Ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van het werken in de gemeentelijke sector, aangezien het een betere balans mogelijk maakt tussen werk en gezin. De CAO Gemeenten en de CAO SGO regelen de arbeidsvoorwaarden voor medewerkers van gemeenten en aangesloten organisaties. Sinds 2022 zijn de regels voor ouderschapsverlof gewijzigd, met name door de invoering van de Wet Betaald Ouderschapsverlof (Wbo). Deze wet biedt ouders een wettelijk recht op betaald ouderschapsverlof, waarbij gemeenteambtenaren daarnaast ook profiteren van aanvullende regelingen in de CAO.
In dit artikel worden de nieuwe regels voor ouderschapsverlof in de CAO Gemeenten besproken, inclusief de wettelijke regeling, loondoorbetaling, praktische voorbeelden, en de wijzigingen die per 31 december 2023 in werking zijn getreden. Tevens wordt ingegaan op het gebruik van het ouderschapsverlof in bijzondere situaties, zoals bij adoptie of pleegzorg, en hoe HR-departementen werknemers hierin kunnen ondersteunen.
Wettelijk betaald ouderschapsverlof
Sinds 2 augustus 2022 is de Wet Betaald Ouderschapsverlof (Wbo) in werking. Deze wet geeft iedere ouder het recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. De uitkering bedraagt 70 procent van het salaris, tot een maximum van 70 procent van het maximum dagloon. Deze regeling is wettelijk verankerd en geldt voor alle werknemers, inclusief die in de gemeentelijke sector.
Naast deze wettelijke regeling biedt de CAO Gemeenten een aanvullende regeling, waarbij ouders tot 13 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen. Voor deze periode kan een gedeelte van het salaris worden doorbetaald, afhankelijk van het salarisniveau en het aantal werkweken. De combinerende toepassing van de wettelijke en cao-regeling biedt ouders dus een flexibele manier om ouderschapsverlof te organiseren.
Betaald ouderschapsverlof in de CAO Gemeenten
De CAO Gemeenten en CAO SGO stellen ouders in dienst van gemeentelijke organisaties in staat om 13 weken ouderschapsverlof op te nemen, waarbij het salaris gedeeltelijk wordt doorbetaald. Het aantal weken ouderschapsverlof is afhankelijk van de formele arbeidsduur per week. Als een medewerker bijvoorbeeld 32 uur per week werkt, heeft hij recht op 13 x 32 = 416 uur ouderschapsverlof. De duur, spreiding en loondoorbetaling kunnen zelf bepaald worden.
Per 31 december 2023 zijn de regels voor ouderschapsverlof in de CAO Gemeenten gewijzigd. Werkende ouders kunnen per kind maximaal 26 weken ouderschapsverlof opnemen, waarvan 13 weken betaald. Het betaald ouderschapsverlof kan worden genomen in combinatie met de wettelijke regeling, waardoor ouders de mogelijkheid hebben om het ouderschapsverlof flexibel in te zetten.
De loondoorbetaling tijdens het betaald ouderschapsverlof hangt af van het salarisniveau. Voor ambtenaren met een salaris dat niet hoger is dan het maximum van schaal 2 geldt een loondoorbetaling van 80 procent. Voor ambtenaren met een salaris hoger dan het maximum van schaal 2, maar lager dan het maximum van schaal 4, geldt een loondoorbetaling van 70 procent. De exacte regels zijn verder uitgewerkt in de CAO en kunnen worden ingezien op caogemeenten.nl.
Praktische toepassing en rekenvoorbeelden
De praktische toepassing van ouderschapsverlof in de CAO Gemeenten is belangrijk om te begrijpen. Werknemers kunnen kiezen hoeveel weken ouderschapsverlof ze willen nemen in het eerste levensjaar van het kind en hoe deze periode zich verhoudt tot de wettelijke regeling.
Een medewerker die volledig wil profiteren van het betaald ouderschapsverlof kan de 9 weken wettelijk betaald ouderschapsverlof combineren met de cao-regeling. Dit betekent dat hij de 9 weken volledig doorbetaald kan krijgen, en daarna nog 4 weken ouderschapsverlof kan nemen volgens de regels van de CAO. Daarbij geldt dat de loondoorbetaling afhankelijk is van het salarisniveau.
