In het primair onderwijs zijn de regelingen rond betaald ouderschapsverlof in 2024 en 2025 verder uitgewerkt en aangepast om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. De nieuwe regeling biedt meer flexibiliteit in de opname van verlof, terwijl de financiële zekerheid in het eerste levensjaar van het kind is uitgebreid. Deze veranderingen zijn het resultaat van overleg tussen onderwijsorganisaties en vakbonden, en worden geregeld in de cao’s (Collectieve Arbeidsovereenkomsten) en de Wet betaald ouderschapsverlof.
Aanpassingen aan betaald ouderschapsverlof
1.040 uur ouderschapsverlof per kind
Werknemers in het primair onderwijs hebben recht op maximaal 1.040 uur ouderschapsverlof per kind, verdeeld over de periode tot het kind acht jaar is. Het exacte aantal uur dat beschikbaar is, hangt af van de werkweek. Bijvoorbeeld, bij een werkweek van 40 uur is het totale ouderschapsverlof 1.040 uur (26 x 40 uur). Bij een werkweek van 24 uur is het verlof 624 uur (26 x 24 uur). Dit betekent dat het aantal verlofuren naar rato wordt berekend, zodat het verlof aansluit bij de werkdag van de werknemer.
Van deze 1.040 uur zijn 415 uur betaald ouderschapsverlof. Ook deze uren zijn naar rato berekend. Dit betaalde deel kan worden opgenomen tot het kind acht jaar is, maar de hoogste betaling geldt als het verlof in het eerste levensjaar van het kind wordt genomen.
Betaalde uren in het eerste levensjaar
Als ouders het betaalde deel van het ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van hun kind opnemen, ontvangen zij 75% van hun loon voor die uren. Dit is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de vroegere regeling, waarin het percentage doorbetaling slechts 55% was. Deze verhoging maakt het voor ouders aantrekkelijker om tijdens het eerste jaar van hun kind verlof te nemen, zodat zij intensiever betrokken kunnen zijn bij de opvoeding en ontwikkeling van hun kind.
Het doel van deze regeling is om ouders te stimuleren om in het eerste jaar verlof te nemen, terwijl het ook financieel draaglijk is. Het percentage van 75% van het loon voor het eerste levensjaar is in overleg met centrales en schoolbesturen overeengekomen en geldt sinds 1 april 2025.
Mogelijkheid om betaald verlof te combineren
Een belangrijk aspect van de nieuwe regeling is dat ouders nu meer flexibiliteit hebben bij het combineren van betaald en onbetaald ouderschapsverlof. Tot en met 2024 was het combineren van deze vormen van verlof beperkt, wat soms leidde tot administratieve complicaties. De nieuwe regeling maakt het simpeler om bijvoorbeeld eerst enkele weken betaald verlof op te nemen en daarna verder te gaan met onbetaald verlof, zodat ouders hun verlof beter kunnen aanpassen aan hun situatie.
Bijvoorbeeld, een oudere kan in het eerste levensjaar 10 weken verlof nemen, waarbij deze uren met 75% van het loon worden doorbetaald. Daarna kan het overige deel van het ouderschapsverlof in het tweede of derde levensjaar van het kind onbetaald worden genomen. Deze aanpassing maakt het verlof praktischer in de uitvoering en sluit beter aan bij de werkelijke behoeften van ouders.
Wat gebeurt er met het resterende betaald verlof?
Als ouders al een deel van hun betaald ouderschapsverlof hebben genomen, is het mogelijk om het nog ongenomen deel later op te nemen. Dit is bijvoorbeeld relevant wanneer ouders eerder verlof namen, maar nu in 2025 of 2026 het overige deel willen opnemen. In dat geval geldt voor het resterende deel nog steeds het percentage van 75% van het loon, mits het verlof opnieuw in het eerste levensjaar van het kind wordt genomen.
Het is belangrijk om hierbij op te merken dat ouders scherp moeten letten op de leeftijd van hun kind, omdat het betaalde deel van het verlof enkel kan worden genomen binnen het eerste levensjaar. Als het verlof later wordt genomen, is de doorbetaling slechts 55%. Deze regeling is bedoeld om de financiële zekerheid van ouders in het eerste levensjaar te waarborgen.
Onbetaald ouderschapsverlof
Het onbetaalde deel van ouderschapsverlof kan worden opgenomen tot het kind acht jaar is. Dit betreft de uren die niet zijn opgenomen als betaald verlof. Hoewel deze uren niet doorbetaald worden, vormen ze een belangrijke ondersteuning voor ouders die willen blijven betrokken bij de opvoeding van hun kind.
