Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling die werknemers in loondienst het recht geeft om verlof op te nemen om zich met hun kind te bezighouden. Het verlof kan worden genomen binnen het eerste levensjaar van het kind en blijft tot het achtste levensjaar gelden. Het recht op ouderschapsverlof geldt zowel voor moeders als vaders, en ook voor partners die een kind adopteren, pleegouders of stiefouders. In dit artikel worden de wettelijke regels, de mogelijkheden voor betaald verlof en de praktische aspecten van ouderschapsverlof besproken, op basis van de beschikbare informatie.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die in Nederland sinds 2005 bestaat. Het is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om tijd met hun kind door te brengen in de eerste jaren van het leven. De regeling is vastgelegd in de Wet arbeid en zorg en geldt per kind. Dit betekent dat bijvoorbeeld bij een tweeling of bij adoptie van meerdere kinderen, ouders voor elk kind afzonderlijk ouderschapsverlof kunnen opnemen.
Het ouderschapsverlof kan worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind en blijft tot het achtste levensjaar gelden. Het verlof is verdeeld over een maximum van 26 keer het aantal werkuren per week. Voor een volledig tijdswerknemer (40 uur per week) betekent dit 1040 uren, ofwel ongeveer 130 dagen, wat gelijk staat aan 26 weken ouderschapsverlof.
Ouders kunnen het verlof flexibel opnemen: in blokken, verdeeld over meerdere weken of zelfs over meerdere maanden. Het is bijvoorbeeld mogelijk om 1 dag per week verlof te nemen gedurende 2 jaar, of om voltijd verlof te nemen voor een korte periode. De werknemer bepaalt zelf hoe het verlof moet worden ingevoegd, mits het binnen de wettelijke regels valt.
Betaald ouderschapsverlof: Wat is mogelijk?
Sinds augustus 2022 bestaat er een regeling voor betaald ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders in de eerste 9 weken van hun ouderschapsverlof 70 procent van hun loon kunnen ontvangen via het UWV. Deze uitkering is bedoeld om ouders extra financiële ondersteuning te bieden in de beginfase van de opvoeding van hun kind.
De uitkering wordt berekend op basis van het dagloon van de werknemer, inclusief 8 procent vakantiegeld. Het maximumdagloon dat wordt meegenomen in de berekening is beperkt, waardoor de uitkering niet hoger kan zijn dan 70 procent van dit maximum. De uitkering wordt pas uitbetaald nadat de werknemer met verlof is, en het kan ongeveer 4 weken duren voordat de werkgever het bedrag ontvangt.
Werkgevers kunnen ervoor kiezen om het loon van de werknemer tijdens het ouderschapsverlof direct door te betalen, zodat de werknemer 100 procent van zijn of haar loon ontvangt. Dit is echter niet verplicht en hangt af van de cao of aanvullende arbeidsvoorwaarden. In sommige bedrijven is het mogelijk om ouders extra te ondersteunen met een aanvulling tot 100 procent van het loon.
Voor voltijdse werknemers die voltijds verlof nemen, bedraagt de onderbrekingsuitkering 828,45 euro netto per maand. Voor werknemers die halftijds verlof nemen, is de uitkering 381,87 euro netto bovenop hun normale loon. Deze bedragen gelden sinds 1 mei 2022 en zijn vastgesteld door het UWV.
Het is belangrijk om op te merken dat ouderschapsverlof in de regel grotendeels onbetaald is. Tijdens de verlofperiode ontvangt de werknemer geen loon van de werkgever, tenzij er sprake is van een aanvullende regeling. De uitkering van het UWV is dus een aanvulling op het inkomensverlies.
Aanvraagproces en administratie
De aanvraag voor ouderschapsverlof moet schriftelijk worden ingediend bij de werkgever. De werknemer moet minstens twee maanden voor de geplande startdatum van het verlof aangeven wanneer het verlof moet worden opgenomen, hoeveel uren per week en hoe lang de verlofperiode is. Deze administratieve vereisten zijn bedoeld om de werkgever voldoende tijd te geven om planningsactiviteiten aan te passen.
