Ouderschapsverlof is een wettelijk gerechtigde regeling die ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken om meer tijd met hun kind door te brengen. Het is van toepassing op kinderen jonger dan acht jaar en is beschikbaar voor beide ouders, ongeacht biologische, adoptie-, stief- of pleegkinderen. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg over de werking van ouderschapsverlof, de berekening van de verlofuren, de aanvraagprocedure, de betaalregelingen en de rol van de cao (collectieve arbeidsovereenkomst) in het bepalen van de regels. De informatie is gebaseerd op meerdere betrouwbare bronnen, waaronder officiële overheidssites, banken en vakorganisaties.
Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het balanceren tussen werk en gezin. Het biedt ouders de ruimte om aanweziger te zijn voor hun kind in de belangrijke groeifase tot de leeftijd van acht jaar. Het is een wettelijk recht dat uitgebreid is sinds augustus 2022, wanneer de overheid een deel van het ouderschapsverlof betaald maakte. Deze wijziging heeft veel ouders in staat gesteld om beter te kunnen combineren tussen werk en zorg voor hun kind.
Het verlof is in principe onbetaald, maar sinds 2022 is er een betaalde component ingevoerd, namelijk negen weken waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald. Deze betaalde periode moet binnen het eerste levensjaar van het kind worden genomen. De resterende verlofuren kunnen opgenomen worden tot het kind acht jaar is, maar zijn dan onbetaald. Aanvullende regels en voordelen kunnen ook in de cao van een werknemer voorkomen, waardoor de regels soms uitgebreider zijn dan wat in de wet is opgenomen.
In het volgende deel van dit artikel zullen de basisregels van ouderschapsverlof worden uitgelegd, inclusief wie er recht op heeft, hoe het verlof in te roosteren is, en hoeveel uren er maximaal opgenomen kunnen worden.
Wie heeft recht op ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is beschikbaar voor iedere ouder die in dienst is bij een werkgever. Het maakt geen verschil of het om de vader of de moeder gaat; beide ouders hebben gelijke rechten. Het verlof is beschikbaar voor elk kind tot de leeftijd van acht jaar. Dit geldt voor biologische kinderen, adoptiekinderen, stiefkinderen en pleegkinderen. In het geval van meerdere kinderen, zoals tweelingen of drielingen, heeft iedere ouder recht op ouderschapsverlof per kind. Dit betekent dat een ouder bijvoorbeeld voor tweelingen twee keer ouderschapsverlof kan opnemen.
Om ouderschapsverlof te kunnen opnemen, moet het kind ingeschreven staan bij het adres van de ouder. Dit is een belangrijke voorwaarde, omdat ouderschapsverlof bedoeld is om ouders te ondersteunen bij de zorg voor hun kind op een dagelijks basis. Het recht op ouderschapsverlof geldt ook voor aspirant-adoptiekinderen, zolang deze in het gezin wonen.
Ouders kunnen het verlof opnemen op verschillende manieren. Het is mogelijk om het verlof aan te vragen zodra het kind in dienst is. Het verlof kan in één blok worden genomen of verdeeld in meerdere delen. Het maximum aantal verlofuren is 26 keer het aantal werkuren dat de werknemer per week presteert. Werkgevers kunnen het verlof aanpassen als er sprake is van zwaarwegende dienst- of bedrijfsbelangen, maar dit moet altijd in overleg met de werknemer.
Hoe werkt ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om tijdelijk minder te werken. De verlofuren kunnen opgenomen worden in blokken of verdeeld over een langere periode. Het maximum aantal verlofuren is 26 keer het aantal werkuren dat de werknemer per week werkt. Dit betekent dat iedere werknemer een verlofperiode kan aanvragen die gelijk is aan 26 maal de wekelijkse werkuren. Werkgevers kunnen deze verlofperiode indelen, maar dit mag alleen gebeuren in overleg met de werknemer. In het geval van zwaarwegende bedrijfsbelangen, zoals personeelskortingen of productieproblemen, kunnen werkgevers een alternatief rooster voorstellen. Dit rooster moet echter van tevoren worden besproken en moet voor het gehele ouderschapsverlof gelden.
Het verlof kan bijvoorbeeld in één keer genomen worden als een halve maand volledig vrij is, of verdeeld over een langere periode, zoals een dag per week minder werken gedurende een jaar. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met het werkrooster en de mogelijkheden van de werkgever. Het verlof kan ook in combinatie genomen worden met andere vormen van verlof, zoals zwangerschapsverlof of geboorteverlof. In dit geval moet het ouderschapsverlof los van deze andere verlofperiodes worden ingeroosterd.