Een voorbeeld: een medewerker werkt 36 uur per week en heeft dus recht op 13 x 36 = 486 uur ouderschapsverlof. Als hij kiest voor een loondoorbetaling van 80 procent, kan hij maximaal 292,5 uur ouderschapsverlof opnemen.
HR-departementen kunnen medewerkers helpen bij het berekenen van ouderschapsverlof, inclusief loondoorbetaling. De toolkit ouderschapsverlof biedt een overzicht van praktische rekenvoorbeelden, zowel voor voltijd als deeltijd dienstverbanden.
Ouderschapsverlof in bijzondere situaties
Ouderschapsverlof is niet alleen van toepassing op biologische ouders, maar ook in bijzondere situaties zoals bij adoptie, pleegzorg en in meeroudergezinnen. In deze gevallen kan ouderschapsverlof worden afgelost in overeenstemming met de CAO-regeling. De toolkit ouderschapsverlof bevat uitgebreide uitleg over deze situaties en helpt HR-medewerkers om werknemers te informeren over de mogelijkheden.
In het geval van een tweeling of meerling is het ouderschapsverlof beperkt. In dit geval heeft de ouder recht op ouderschapsverlof voor één kind, en kan hij of zij voor het tweede kind opnieuw ouderschapsverlof opnemen. De toolkit biedt duidelijke uitleg over deze situaties.
Ondersteuning door HR-departementen
HR-departementen spelen een belangrijke rol bij het begeleiden van werknemers tijdens de opname van ouderschapsverlof. De toolkit ouderschapsverlof is ontwikkeld om HR-medewerkers te ondersteunen bij het informeren van werknemers en het organiseren van ouderschapsverlof. De toolkit bevat onder andere:
- Een overzicht van wettelijke en cao-regelingen
- Praktische rekenvoorbeelden
- Uitleg over ouderschapsverlof in bijzondere situaties
- Veelgestelde vragen
- Modelteksten voor communicatie
De toolkit is bedoeld voor HR-medewerkers in de gemeentelijke sector en helpt hen bij het organiseren en communiceren van ouderschapsverlof binnen hun organisatie.
Toekomstige ontwikkelingen en best practice
In 2024 is een best practice voor ouderschapsverlof ontwikkeld, waarbij de regeling in de CAO Gemeenten en SGO wordt geautomatiseerd. Deze best practice is ontworpen om ouderschapsverlof eenvoudiger te maken voor werknemers en werkgevers. De best practice is nog niet volledig afgerond, maar wordt geëvalueerd en aangepast aan de wensen van gemeenten.
De VNG heeft aangegeven dat er geen wijzigingen in de CAO verwacht worden, wat betekent dat de huidige regelingen voor ouderschapsverlof op de lange termijn zullen blijven gelden. HR-departementen kunnen deze regelingen gebruiken om ouderschapsverlof te organiseren en te communiceren binnen hun organisatie.
Conclusie
Ouderschapsverlof in de CAO Gemeenten biedt ouders in de gemeentelijke sector een flexibele manier om ouderschapsverlof te organiseren. De invoering van de Wet Betaald Ouderschapsverlof heeft geleid tot een wettelijk recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof, wat kan worden aangevuld met de regeling in de CAO. De wijzigingen per 31 december 2023 hebben geleid tot een eenvoudiger en duidelijker regeling, waarbij ouders tot 13 weken ouderschapsverlof kunnen opnemen.
De loondoorbetaling tijdens ouderschapsverlof hangt af van het salarisniveau en kan worden berekend op basis van de formele arbeidsduur. HR-departementen spelen een cruciale rol bij het begeleiden van werknemers en het organiseren van ouderschapsverlof. De toolkit ouderschapsverlof biedt een uitgebreid overzicht van praktische voorbeelden, regelingen en vragen, en helpt HR-medewerkers bij het communiceren en begeleiden van ouderschapsverlof.
In de komende jaren is het mogelijk dat de regelingen voor ouderschapsverlof worden geautomatiseerd en verder worden uitgewerkt, maar voorlopig blijven de huidige regelingen in werking. Ouders in de gemeentelijke sector kunnen gebruik maken van deze regelingen om ouderschapsverlof flexibel in te zetten en zo een betere balans te creëren tussen werk en gezin.