Ouderschapsverlof vormt een belangrijk onderdeel van het leven van jonge ouders in Nederland. Sinds 2 augustus 2022 is het ouderschapsverlof gedeeltelijk betaald geworden, wat betekent dat ouders nu recht hebben op een uitkering via het UWV voor een deel van het verlof. Binnen het totaal van 26 weken ouderschapsverlof dat iedere ouder kan opnemen, zijn er 9 weken betaald verlof en 17 weken onbetaald verlof. In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven over het onbetaald ouderschapsverlof, inclusief de regels, voorwaarden, praktische toepassing en voorbeelden uit de werkelijkheid. Alle informatie is gebaseerd op de huidige wet- en regelgeving die vanaf 2022 van kracht is.
Wat is onbetaald ouderschapsverlof?
Onbetaald ouderschapsverlof is een rechtsverzekerd verlof dat ieder ouder in Nederland kan opnemen in de acht jaar na de geboorte, adoptie of inname van een pleegkind. Dit verlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om meer tijd met hun kind door te brengen, zonder dat zij hun baan hoeven op te geven. Het verlof kan worden opgenomen in de vorm van uren per week of als volledige weken, afhankelijk van de wensen van de ouder. De toegestane duur van het verlof is in totaal 26 keer de werkduur per week, wat per kind geldt, ook bij meervoudige geboorten of adopties.
Het onbetaalde ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegde regeling, maar het kan worden aangevuld door het werkgeverschap met een betaald verlof, bijvoorbeeld zoals vermeld in een cao (collectieve arbeidsovereenkomst). Sinds 2022 is er bovendien een uitkering via het UWV beschikbaar voor 9 weken van het ouderschapsverlof, maar dit is beperkt tot de eerste 9 weken en is niet beschikbaar in combinatie met andere verloven zoals het aanvullend geboorteverlof.
Regels en voorwaarden
Het onbetaald ouderschapsverlof is onderdeel van de wettelijke regeling rondom ouderschap en zwangerschap. De belangrijkste regels en voorwaarden zijn als volgt:
1. Tijdslimiet
Het ouderschapsverlof kan worden genoten tot 8 jaar na de geboorte van het kind. Dit betekent dat ouders tijdig moeten beslissen wanneer en hoeveel verlof zij willen opnemen, omdat het niet kan worden uitgesteld of opgespaard voor latere jaren. Verlof dat niet op tijd wordt genoten, vervalt.
2. Toegestane duur
Het totaal aantal verlofsweken dat per ouder kan worden opgenomen, is 26 keer de werkduur per week. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een ouder die 32 uur per week werkt, 26 weken verlof kan opnemen, waarbij elke week gelijk is aan 32 uur. Het verlof kan opgenomen worden in delen, bijvoorbeeld 2 uur per week gedurende meerdere jaren, of in een blok van bijvoorbeeld 10 weken.
3. Spreiding van het verlof
Er zijn geen strikte regels over de spreiding van het ouderschapsverlof. Ouders kunnen kiezen wanneer en hoe lang het verlof genoten wordt. Het kan bijvoorbeeld in het eerste levensjaar van het kind volledig worden opgenomen, of gedurende meerdere jaren worden verdeeld. Ouders kunnen zelf bepalen hoe ze hun verlof willen opnemen.
4. Notificatie aan de werkgever
Het verzoek tot opname van ouderschapsverlof moet worden ingediend bij de werkgever. Dit verzoek moet schriftelijk worden ingediend, en het moet minstens twee maanden voor de gewenste ingangsdatum zijn aangekondigd. In het verzoek dient te worden aangegeven welke periode, hoeveel uren en hoe deze uren per week verdeeld worden.
5. Rechten na verandering van werkgever
Als het dienstverband eindigt voordat het ouderschapsverlof volledig is genoten, heeft de werknemer bij de nieuwe werkgever recht op het ongebruikte gedeelte van het verlof. Dit geldt zowel voor het betaalde als het onbetaalde gedeelte. De ouder heeft het recht om dit verlof ook in delen op te nemen bij de nieuwe werkgever. De ouder kan ook verzoeken om een schriftelijke verklaring van de voormalige werkgever over hoeveel verlof er nog is.
Praktische voorbeelden
Het is belangrijk om de regels van het onbetaald ouderschapsverlof toe te passen in de praktijk. Hieronder volgen enkele voorbeelden die laten zien hoe ouders hun verlof kunnen opnemen.
Voorbeeld 1: Onbetaald ouderschapsverlof in delen opnemen
Marian werkt 32 uur per week en wil 1 dag per week ouderschapsverlof opnemen gedurende 1 jaar. Ze heeft recht op 9 weken betaald verlof en 17 weken onbetaald verlof. In 1 jaar kan ze 52 weken ouderschapsverlof opnemen, waarbij 1 dag per week gelijk is aan 0,25 weken. In 1 jaar is dat 13 weken verlof (52 x 0,25). Marian heeft 9 weken betaald verlof en 4 weken onbetaald verlof nodig. Dit betekent dat 69% van haar verlof betaald is en 31% onbetaald.
Voorbeeld 2: Onbetaald ouderschapsverlof in blokken opnemen
Peter werkt 40 uur per week en wil 10 weken ouderschapsverlof opnemen in het eerste levensjaar van zijn kind. Hij heeft 9 weken betaald verlof beschikbaar, en wil deze 9 weken in één blok opnemen. De overige 1 week verlof is onbetaald. Dit betekent dat hij 90% van zijn verlof betaald heeft en 10% onbetaald.
