In Nederland is sinds 2 augustus 2022 een nieuwe regeling ingevoerd die werknemers in loondienst recht geeft op negen weken betaald ouderschapsverlof. Deze regeling is onderdeel van de Wet Arbeid en Zorg (WAZO) en is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. Tijdens deze negen weken ontvangen werknemers een uitkering van het UWV ter grootte van 70 procent van hun dagloon, wat hen de mogelijkheid biedt om hun kind te verzorgen zonder direct financieel in de problemen te komen.
Hoewel deze regeling van toepassing is op werknemers, blijft het een feit dat ondernemers — of zelfstandigen — helaas geen recht hebben op deze uitkering. Voor ondernemers is het combineren van werk en het opvoeden van een kind dus vaak een uitdaging op zich. In dit artikel bespreken we de huidige situatie, de mogelijkheden die ondernemers wel hebben, en wat de toekomst mogelijkerwijs voor deze groep in petto heeft.
De regeling voor betaald ouderschapsverlof voor werknemers
De Wet Betaald Ouderschapsverlof is ontstaan als gevolg van een Europese richtlijn die lidstaten ertoe verplicht om minstens twee maanden betaald ouderschapsverlof te garanderen. Nederland heeft gekozen voor een regeling waarbij werknemers recht hebben op negen weken betaald ouderschapsverlof binnen het eerste levensjaar van hun kind.
Tijdens deze negen weken ontvangt de werknemer een uitkering van het UWV, die bedraagt 70 procent van hun dagloon en maximaal gelijk is aan 70 procent van het maximum dagloon. Deze uitkering kan op twee manieren worden verwerkt:
- Het UWV betaalt de uitkering direct aan de werknemer, wat betekent dat de uitkering achteraf op het betaalmoment wordt uitgekeerd en vakantiegeld wordt meegerekend.
- De werkgever ontvangt de uitkering van het UWV en voorziet de werknemer zelf van 70 procent, die later via het UWV wordt gecompenseerd.
Na deze negen weken betaald ouderschapsverlof is er nog de mogelijkheid voor werknemers om zeventien weken onbetaald ouderschapsverlof op te nemen, dat vóór het achtste verjaardag van het kind moet worden genomen. Deze periode kan op een later moment worden ingepland.
Betaald ouderschapsverlof voor ondernemers
Hoewel de regeling in principe is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin, zijn ondernemers helaas niet onder de regeling gedeckt. Zelfstandigen hebben geen recht op betaald ouderschapsverlof, omdat zij niet in loondienst staan. Dit betekent dat zij geen uitkering van het UWV ontvangen en dus zelf verantwoordelijk zijn voor hun inkomensvorming tijdens hun afwezigheid.
Volgens de huidige wetgeving zijn zelfstandigen namelijk verantwoordelijk voor hun eigen werkrooster en inkomsten. Zij kunnen wel verlof opnemen, maar moeten zelf zorgen voor vervanging en voor het opbrengen van inkomsten tijdens deze periode. Dit maakt het voor ondernemers vaak lastiger om het ouderschap volledig te combineren met hun werk.
Toch zijn er mogelijkheden om verlof op te nemen. Zelfstandigen kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van de flexibiliteit die hun ondernemerschap biedt. Ze kunnen hun werktijden aanpassen, zoals minder uren werken of bepaalde projecten uitstellen, om meer tijd met hun kind door te brengen. Het is echter belangrijk om te weten dat deze aanpassingen geen financiële uitkering met zich meebrengen.
Ondersteuning voor ondernemers
Hoewel er geen recht op uitkering bestaat, zijn er wel organisaties en initiatieven die ondernemers kunnen ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. Deze organisaties kunnen helpen bij het vinden van een vervanger, het regelen van financiële zaken of het opstellen van een plan voor de verdeling van taken tijdens de afwezigheid. Het is dus belangrijk dat ondernemers zich goed informeren over deze mogelijkheden.
Bijvoorbeeld, brancheorganisaties of adviseurs kunnen inhoudelijke hulp bieden om een plan op te stellen voor de periode dat het kind in het eerste levensjaar is. Ook kunnen zij helpen bij het vinden van een tijdelijke collega of het inrichten van een deeltijds werkregime.
De regeling voor adoptie
Een interessante uitbreiding van de regeling is dat ook ouders die een kind adopteren, recht hebben op betaald ouderschapsverlof. Dit geldt echter alleen als het geadopteerde kind jonger is dan acht jaar. Voor werknemers in loondienst betekent dit dat ze negen weken verlof kunnen opnemen binnen het eerste levensjaar van het geadopteerde kind.
Voor ondernemers blijft de regeling voor adoptie helaas hetzelfde als voor biologische ouders: er is geen recht op uitkering en de verantwoordelijkheid voor inkomensvorming ligt bij de ondernemer zelf.
