Ouderschapsverlof is een belangrijke ondersteuning voor werknemers die een kind krijgen of adopteren. Het biedt de mogelijkheid om tijd te besteden aan het opvoeden en verzorgen van het kind, wat van essentieel belang is voor de emotionele, fysieke en sociale ontwikkeling van het kind. In Nederland is ouderschapsverlof wettelijk geregeld, en in de CAO Politie zijn aanvullende regelingen opgenomen die gunstiger zijn dan de wettelijke voorwaarden. Deze artikkel geeft een overzicht van de regelingen rond betaald ouderschapsverlof bij de politie, inclusief voorwaarden, verbeteringen sinds 2022 en de praktische uitvoering van de verlofopname. De focus ligt op de CAO-regelingen, aangevuld met wettelijke bepalingen die van toepassing zijn op alle werknemers.
Betaald ouderschapsverlof in de CAO Politie
Sinds 2 augustus 2022 is betaald ouderschapsverlof wettelijk geregeld via de Wet Betaald Ouderschapsverlof (Wbo). Deze wet geeft werknemers in loondienst het recht op 9 weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. Tijdens deze 9 weken ontvangt de werknemer 70 procent van hun dagloon, tot maximaal 70 procent van het maximum dagloon. Daarnaast is er wettelijk ouderschapsverlof van 17 weken, dat onbetaald is en geregeld wordt via de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). Dit betekent dat in totaal 26 weken ouderschapsverlof mogelijk is, waarvan 9 weken betaald.
Voor politiemedewerkers is de regeling in de CAO Politie echter al eerder ingevoerd en gunstiger dan de wettelijke regeling. Volgens de CAO-regelingen had een politiemedewerker tot 2023 recht op 13 weken betaald ouderschapsverlof, waarbij de werkgever 75 procent van de bezoldiging, inclusief salaris en toelagen, doorbetaalde. Daarnaast was er ook 13 weken onbetaald ouderschapsverlof mogelijk. Deze regeling was dus al gunstiger dan de wettelijke regeling van 9 weken betaald ouderschapsverlof.
Met de invoering van de Wet Betaald Ouderschapsverlof in 2022 zijn de regelingen bij de politie verder uitgebreid en aangepast. De Nationale Politie had met de nieuwe wet circa 2,5 miljoen euro aan arbeidsvoorwaardengeld kunnen besparen, en dit geld is gebruikt voor verbeteringen van het ouderschapsverlof en het aanvullend geboorteverlof. In de CAO Politie 2022–2024 zijn daarom nieuwe afspraken gemaakt die beter aansluiten bij de behoeften van werknemers met kinderen.
Aanpassingen in het ouderschapsverlof sinds 2023
Vanaf 2023 zijn de regelingen voor ouderschapsverlof bij de politie aangepast. Politiemedewerkers kunnen nu in het eerste levensjaar van het kind 9 weken ouderschapsverlof volledig doorbetaald ontvangen. Dit betekent dat de werkgever 100 procent van de bezoldiging, inclusief salaris en toelagen, doorbetaalt. Bovendien bouwen werknemers tijdens deze 9 weken 100 procent eindejaarsuitkering en vakantie-uitkering op.
Voor de overige 4 weken ouderschapsverlof in het eerste levensjaar betaalt de werkgever nog steeds 75 procent van de bezoldiging. De opbouw van eindejaarsuitkering is dan 75 procent en die van vakantie-uitkering is 100 procent. Als een politiemedewerker in het eerste levensjaar minder dan 9 weken ouderschapsverlof opneemt, geldt voor de weken die daarna worden opgenomen de uitkering van 75 procent. Dit betekent dat de keuze voor het aantal verlofweken invloed heeft op de uitkering.
De 9 weken ouderschapsverlof in het eerste jaar kunnen flexibel opgenomen worden. Dat wil zeggen dat werknemers kunnen kiezen om het verlof bijvoorbeeld in enkele uren per dag te verdelen of de verlofperiode uit te smeren over meerdere weken. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om ouderschapsverlof aan te passen aan het werkelijke opvoedingsbeleid en het gezinshuishouden.
Naast het ouderschapsverlof voor het kind zelf, hebben ook partners recht op aanvullend geboorteverlof. Dit verlof is in het verleden beschouwd als onbetaald, maar sinds 2023 is hier een verbetering in gekomen. Partners kunnen nu 70 procent van hun bezoldiging, inclusief salaris, pensioenopbouw en toeslagen, ontvangen tijdens het aanvullend geboorteverlof. Dit is mogelijk door de aanpassingen in de CAO Politie en is een gevolg van de verbeteringen in de wetgeving.
Wettelijke regelingen voor ouderschapsverlof
Hoewel de CAO-regelingen bij de politie gunstiger zijn dan de wettelijke regelingen, is het belangrijk om ook de wettelijke bepalingen te kennen. De Wet Betaald Ouderschapsverlof is van toepassing op alle werknemers in loondienst. Hierbij gaat het om 9 weken ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind. De uitkering van het verlof bedraagt 70 procent van het dagloon, tot maximaal 70 procent van het maximum dagloon. Werknemers kunnen kiezen om het verlof in één keer op te nemen of het flexibel te verdelen. Bijvoorbeeld: een aantal uren per dag of een aantal dagen per week verdeeld over meerdere maanden.