Het verlof is in principe onbetaald, wat betekent dat de werknemer geen salaris ontvangt voor de uren die niet worden gewerkt. Echter, sinds augustus 2022 is er een betaalde component ingevoerd. In het eerste levensjaar van het kind kunnen ouders negen weken ouderschapsverlof opnemen, waarvoor 70% van het loon wordt uitbetaald. Deze betaalde periode moet binnen het eerste levensjaar van het kind genomen worden, anders vervalt het recht. De resterende verlofuren kunnen opgenomen worden tot het kind acht jaar is, maar zijn dan onbetaald.
Werkgevers kunnen de betaalde periode aanvullen tot 100% van het loon, afhankelijk van de afspraken in de cao. Het is daarom belangrijk om te controleren wat de afspraken zijn in de cao van de werknemer. In sommige cao’s zijn aanvullende regels vastgelegd die uitgebreider zijn dan wat in de wet staat. Deze regels kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het opbouwen van vakantiedagen of de invloed op het pensioen.
Aanvraagprocedure ouderschapsverlof
Het aanvragen van ouderschapsverlof moet minstens twee maanden van tevoren gebeuren. De aanvraag dient schriftelijk te worden ingediend bij de werkgever. In sommige gevallen heeft de werkgever speciale formulieren voor deze doeleinden. Het is verstandig om dit te controleren bij de afdeling HR van de werkgever. Als er geen specifiek formulier beschikbaar is, moet de aanvraag wel bepaalde informatie bevatten:
- De ingangsdatum van het verlof
- Het aantal verlofuren dat opgenomen wil worden
- De dagen waarop het verlof genomen wil worden
- De einddatum van het verlof
Het is belangrijk om deze informatie duidelijk en compleet te formuleren, omdat dit de basis vormt voor de afspraken met de werkgever. De werkgever heeft de mogelijkheid om het verlofrooster aan te passen, maar dit mag alleen gebeuren in overleg met de werknemer. In het geval van zwaarwegende dienst- of bedrijfsbelangen kan het verlofrooster aangepast worden, maar dit moet van tevoren worden besproken en moet voor het gehele ouderschapsverlof gelden.
Bij het aanvragen van betaald ouderschapsverlof moet de aanvraag minstens twee maanden van tevoren worden ingediend. De werkgever kan dan de uitkering aanvragen bij het UWV. Dit is van belang omdat de overheid een deel van het loon uitbetaalt voor deze periode. Het is verstandig om dit proces goed te plannen, zodat de uitkering op tijd wordt verwerkt en er geen vertraging ontstaat.
Betaald ouderschapsverlof
Sinds augustus 2022 is er een betaalde component in het ouderschapsverlof ingevoerd. Deze regeling is bedoeld om ouders te ondersteunen bij het combineren van werk en gezin. Het betaalde ouderschapsverlof bestaat uit negen weken, waarvoor 70% van het loon wordt uitbetaald. Deze periode moet binnen het eerste levensjaar van het kind genomen worden, anders vervalt het recht. De resterende verlofuren kunnen opgenomen worden tot het kind acht jaar is, maar zijn dan onbetaald.
Het betaalde ouderschapsverlof is bovenop de bestaande regelingen voor zwangerschapsverlof en geboorteverlof. De moeder heeft recht op zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof, terwijl de partner zes weken geboorteverlof heeft. Het betaalde ouderschapsverlof kan daarom worden ingeroosterd na deze verlofperiodes of op een ander moment binnen het eerste levensjaar van het kind.
Bij het opnemen van betaald ouderschapsverlof bouwt de werknemer wel vakantiedagen op, maar geen pensioen. Dit is belangrijk om te weten, omdat het invloed kan hebben op het pensioen van de werknemer. In sommige cao’s zijn aanvullende afspraken vastgelegd over het opbouwen van vakantiedagen en het invloed van het ouderschapsverlof op het pensioen.
Werkgevers kunnen de betaalde periode aanvullen tot 100% van het loon, afhankelijk van de afspraken in de cao. Het is daarom belangrijk om te controleren wat de afspraken zijn in de cao van de werknemer. In sommige cao’s zijn aanvullende regels vastgelegd die uitgebreider zijn dan wat in de wet staat. Deze regels kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het opbouwen van vakantiedagen of de invloed op het pensioen.
