Sinds 2 augustus 2022 is het betaald ouderschapsverlof wettelijk geregeld in Nederland. Werknemers die een kind krijgen, adopteren of pleegouders worden, hebben nu recht op 9 weken verlof waarvoor 70% van hun salaris wordt uitgekeerd. Dit verlof kan worden opgenomen tijdens het eerste levensjaar van het kind, en het is bedoeld om jonge ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en ouderschap. Het verlof kan op verschillende manieren worden ingeroosterd, en de regeling is toegankelijk voor zowel moeders als vaders. Dit artikel geeft een gedetailleerde uitleg van de wetgeving, praktische regels en belangrijke aspecten van het wettelijk betaald ouderschapsverlof, gebaseerd op de beschikbare informatie.
Wat is wettelijk betaald ouderschapsverlof?
Het wettelijk betaald ouderschapsverlof is een rechtsregeling waarmee werknemers recht hebben op 9 weken verlof waarvoor 70% van hun salaris wordt uitgekeerd. Dit verlof is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het opvoeden van jonge kinderen. Het verlof kan worden opgenomen binnen het eerste levensjaar van het kind en is toegankelijk voor zowel moeders als vaders. Voor adoptie- of pleegkinderen gelden gelijkaardige regels, afhankelijk van het type kind.
Het ouderschapsverlof is een van meerdere verloven die beschikbaar zijn in verband met zwangerschap, geboorte en ouderschap. Tot voor kort was ouderschapsverlof in principe onbetaald, hoewel sommige werkgevers het verlof volledig of gedeeltelijk doorbetaalden. Sinds de invoering van het wettelijk betaald ouderschapsverlof is er nu een uniforme regeling die geldt voor alle werknemers in loondienst.
Het ouderschapsverlof kan opgenomen worden voor elk kind tot het achtste levensjaar. Bij meerlingen of adoptie van meerdere kinderen is er per kind een aparte regeling. Het verlof kan op verschillende manieren worden ingeroosterd, bijvoorbeeld als aaneengesloten of verspreid verlof. De werknemer heeft het recht om het verlof op te nemen op elk moment voor de eerste verjaardag van het kind.
Het wettelijk betaald ouderschapsverlof kan worden gecombineerd met andere verloven zoals zwangerschapsverlof, geboorteverlof en aanvullend geboorteverlof. De regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en ouderschap, en om hen de tijd te geven die nodig is voor het opvoeden van jonge kinderen.
Aanvraagprocedure en uitkering
De aanvraagprocedure voor het betaald ouderschapsverlof verloopt via de werkgever. De werknemer moet het verlof aanvragen bij de werkgever en dit schriftelijk vastleggen. De werkgever indien de aanvraag vervolgens bij het UWV in, gebruik makend van een formulier dat door het UWV is beschikbaar gesteld. Het UWV stelt het recht op, de hoogte en de maximale duur van de uitkering vast op basis van de aanvraag. De uitkering kan alleen achteraf worden aangevraagd, nadat het verlof is genoten.
De uitkering van het betaald ouderschapsverlof bedraagt 70% van het dagloon van de werknemer, tot maximaal 70% van het maximumdagloon. Voor het gedeelte van het loon dat hoger ligt dan het maximumdagloon, is er geen recht op uitkering. De uitkering wordt betaald via de werkgever, en het kan duren ongeveer vier weken voordat de uitkering op de werkgever wordt uitbetaald.
Het verlof kan opgenomen worden in een periode van minimaal 1 en maximaal 9 werkweken. De werknemer kan kiezen voor een aaneengesloten of verspreid verlof. Bijvoorbeeld, het verlof kan in volledige werkweken worden opgenomen of als een aantal uren per week gedurende meerdere weken. De keuze hoe het verlof wordt ingeroosterd is afhankelijk van de afspraken tussen de werknemer en de werkgever.
De werknemer moet het verlof opnemen voor de eerste verjaardag van het kind. Verlof dat niet tijdig is opgenomen, vervalt. Als er verlofuren over zijn, kan de resterende uren als onbetaald ouderschapsverlof worden opgenomen. De aanvraag voor de uitkering kan worden ingediend tot drie maanden nadat het kind de leeftijd van een jaar heeft bereikt. Bij adoptie of opname als pleegkind kan de aanvraag worden ingediend tot een jaar en drie maanden na de feitelijke opneming ter adoptie of als pleegkind.
Het betaald ouderschapsverlof kan niet worden aangevraagd als de werknemer volledig arbeidsongeschikt is. In dergelijke gevallen gelden andere regelingen, zoals ziekteverlof of arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Vacantie- en pensioenopbouw tijdens ouderschapsverlof
Tijdens het betaald ouderschapsverlof vindt onverkort opbouw van vakantiedagen plaats. Dit betekent dat de werknemer tijdens het verlof zijn of haar recht op vakantiedagen behoudt. Voor het onbetaalde gedeelte van het ouderschapsverlof is er geen recht op opbouw van vakantiegeld. De regeling geldt zowel voor het betaald als het onbetaalde gedeelte van het ouderschapsverlof.
Er is geen recht op opbouw van pensioen tijdens het ouderschapsverlof. De regeling voor pensioenopbouw is afhankelijk van de regelingen van de pensioeninstelling en de individuele cao. Aanvullende afspraken over pensioenopbouw kunnen in de cao worden gemaakt. Het is belangrijk om deze afspraken te controleren, omdat de cao vaak uitgebreidere regelingen bevat dan de wettelijke regeling.