De uitkering wordt aangevraagd bij het UWV via het UWV-portaal. Dit gebeurt achteraf, nadat (een deel van) het verlof is opgenomen. Het UWV betaalt de uitkering aan de werkgever, die deze vervolgens aan de werknemer doorbetaalt. Op verzoek kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitgekeerd. Het UWV betaalt de uitkering in maximaal drie delen, afhankelijk van de verlofopname. Bij elke verlofopname moet een nieuwe betaalaanvraag worden ingediend.
Bij meerdere kinderen, zoals bij een tweeling of meerling, is het recht op ouderschapsverlof individueel. Dat betekent dat bij een tweeling beide ouders recht hebben op 9 weken ouderschapsverlof per kind, wat in totaal 18 weken ouderschapsverlof oplevert. Bij pleegzorg of adoptie geldt het recht op ouderschapsverlof per opname, niet per kind.
Voorwaarden voor het opnemen van ouderschapsverlof
Het opnemen van ouderschapsverlof is vrijwillig. Werknemers kunnen kiezen om het verlof op te nemen of niet. De werkgever mag het verlof niet weigeren, maar kan wel de verdeling van de verlofuren wijzigen om zwaarwegende bedrijfsbelangen te beschermen. Werknemers moeten het verlof minstens twee maanden van tevoren schriftelijk aanvragen. Dit geldt zowel voor betaald ouderschapsverlof als voor onbetaald ouderschapsverlof.
Werknemers moeten ook voldoen aan een aantal voorwaarden om recht te hebben op ouderschapsverlof. Zo moeten ze werknemers zijn in loondienst, en het verlof moet opgenomen worden binnen het eerste levensjaar van het kind. Bij adoptie of pleegzorg moet het verlof binnen het eerste jaar na plaatsing worden opgenomen. Daarnaast moet het kind op het adres van de werknemer ingeschreven staan.
Flexibiliteit in ouderschapsverlof
Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is de mogelijkheid om het verlof flexibel op te nemen. Werknemers kunnen kiezen om het verlof bijvoorbeeld in enkele uren per dag of in meerdere korte periodes op te nemen. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om ouderschapsverlof aan te passen aan de eigen situatie. Bijvoorbeeld: een deel van het verlof opnemen in het eerste jaar en het resterende deel in latere jaren, zolang het kind jonger is dan 8 jaar.
Flexibel ouderschapsverlof is vooral waardevol voor werknemers die willen combineren tussen werken en opvoeden. Het biedt de mogelijkheid om geleidelijk aan de verantwoordelijkheden van het werk en het gezin te combineren. Dit kan ook gunstig zijn voor de emotionele en fysieke toestand van de ouder en het kind, omdat het verlof niet altijd in één klap genomen hoeft te worden.
Aanvullend geboorteverlof
Naast ouderschapsverlof voor de eigen ouder is er ook een regeling voor partners, bekend als aanvullend geboorteverlof. Partners hebben in de CAO Politie recht op maximaal 5 weken aanvullend geboorteverlof. Dit verlof is in het verleden beschouwd als onbetaald, maar sinds 2023 is er een verbetering in gekomen. Partners kunnen nu 70 procent van hun bezoldiging, inclusief salaris, pensioenopbouw en toeslagen, ontvangen tijdens het aanvullend geboorteverlof.
De verbetering van het aanvullend geboorteverlof is mogelijk gemaakt door de aanpassingen in de CAO Politie 2022–2024. Hierbij is besloten dat het arbeidsvoorwaardengeld dat vrijkomt door de nieuwe wetgeving wordt gebruikt voor verbeteringen op het gebied van arbeid en zorg bij de politie. Deze verbeteringen zijn bedoeld om de balans tussen werk en gezin te vergroten en de werkbaarheid van politiemedewerkers te ondersteunen.
Praktische uitvoering van ouderschapsverlof
Het opnemen van ouderschapsverlof bij de politie is een formele procedure die moet worden aangevraagd en goedgekeurd. Werknemers moeten minstens twee maanden van tevoren schriftelijk aangeven dat ze ouderschapsverlof willen opnemen. De werkgever mag het verlof niet weigeren, maar kan wel de verdeling van de verlofuren aanpassen om zwaarwegende bedrijfsbelangen te behouden. Werknemers kunnen kiezen om het verlof in één keer of verdeeld over meerdere periodes op te nemen.
De uitkering van ouderschapsverlof wordt door de werkgever aangevraagd bij het UWV via het UWV-portaal. Het UWV betaalt de uitkering aan de werkgever, die deze vervolgens aan de werknemer doorbetaalt. Op verzoek kan de uitkering ook direct aan de werknemer worden uitgekeerd. Het UWV betaalt de uitkering in maximaal drie delen, afhankelijk van de verlofopname.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die werknemers ondersteunt bij het opvoeden en verzorgen van hun kind. Bij de politie is de regeling in de CAO Politie gunstiger dan de wettelijke regelingen. Sinds 2023 zijn er verbeteringen ingevoerd die de balans tussen werk en gezin verder ondersteunen. Werknemers kunnen nu in het eerste levensjaar van het kind 9 weken ouderschapsverlof volledig doorbetaald ontvangen, en partners hebben recht op een uitkering tijdens het aanvullend geboorteverlof.
De regelingen rond ouderschapsverlof zijn bedoeld om werknemers te ondersteunen in hun opvoedkundige verantwoordelijkheden en de emotionele, fysieke en sociale ontwikkeling van het kind te bevorderen. Door de mogelijkheid om ouderschapsverlof flexibel op te nemen, is het mogelijk om ouderschapsverlof aan te passen aan de eigen situatie. Dit maakt ouderschapsverlof een waardevolle ondersteuning voor werknemers met kinderen.