Invloed op inkomen en toeslagen
Het opnemen van ouderschapsverlof heeft invloed op het inkomen van de werknemer. Ouderschapsverlof is in principe een vorm van onbetaald verlof, wat betekent dat de werknemer geen salaris ontvangt voor de uren die niet worden gewerkt. Echter, sinds augustus 2022 is er een betaalde component ingevoerd. In het eerste levensjaar van het kind kunnen ouders negen weken ouderschapsverlof opnemen, waarvoor 70% van het loon wordt uitbetaald. Deze betaalde periode moet binnen het eerste levensjaar van het kind genomen worden, anders vervalt het recht. De resterende verlofuren kunnen opgenomen worden tot het kind acht jaar is, maar zijn dan onbetaald.
Het inkomen van een werknemer kan daardoor tijdelijk dalen. Dit is belangrijk om te doorgeven aan de Belastingdienst, omdat dit kan leiden tot veranderingen in de toeslagen of belastingaangifte. Als het inkomen onder het sociaal minimum komt, kan de werknemer in aanmerking komen voor aanvullende bijstand. Het is verstandig om dit te bespreken met de gemeente om de voorwaarden te begrijpen.
Het is ook belangrijk om te weten dat sommige werkgevers de betaalde periode aanvullen tot 100% van het loon. Dit kan afhankelijk zijn van de afspraken in de cao. Het is daarom belangrijk om te controleren wat de afspraken zijn in de cao van de werknemer. In sommige cao’s zijn aanvullende regels vastgelegd die uitgebreider zijn dan wat in de wet staat.
Rol van de cao
De cao (collectieve arbeidsovereenkomst) speelt een belangrijke rol in de regeling van ouderschapsverlof. In de cao kunnen extra afspraken gemaakt zijn die uitgebreider zijn dan wat in de wet staat. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het opbouwen van vakantiedagen, de invloed op het pensioen, of de mogelijkheid om het verlof in blokken op te nemen.
Het is belangrijk om te controleren wat de afspraken zijn in de cao van de werknemer. In sommige gevallen kunnen er afgeweken regels zijn, zoals het verbannen van het opnemen van ouderschapsverlof op bepaalde dagen. In dat geval kan het verlof niet op die dagen genomen worden. Het is daarom verstandig om de cao te raadplegen bij de werkgever.
In de cao kunnen ook regels zijn over het aanvullen van het betaalde ouderschapsverlof. Zoals eerder aangegeven, is sinds augustus 2022 er een betaalde component ingevoerd, waarbij 70% van het loon wordt uitbetaald. Werkgevers kunnen deze periode aanvullen tot 100% van het loon, afhankelijk van de afspraken in de cao.
Het is ook belangrijk om te weten dat de cao boven de wettelijke regeling staat. Wat in de cao staat, geldt boven de wettelijke regeling. Dit betekent dat de afspraken in de cao vaak uitgebreider zijn dan wat in de wet staat. In de cao kunnen ook regels zijn over de indeling van het ouderschapsverlof, de invloed op het inkomen en de invloed op het pensioen.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijk gerechtigde regeling die ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken om meer tijd met hun kind door te brengen. Het is beschikbaar voor kinderen jonger dan acht jaar en is gelijk toegankelijk voor beide ouders, ongeacht biologische, adoptie-, stief- of pleegkinderen. Het verlof kan opgenomen worden in blokken of verdeeld over een langere periode en is in principe onbetaald, behalve voor negen weken in het eerste levensjaar van het kind.
Het aanvragen van ouderschapsverlof moet minstens twee maanden van tevoren gebeuren en dient schriftelijk ingediend te worden bij de werkgever. De werkgever kan het verlofrooster aanpassen, maar dit moet altijd in overleg met de werknemer. In het geval van zwaarwegende dienst- of bedrijfsbelangen kan het verlofrooster aangepast worden, maar dit moet van tevoren worden besproken en moet voor het gehele ouderschapsverlof gelden.
De cao speelt een belangrijke rol in de regeling van ouderschapsverlof. In de cao kunnen extra afspraken gemaakt zijn die uitgebreider zijn dan wat in de wet staat. Het is belangrijk om te controleren wat de afspraken zijn in de cao van de werknemer, omdat deze regels vaak uitgebreider zijn dan de wettelijke regeling. In de cao kunnen ook regels zijn over het aanvullen van het betaalde ouderschapsverlof en de invloed op het inkomen en pensioen.
Ouderschapsverlof is een belangrijk onderdeel van het balanceren tussen werk en gezin. Het biedt ouders de ruimte om aanweziger te zijn voor hun kind in de belangrijke groeifase tot de leeftijd van acht jaar. Het is een wettelijk recht dat uitgebreid is sinds augustus 2022, wanneer de overheid een deel van het ouderschapsverlof betaald maakte. Deze wijziging heeft veel ouders in staat gesteld om beter te kunnen combineren tussen werk en zorg voor hun kind.