Aanvragen en regelingen voor werkgevers
Voor werkgevers is het belangrijk om te weten dat de aanvraag van betaald ouderschapsverlof via hen loopt. Werknemers vragen het verlof aan bij de werkgever, en de aanvraag voor de uitkering bij het UWV wordt pas ingevuld na het opnemen van het verlof. Werkgevers kunnen kiezen om de uitkering direct aan de werknemer uit te betalen of deze via het UWV te laten verwerken.
Bij het opnemen van ouderschapsverlof mag de arbeidsverhouding niet worden aangepast. De werknemer behoudt zijn of haar functie en alle rechten. Werkgevers mogen de werknemer dus niet benadelen vanwege het verlof. Bovendien heeft het opnemen van ouderschapsverlof geen invloed op de vakantiedagen die de werknemer heeft opgebouwd.
De rol van de Wet Arbeid en Zorg
De regeling voor betaald ouderschapsverlof is onderdeel van de Wet Arbeid en Zorg (WAZO), die op 2 augustus 2022 is ingegaan. Deze wet is bedoeld om werknemers te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. Naast ouderschapsverlof bevat deze wet ook andere regelingen, zoals partnerverlof en de kinderopvangtoeslag.
De WAZO is een belangrijke wetswijziging die is ontstaan om de balans tussen werk en gezin te verbeteren. Het is een stappenplan dat gericht is op het creëren van een flexibele werkomgeving die beter aansluit bij de levensomstandigheden van werknemers. De wet is gebaseerd op een Europese richtlijn en geeft Nederland de mogelijkheid om de wensen van werknemers en gezinnen beter te verwerken in de arbeidsmarkt.
Toekomstige ontwikkelingen
Hoewel er momenteel geen regeling voor betaald ouderschapsverlof voor ondernemers bestaat, is het mogelijk dat deze situatie in de toekomst verandert. Er zijn al discussies geweest over de noodzaak om ook zelfstandigen te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin.
In de huidige maatschappij is het belang van gezin en gezondheid voor kinderen en ouders steeds duidelijker geworden. Er is een groeiend bewustzijn dat ook ondernemers in een positieve balans tussen werk en gezin moeten worden geholpen. Het is dus denkbaar dat er in de toekomst een regeling komt die zelfstandigen ondersteunt bij het opnemen van ouderschapsverlof.
De praktijk voor ondernemers
Voor ondernemers is het opnemen van ouderschapsverlof dus een kwestie van zelforganisatie. Er is geen uitkering, dus de inkomensvorming is volledig in handen van de ondernemer. Dit betekent dat het voor sommige ondernemers lastiger is om tijd met hun kind door te brengen, omdat het financieel niet altijd mogelijk is om verlof op te nemen.
Een aantal ondernemers kiest ervoor om hun werktijden te verminderen of projecten uit te stellen om toch meer tijd met hun kind door te brengen. Andere ondernemers zoeken naar een tijdelijke vervanger of werken in samenwerking met collega’s om de zaken tijdens hun afwezigheid te laten draaien.
Het is belangrijk om te weten dat het combineren van werk en gezin voor ondernemers vaak een kwestie van creativiteit is. Er zijn geen eenduidige regels, maar er zijn wel manieren om het te organiseren.
De rol van de sector en organisaties
Sectororganisaties en brancheorganisaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het ondersteunen van ondernemers. Deze organisaties kunnen helpen bij het opstellen van een plan voor de afwezigheid, het vinden van een tijdelijke collega, of het opstellen van een financieel plan.
Daarnaast kunnen zij ook helpen bij het creëren van een community waarin ondernemers zich kunnen uitwisselen over ervaringen en tips. Het is belangrijk dat ondernemers weten dat zij niet alleen zijn met hun uitdagingen en dat er hulp beschikbaar is.
Conclusie
Betaald ouderschapsverlof is een belangrijke regeling die werknemers ondersteunt bij het combineren van werk en gezin. Het biedt hen de mogelijkheid om tijd met hun kind door te brengen zonder direct financieel in de problemen te komen. Echter, voor ondernemers is het huidige systeem niet van toepassing. Zelfstandigen hebben geen recht op uitkering en moeten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inkomensvorming tijdens hun afwezigheid.
Hoewel er geen regeling bestaat die ondernemers ondersteunt bij het opnemen van ouderschapsverlof, zijn er wel mogelijkheden om verlof op te nemen via flexibiliteit en zelforganisatie. Het is belangrijk dat ondernemers zich goed informeren over deze mogelijkheden en eventueel hulp zoeken bij sectororganisaties of adviseurs.
In de toekomst is het denkbaar dat er regelingen komen die ook ondernemers ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. Tot die tijd blijft het voor ondernemers een kwestie van creativiteit en zelfbeheersing.