Wanneer het ouderschapsverlof betaald is, dient de werkgever de aanvraag voor de uitkering bij het UWV in te dienen. Dit kan pas nadat de werknemer met verlof is. Het proces kan enkele weken duren, waarbij de uitkering pas uitbetaald wordt nadat het UWV heeft beoordeeld of de voorwaarden zijn vervuld.
Het aanvraagproces kan worden versneld als bedrijven kiezen voor standaardisatie van ouderschapsverlofaanvragen. Dit voorkomt administratieve rompslomp en zorgt voor duidelijkheid voor zowel werkgever als werknemer.
Verloop en beëindiging van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof kan zowel continu als verdeeld worden opgenomen. Het is mogelijk om verlof op te nemen in blokken, bijvoorbeeld 6 maanden voltijd verlof, of om het verlof gedurende een aantal jaren te spreiden. Het verlof is beschikbaar tot het achtste levensjaar van het kind, wat betekent dat ouders ook later in de opvoeding extra aandacht kunnen besteden aan hun kind.
Het verlof kan worden beëindigd op elk moment, mits de werknemer dit aan de werkgever meedeelt. In sommige gevallen kan het verlof worden voortgezet, bijvoorbeeld als er sprake is van extra zorgbehoeften of bijzondere omstandigheden.
Betaald ouderschapsverlof en andere vormen van verlof
Naast ouderschapsverlof zijn er ook andere vormen van verlof die ouders kunnen opnemen, zoals zwangerschapsverlof, geboorteverlof en aanvullend geboorteverlof. Deze vormen van verlof hebben hun eigen regels en beperkingen.
Het zwangerschapsverlof en geboorteverlof zijn volledig betaald door het UWV. De moeder ontvangt 100 procent van haar loon voor 16 weken. Daarnaast heeft de moeder recht op 9 weken ouderschapsverlof, waarvan 70 procent van het loon wordt uitbetaald via het UWV. De vader heeft recht op geboorteverlof van maximaal 16 weken, waarvan 70 procent van het loon door het UWV wordt uitbetaald.
Aanvullend geboorteverlof is een extra vorm van verlof dat partners kunnen opnemen binnen zes maanden na de geboorte. Dit verlof is beperkt tot maximaal 5 weken en is niet betaald door de werkgever. De werknemer kan wel een uitkering van 70 procent van het loon ontvangen via het UWV.
Regels rondom adoptie, pleegzorg en stiefzorg
Ouderschapsverlof is niet alleen bedoeld voor biologische ouders, maar ook voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders. Voor adoptiekinderen of erkende kinderen is ouderschapsverlof beschikbaar: 9 weken per kind. Voor pleegkinderen of stiefkinderen is ouderschapsverlof beperkt tot 1 keer 9 weken, ongeacht het aantal pleeg- of stiefkinderen.
Het verlof is wettelijk vastgelegd, maar in sommige gevallen gelden aanvullende regels. Het is belangrijk om te controleren of er in een cao van toepassing is, omdat deze bepalingen anders kunnen zijn dan de algemene wettelijke regels. In een cao kunnen bijvoorbeeld andere bepalingen staan over de verdeling van het verlof of de financiering van het verlof.
Praktische aandachtspunten bij ouderschapsverlof
Bij het plannen van ouderschapsverlof zijn er een aantal praktische aandachtspunten die ouders moeten weten. Het is belangrijk om vroeg genoeg te beginnen met plannen, omdat de aanvraagprocedure enkele weken kan duren. Het is ook belangrijk om te weten hoe ouderschapsverlof beïnvloedt op vakantiegeld en andere inkomens.