De wet geeft een duidelijke regel: ouders mogen het onbetaalde verlof spreiden over de jaren tot hun kind acht jaar is. Dit betekent dat ouders de uren niet hoeven op te nemen in één keer, maar dat ze het verlof kunnen verdelen, bijvoorbeeld met één verlofperiode in het eerste levensjaar en een tweede periode in het tweede levensjaar van het kind.
Onderwijssector en cao-afspraken
De regelingen rond ouderschapsverlof zijn voor de onderwijssector vastgelegd in de Collectieve Arbeidsovereenkomsten (cao’s). De cao primair onderwijs 2024-2025 bevat een aantal belangrijke aanpassingen aan de oude regelingen. Deze nieuwe cao is officieel gepubliceerd op 30 september 2024 en is sinds 1 april 2025 van kracht.
De cao bevat onder meer regels over:
- Het totale aantal ouderschapsverlofuren (1.040 uur)
- Het aantal betaalde uren (415 uur)
- De percentage doorbetaling (75% in het eerste levensjaar, 55% daarna)
- De mogelijkheid om betaald en onbetaald verlof te combineren
- De toepassing van deze regelingen op ouders die al eerder verlof genomen hebben
De cao is een resultaat van onderhandelingen tussen de cao-partijen en bevat afspraken die aansluiten bij de wensen van werknemers en werkgevers in de onderwijssector. De officiële tekst van de cao is beschikbaar via de website van de PO-Raad en andere onderwijsorganisaties.
Wijzigingen in de wetgeving
De wijzigingen in de regelingen zijn ook terug te vinden in de Wet betaald ouderschapsverlof, die sinds 2 augustus 2022 van kracht is. Deze wet bepaalt dat iedere werkende ouder recht heeft op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van hun kind, waarbij het percentage van 70% van het dagloon wordt doorbetaald.
In de onderwijssector gelden echter aanvullende afspraken via de cao’s. Deze afspraken zijn specifiek voor het primair onderwijs en geven ouders een hoger percentage doorbetaling (75%) in het eerste levensjaar. Dit betekent dat werknemers in het primair onderwijs profiteren van een gunstiger regeling dan wat de wettelijke minimumregels voorzien.
Voorwaarden en verplichtingen
Tot 2024 gold een voorwaarde dat ouders minimaal 1 jaar in dienst moesten zijn om recht te hebben op betaald ouderschapsverlof. Deze voorwaarde is sinds 1 april 2025 weggevallen, wat betekent dat ouders nu direct vanaf het moment van in dienst treden gebruik kunnen maken van de regeling.
Daarnaast is ook de terugbetalingsverplichting voor betaald ouderschapsverlof afgelopen. Vroeger moesten ouders het ontvangen verlof terugbetalen in het geval dat het dienstverband vooraf beëindigd werd, bijvoorbeeld door ontslag of overlijden. Deze verplichting is nu weggevallen, wat een duidelijke verbetering is voor ouders in onzeker tijden.
Vraagbehandeling en hulp
Ouders die vragen hebben over de regelingen van ouderschapsverlof kunnen terecht bij de personeelsdienst van hun werkgever of bij de PO-Raad. Deze organisaties kunnen uitleg geven over hoe het verlof precies werkt, hoe het wordt berekend, en welke afspraken in de cao van toepassing zijn.
Bijvoorbeeld, ouders die werken in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) hebben in 2025 recht op maximaal 830 uur ouderschapsverlof, waarvan 360 uur tegen 70% van het loon kunnen worden opgenomen in het eerste levensjaar. De overige uren kunnen worden opgenomen tegen lager percentage. Deze regelingen zijn iets anders dan in het primair onderwijs, maar sluiten aan op de algemene principes van flexibiliteit en financiële zekerheid.
Conclusie
De regelingen rond ouderschapsverlof in het primair onderwijs zijn sinds 2024 aanzienlijk verbeterd. Ouders hebben nu meer flexibiliteit bij het combineren van betaald en onbetaald verlof, terwijl het percentage doorbetaling in het eerste levensjaar is verhoogd tot 75%. Deze aanpassingen maken het voor ouders eenvoudiger om verlof op te nemen en hun kind intensiever betrokken te zijn in het begin van de opvoeding.
De cao primair onderwijs 2024-2025 bevat een duidelijke regeling die aansluit bij de werkelijke behoeften van ouders. De wegval van de voorwaarde dat ouders eerst 1 jaar in dienst moeten zijn en de afwegen van de terugbetalingsverplichting zijn belangrijke stappen in de richting van een eerlijke en toegankelijke regeling.
In de komende jaren is te verwachten dat deze regelingen verder worden uitgewerkt om ook in andere onderwijssectoren aansluiting te geven aan de wensen van werknemers. Voor ouders in het primair onderwijs is de huidige regeling een waardevolle ondersteuning bij het combineren van werk en gezin.