Voorbeeld 3: Onbetaald ouderschapsverlof na verandering van werkgever
Een ouder heeft 20 weken ouderschapsverlof genoten bij zijn of haar voormalige werkgever. Er zijn nog 6 weken onbetaald ouderschapsverlof over. De ouder vindt een nieuwe baan en verzoekt aan de nieuwe werkgever om de 6 weken verlof op te nemen. De ouder ontvangt een schriftelijke verklaring van de voormalige werkgever over hoeveel verlof er nog is. De nieuwe werkgever geeft toestemming om het verlof op te nemen.
Onbetaald ouderschapsverlof en vakantieopbouw
Hoewel het ouderschapsverlof in principe onbetaald is, zijn er bepaalde regels rondom vakantieopbouw. Bij het onbetaalde gedeelte van het ouderschapsverlof is er geen recht op vakantiegeld. Dit betekent dat ouders tijdens het onbetaalde ouderschapsverlof geen extra vakantiegeld ontvangen, ongeacht de duur of de spreiding van het verlof. Dit geldt alleen voor het onbetaalde gedeelte van het ouderschapsverlof. Voor het betaalde gedeelte zijn er andere regels.
Er is echter wel sprake van vakantieopbouw tijdens het ouderschapsverlof in combinatie met het aanvullend geboorteverlof. In deze gevallen is er wel een rechtsgrond voor vakantieopbouw, omdat er een uitkering via het UWV is. Dit betekent dat ouders tijdens deze periode wel vakantiedagen opbouwen, maar geen vakantiegeld ontvangen.
Onbetaald ouderschapsverlof versus betaald ouderschapsverlof
Het is belangrijk om het verschil tussen betaald en onbetaald ouderschapsverlof te begrijpen. Het betaald ouderschapsverlof is beschikbaar voor 9 weken en is beperkt tot het eerste levensjaar van het kind. Dit verlof wordt uitbetaald door het UWV en bedraagt 70% van het dagloon van de werknemer, met een maximum van 70% van het maximumdagloon. De uitkering wordt achteraf uitbetaald, wat betekent dat de werknemer tijdens het verlof geen uitkering ontvangt, maar deze achteraf terugkrijgt.
Het onbetaalde ouderschapsverlof is beschikbaar voor 17 weken en kan worden opgenomen tot 8 jaar na de geboorte. Het is belangrijk om te weten dat het onbetaald ouderschapsverlof niet in combinatie kan worden genoten met het aanvullend geboorteverlof. Dit betekent dat ouders die het aanvullend geboorteverlof opnemen, niet tegelijkertijd het betaald ouderschapsverlof kunnen genieten.
Onbetaald ouderschapsverlof en de cao
De collectieve arbeidsovereenkomst (cao) kan een rol spelen bij het ouderschapsverlof. In sommige cao’s is sprake van een aanvulling op het betaalde ouderschapsverlof, wat betekent dat de werkgever een deel van het verlof aanvult met extra uitkering. Dit is geen wettelijke verplichting, maar kan door de werkgever worden aangeboden. Het is daarom belangrijk dat ouders kijken naar de cao van hun werkgever om te zien of er extra rechten zijn.
Onbetaald ouderschapsverlof en de werkgemeenschap
Het ouderschapsverlof is ook van invloed op de werkgemeenschap. Ouders kunnen kiezen om hun verlof in delen op te nemen, zodat zij nog steeds beschikbaar zijn voor hun werkgever. Dit is bijvoorbeeld handig voor ouders die willen blijven werken, maar toch meer tijd willen doorbrengen met hun kind. Het ouderschapsverlof kan ook worden verdeeld tussen beide ouders, zodat er een goede balans is tussen werk en gezin.
Onbetaald ouderschapsverlof en de financiële impact
Het onbetaald ouderschapsverlof heeft een financiële impact op de werknemer. Aangezien er geen loon uitbetaald wordt tijdens het verlof, kan het budget van de ouder worden beïnvloed. Het is daarom belangrijk om vooraf te plannen hoe het verlof opgenomen wordt en of er andere bronnen zijn voor financiële ondersteuning, zoals spaargeld of een partner die ook verlof opneemt.
Het onbetaalde ouderschapsverlof is in combinatie met het betaalde ouderschapsverlof een manier om de financiële impact te beperken. Ouders kunnen kiezen om zo veel mogelijk betaald verlof op te nemen en het onbetaalde verlof als een aanvulling te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de financiële last niet volledig op de ouder rust.
Conclusie
Het onbetaald ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van de wettelijke regeling rondom ouderschap in Nederland. Het biedt ouders de mogelijkheid om meer tijd met hun kind door te brengen, zonder dat zij hun baan hoeven op te geven. Het verlof kan worden opgenomen in delen of in blokken, en de spreiding is vrij te kiezen. Het verlof is beschikbaar tot 8 jaar na de geboorte van het kind, en het kan worden opgenomen in combinatie met het betaalde ouderschapsverlof. Het is belangrijk om de regels en voorwaarden van het ouderschapsverlof te begrijpen, zodat ouders het verlof zo effectief mogelijk kunnen gebruiken.