantwoordelijk voor de uitkering van het betaald ouderschapsverlof en heeft regels opgesteld over de financiering en berekening van het verlof.

In internationaal perspectief is Nederland’s regeling nog beperkt vergeleken met andere Europese landen. In landen als Zweden, Noorwegen en Finland kunnen ouders tot wel een jaar betaald ouderschapsverlof opnemen. De Nederlandse regeling kan worden uitgebreid of aangepast, afhankelijk van de politieke beslissingen en de onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers.