Ouderschapsverlof is een wettelijk gerechtigd verlof dat werkende ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken, zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind(eren). Sinds de wijzigingen in 2022 is dit recht voor beide ouders geregeld, waardoor vaders en moeders gelijk behandeld worden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de regels, het wettelijk kader en de praktische toepassing van ouderschapsverlof, met name voor beide ouders. De informatie is gebaseerd op recente wetgeving en voorwaarden die gelden voor werkende ouders in Nederland.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk gerechtigd verlof dat iedere ouder heeft, zowel vader als moeder, voor kinderen jonger dan 8 jaar. Het verlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om hun werkduur tijdelijk te verminderen, zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind. Het verlof kan worden opgenomen voor elk kind apart en kan ook tegelijk voor meerdere kinderen worden ingevolgd. Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof, wat betekent dat ze elk voor hun kind of kinderen kunnen verlof opnemen.
Ouderschapsverlof bestaat uit twee delen: een betaald en een onbetaald deel. Het totale recht op ouderschapsverlof is 26 keer het aantal werkuren per week. Voor een volledige werkweek van 40 uur betekent dit een totaal recht op 1040 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan worden ingevolgd op verschillende manieren, afhankelijk van de werkdagindeling van de ouder.
Wie heeft recht op ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is beschikbaar voor verschillende soorten ouders, zoals biologische ouders, adoptieouders, pleegouders, stiefouders en vaders die hun kind hebben erkend. Beide ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen. Dit geldt zolang het kind jonger is dan 8 jaar. Voor adoptie- of pleegkinderen geldt dat het verlof binnen 1 jaar na de aankomst van het kind bij de ouder kan worden opgenomen.
De regels zijn duidelijk: voor elk kind heeft een ouder één keer recht op ouderschapsverlof. Dit betekent dat ouders het verlof voor elk kind apart kunnen opnemen, zonder dat ze eerst het verlof voor één kind moeten invullen. Dit maakt het verlof flexibel en aanpasbaar aan de situatie van de ouder en het gezin.
Duur en opname van ouderschapsverlof
Het totale recht op ouderschapsverlof is 26 keer het aantal werkuren dat een ouder per week werkt. Dit betekent dat de duur van het verlof afhangt van de werkdagindeling. Voorbeeld: een ouder die 32 uur per week werkt, heeft recht op 26 × 32 = 832 uur ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof kan worden opgenomen in verschillende vormen. Het verlof kan aaneengesloten of gespreid worden ingevolgd, afhankelijk van de afspraken tussen de ouder en de werkgever. De opname van het verlof moet binnen een bepaalde termijn plaatsvinden. Het betaalde deel van het verlof moet binnen 1 jaar na de geboorte van het kind worden ingevolgd. Voor ouders die adoptie- of pleegkinderen hebben, geldt dat het verlof binnen 1 jaar nadat het kind bij hen is komen wonen moet worden genomen. Het onbetaalde deel van het verlof moet worden opgenomen voordat het kind 8 jaar oud wordt.
Ouders kunnen het verlof opnemen in flexibele stukken. Bijvoorbeeld: een ouder kan het verlof opnemen door 30 uur per week te werken in plaats van 40 uur. Deze afname van werkuren kan gedurende de duur van het verlof worden aangepast, mits er overleg plaatsvindt met de werkgever.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds 2 augustus 2022 heeft elke ouder recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Dit verlof is een aanvulling op het zwangerschaps- en bevallingsverlof van de moeder en het geboorteverlof van de vader. Het betaalde ouderschapsverlof kan worden opgenomen in combinatie met andere verloven of los van deze. Het verlof is flexibel in opname: het kan in één keer achter elkaar of in delen worden ingevolgd.
De uitkering voor het betaalde ouderschapsverlof komt van het UWV en bedraagt minimaal 70% van het dagloon. Het dagloon is gemaximeerd, wat betekent dat er een bovengrens is. In sommige collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) is bepaald dat de werkgever de uitkering aanvult. Dit hangt af van de specifieke cao van de werkgever.
Het betaalde ouderschapsverlof moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden opgenomen. Dit betekent dat ouders het verlof moeten plannen zodat het binnen deze termijn kan worden ingevolgd. De uitkering voor het betaalde verlof is belastbaar en onderworpen aan een bedrijfsvoorheffing van 10,13% of 17,15%.
Geboorteverlof voor vaders
Vaders hebben sinds 1 januari 2021 recht op 15 werkdagen geboorteverlof. Deze 15 dagen kunnen in één keer of verspreid worden opgenomen. Het geboorteverlof moet binnen 4 maanden na de geboorte van het kind worden ingevolgd. Tijdens deze 15 werkdagen ontvangt de vader volledig doorbetaald loon van de werkgever. De werkgever is verplicht om dit verlof te verlenen, mits het binnen de gestelde termijn wordt opgenomen.
Geboorteverlof is een aanvulling op het betaalde ouderschapsverlof en kan worden opgenomen naast dit verlof. Het verlof is bedoeld om vaders de mogelijkheid te geven om direct na de geboorte van hun kind aanwezig te zijn voor het gezin. Het verlof is een wettelijk gerechtigd recht dat sinds 2021 beschikbaar is voor vaders.
Aanvragen en verwerking van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof moet worden aangevraagd bij de werkgever. De aanvraag moet schriftelijk worden ingediend en ten minste 2 maanden van tevoren worden gedaan. De werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren, maar kan het verlof met maximaal 6 maanden uitstellen, mits er gegronde redenen zijn. Deze redenen moeten overlegd worden met de ouder en zijn bijvoorbeeld gerelateerd aan zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen.
Tijdens het ouderschapsverlof is de ouder beschermd tegen ontslag. Deze bescherming geldt vanaf de datum van de verlofaanvraag tot drie maanden na het einde van het verlof. Dit betekent dat de werkgever geen ontslag kan geven zolang de ouder ouderschapsverlof heeft genomen of heeft genomen.
De opname van het verlof kan worden aangepast mits er overleg plaatsvindt tussen de ouder en de werkgever. Bijvoorbeeld: een ouder kan het verlof eerst opnemen in de vorm van 20 uur per week, maar later besluiten om dit te verlagen naar 15 uur per week. De werkgever kan instemmen met deze aanpassing, mits het voor de organisatie haalbaar is.
Ouderschapsverlof en arbeidsduur
Het ouderschapsverlof is gebaseerd op de arbeidsduur van de ouder. Voorbeeld: een ouder die 36 uur per week werkt, heeft recht op 26 × 36 = 936 uur ouderschapsverlof. Dit verlof kan worden opgenomen in verschillende vormen. Bijvoorbeeld: 18 uur per week gedurende 52 weken, of 26 weken van 36 uur per week. De opname van het verlof moet binnen de wettelijke termijnen plaatsvinden.
Het verlof kan worden opgenomen in overleg met de werkgever, wat betekent dat de ouder en de werkgever samen de voorwaarden van het verlof kunnen bepalen. Dit maakt het ouderschapsverlof flexibel en aanpasbaar aan de situatie van de ouder en het gezin.
Ouderschapsverlof en gezinsveranderingen
Ouderschapsverlof is niet alleen beschikbaar voor biologische ouders, maar ook voor adoptie- en pleegouders. Voor adoptie- en pleegouders geldt dat het verlof binnen 1 jaar na de aankomst van het kind bij hen kan worden opgenomen. Dit maakt het ouderschapsverlof toegankelijk voor een breder spectrum van ouders en gezinnen.
Het verlof is ook beschikbaar voor stiefouders, mits het kind op hun adres is ingeschreven. Dit betekent dat ouders die geen biologische ouders zijn, maar verantwoordelijk zijn voor het opvoeden van een kind, ook ouderschapsverlof kunnen opnemen. De regels zijn gelijk voor alle ouders, ongeacht hun relatie tot het kind.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijk recht dat werkende ouders de mogelijkheid biedt om meer tijd door te brengen met hun kind(eren). Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof, wat betekent dat vaders en moeders gelijk behandeld worden. Het verlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om hun werkduur tijdelijk te verminderen, zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun kind.
Het verlof bestaat uit een betaald en een onbetaald deel. Het totale recht op ouderschapsverlof is 26 keer het aantal werkuren per week. Het betaalde deel van het verlof is 9 weken, terwijl het onbetaalde deel 17 weken bedraagt. Het verlof kan worden opgenomen in verschillende vormen, afhankelijk van de werkdagindeling van de ouder.
Ouderschapsverlof is beschikbaar voor verschillende soorten ouders, zoals biologische ouders, adoptieouders, pleegouders en stiefouders. Het verlof moet worden aangevraagd bij de werkgever en kan worden opgenomen binnen bepaalde termijnen. De werkgever mag ouderschapsverlof niet weigeren, maar kan het verlof met maximaal 6 maanden uitstellen, mits er gegronde redenen zijn. Tijdens het ouderschapsverlof is de ouder beschermd tegen ontslag.
Ouderschapsverlof is een wettelijk gerechtigd verlof dat ouders de mogelijkheid biedt om hun werkduur tijdelijk te verminderen. Het verlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om meer tijd door te brengen met hun kind(eren). De regels zijn gelijk voor alle ouders, ongeacht hun relatie tot het kind. Dit maakt het ouderschapsverlof toegankelijk en flexibel voor een breder spectrum van ouders en gezinnen.