Wanneer ouders verlof opnemen, kan het vakantiegeld lager opbouwen, omdat er minder uren gewerkt wordt. Dit is een gevolg van de wettelijke regel dat vakantiegeld alleen opbouwt tijdens gewerkte uren. Ouders moeten dit in overweging nemen bij het plannen van hun verlof.
Daarnaast is er geen wettelijke regeling over het opnemen van ouderschapsverlof op feestdagen. Als ouders verlof op een vaste dag per week nemen en deze dag toevallig op een feestdag valt, dan wordt het verlof in beginsel niet aangepast. Het is aan de werknemer om dit in overleg met de werkgever te regelen.
Samenwerking tussen ouders
Ouderschapsverlof kan worden opgenomen door beide ouders. Dit betekent dat beide ouders afzonderlijk ouderschapsverlof kunnen opnemen, mits de verlofperiodes niet overlappen. Het is ook mogelijk om het verlof samen op te nemen, bijvoorbeeld door de ene ouder verlof te nemen en de andere ouder later verlof op te nemen.
In sommige gevallen is het mogelijk om ouderschapsverlof in combinatie met andere vormen van verlof te nemen, zoals tijdskrediet of zorgkrediet. Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof voorrang heeft op andere vormen van verlof, zoals zorgkrediet met motief zorg. In de praktijk is het gebruikelijk om eerst ouderschapsverlof op te nemen, gevolgd door tijdskrediet of andere vormen van verlof.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling die ouders de mogelijkheid biedt om tijd met hun kind door te brengen in de eerste jaren van het leven. Het verlof kan worden opgenomen tot het achtste levensjaar van het kind en is verdeeld over een maximum van 26 keer het aantal werkuren per week. De regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen in de opvoeding van hun kind en biedt de mogelijkheid om verlof flexibel op te nemen.
Sinds 2022 is er een regeling voor betaald ouderschapsverlof, waarbij ouders in de eerste 9 weken van hun verlof 70 procent van hun loon kunnen ontvangen via het UWV. Werkgevers kunnen ervoor kiezen om het loon van de werknemer direct door te betalen, zodat ouders 100 procent van hun loon ontvangen. Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof in de regel grotendeels onbetaald is en dat de uitkering van het UWV een aanvulling is op het inkomensverlies.
Het aanvraagproces voor ouderschapsverlof is wettelijk geregeld en vereist een schriftelijke aangifte bij de werkgever. Werkgevers kunnen ervoor kiezen om ouderschapsverlofaanvragen standaard te behandelen, wat administratieve rompslomp kan voorkomen. Het verlof kan worden opgenomen in blokken of verdeeld over meerdere jaren, afhankelijk van de behoeften van de ouder.
Ouderschapsverlof is ook beschikbaar voor adoptieouders, pleegouders en stiefouders. De regels verschillen per situatie, maar in het algemeen is ouderschapsverlof beperkt tot 9 weken per kind. Het is belangrijk om te weten dat er in sommige gevallen aanvullende regels kunnen gelden, zoals in een cao of bij een specifieke overeenkomst met de werkgever.
In de praktijk is het belangrijk om vroeg genoeg te beginnen met plannen, omdat het aanvraagproces enkele weken kan duren. Het is ook belangrijk om te weten hoe ouderschapsverlof beïnvloedt op vakantiegeld en andere inkomens. Ouders moeten dit in overweging nemen bij het plannen van hun verlof.
Het is aan te raden om ouderschapsverlof in overleg met de werkgever te plannen, zodat er duidelijkheid is over de verlofperiode en de administratieve vereisten. Het is ook belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof voorrang heeft op andere vormen van verlof, zoals zorgkrediet of tijdskrediet. In de praktijk is het gebruikelijk om eerst ouderschapsverlof op te nemen, gevolgd door andere vormen van verlof.
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die ouders de mogelijkheid biedt om zich met hun kind te bezighouden in de eerste jaren van het leven. Het verlof is bedoeld om ouders extra ondersteuning te bieden in de opvoeding van hun kind en kan bijdragen aan een betere balans tussen werk en privéleven.