Als het dienstverband eindigt voordat het ouderschapsverlof volledig is genoten, heeft de werknemer bij de nieuwe werkgever recht op het ongebruikte gedeelte van het verlof. Dit geldt zowel voor het onbetaalde als het betaalde gedeelte van het ouderschapsverlof. Op verzoek van de werknemer moet de werkgever hem of haar een verklaring geven waarin staat hoeveel recht op verlof hij of zij nog heeft.
Cao’s en afwijkingen van de wettelijke regeling
In cao’s kunnen andere of extra afspraken staan over ouderschapsverlof. Wat in een cao staat, geldt boven de wettelijke regeling. Onderhandelingen door vakorganisaties zoals FNV hebben geleid tot uitgebreidere regelingen in cao’s. Deze regelingen kunnen bijvoorbeeld loondoorbetaling van ouderschapsverlof bevatten, hoewel de wettelijke regeling dit niet vereist.
De regeling voor ouderschapsverlof kan doorwerken naar bestaande cao-afspraken. Wanneer er sprake is van afwijkingen van de wet, betreffen deze meestal afwijkingen die ongewijzigd kunnen worden gehandhaafd. Een voorbeeld is loondoorbetaling bij ouderschapsverlof, hoewel de wet stelt dat ouderschapsverlof onbetaald is.
Bij een twee- of drieling heeft de werknemer per kind recht op ouderschapsverlof. De afspraken over ouderschapsverlof bij meerlingen kunnen variëren per cao. Het is belangrijk om de afspraken in de cao te controleren, omdat deze kunnen afwijken van de wettelijke regeling. Soms zijn er in de cao andere afspraken gemaakt over de leeftijd van het kind of de duur van het verlof.
Belastingaangiften en toeslagen
Het is belangrijk om een eventueel lager inkomen tijdig door te geven aan de Belastingdienst. Dit kan leiden tot een recht op extra toeslagen of minder belasting. Het betaald ouderschapsverlof kan leiden tot een tijdelijk vermindering van het inkomen, wat kan resulteren in een hogere toeslag of een vermindering van de belasting. Het is daarom verstandig om dit onderwerp tijdig aan te kaarten met de Belastingdienst.
De FNV en andere vakorganisaties hebben zich al jaren ingezet voor de rechten van ouders. De invoering van het wettelijk betaald ouderschapsverlof is een gevolg van deze inzet. Het is een belangrijke stap in de richting van een betere ondersteuning voor ouders bij het combineren van werk en ouderschap.
Praktische richtlijnen voor ouders
Ouders die recht hebben op het wettelijk betaald ouderschapsverlof moeten rekening houden met een aantal praktische richtlijnen. Het verlof moet worden opgenomen binnen het eerste levensjaar van het kind. Ouders kunnen kiezen voor een aaneengesloten of verspreid verlof, afhankelijk van hun wensen en de afspraken met de werkgever.
De aanvraagprocedure verloopt via de werkgever, die de aanvraag vervolgens indient bij het UWV. Het UWV stelt het recht op uitkering vast, en de uitkering wordt achteraf uitbetaald. Het kan ongeveer vier weken duren voordat de uitkering op de werkgever wordt uitbetaald.
Ouders moeten ook rekening houden met de regels voor vakantie- en pensioenopbouw. Tijdens het betaald ouderschapsverlof vindt onverkort opbouw van vakantiedagen plaats, maar er is geen recht op pensioenopbouw. Aanvullende afspraken over pensioenopbouw kunnen in de cao worden gemaakt.
Het is belangrijk om de regels voor ouderschapsverlof in de cao te controleren, omdat deze vaak uitgebreidere regelingen bevatten dan de wettelijke regeling. Afspraken over loondoorbetaling, de duur van het verlof en de opbouw van vakantie- en pensioen kunnen variëren per cao.
Ouders moeten ook rekening houden met de regels voor het opnemen van het verlof bij een nieuwe werkgever. Als het dienstverband eindigt voordat het verlof volledig is genoten, heeft de werknemer bij de nieuwe werkgever recht op het ongebruikte gedeelte van het verlof. Op verzoek van de werknemer moet de werkgever hem of haar een verklaring geven waarin staat hoeveel recht op verlof hij of zij nog heeft.
Conclusie
Het wettelijk betaald ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die ouders ondersteunt bij het combineren van werk en ouderschap. Het verlof is bedoeld om jonge ouders de tijd te geven die nodig is voor het opvoeden van jonge kinderen. Het verlof kan opgenomen worden binnen het eerste levensjaar van het kind en is toegankelijk voor zowel moeders als vaders. De uitkering bedraagt 70% van het dagloon van de werknemer, tot maximaal 70% van het maximumdagloon.
De aanvraagprocedure verloopt via de werkgever, die de aanvraag vervolgens indient bij het UWV. Het UWV stelt het recht op uitkering vast, en de uitkering wordt achteraf uitbetaald. Het verlof kan opgenomen worden in een periode van minimaal 1 en maximaal 9 werkweken. De werknemer kan kiezen voor een aaneengesloten of verspreid verlof, afhankelijk van zijn of haar wensen en de afspraken met de werkgever.
Tijdens het betaald ouderschapsverlof vindt onverkort opbouw van vakantiedagen plaats, maar er is geen recht op pensioenopbouw. Aanvullende afspraken over pensioenopbouw kunnen in de cao worden gemaakt. Het is belangrijk om de regels voor ouderschapsverlof in de cao te controleren, omdat deze vaak uitgebreidere regelingen bevatten dan de wettelijke regeling.
Het wettelijk betaald ouderschapsverlof is een belangrijke stap in de richting van een betere ondersteuning voor ouders bij het combineren van werk en ouderschap. Het is een regeling die jonge ouders helpt bij het opvoeden van hun kinderen en die bijdraagt aan een betere balans tussen werk en privéleven.