Ouderschapsverlof is een essentieel onderdeel van het arbeidsrecht in Nederland, met name in sectoren waar flexibiliteit en mensenondersteuning centraal staan, zoals in ziekenhuizen. Voor werknemers in deze sector zijn er duidelijke regelingen opgenomen in de cao (collectieve arbeidsovereenkomst) voor ziekenhuizen. Deze regelingen zorgen voor zekerheid, maar ook voor een balans tussen werk en gezin. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de regelingen rond ouderschapsverlof in ziekenhuizen, met aandacht voor betaald en onbetaald verlof, aanvullingen door werkgevers, pensioengevendheid, en praktische uitvoering. De informatie is gebaseerd op de meest recente cao-regelingen en aanvullende voorwaarden zoals opgenomen in de bronnen.
Ouderschapsverlof in de cao: Aanvraag, duur en toepassing
In de cao ziekenhuizen is ouderschapsverlof geregeld voor werknemers die een kind krijgen, adopteren of pleegouders worden. Het ouderschapsverlof is beschikbaar voor zowel vaders als moeders en is maximaal 26 keer het aantal uren dat de werknemer per week werkt, per kind. Dit komt neer op maximaal 26 werkweken. Het verlof kan verdeeld worden tussen de ouders, waarbij iedere ouder onafhankelijk van elkaar verlof kan aanvragen.
Volgens de cao en wetgeving mag werknemers het ouderschapsverlof verspreid opnemen, in de periode vanaf 4 weken voor tot uiterlijk 22 weken na de komst van het kind. Werkgevers mogen dit verlof niet weigeren, behalve bij een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Dit betekent dat er in uitzonderlijke gevallen een andere roostering mogelijk is, maar het recht op verlof blijft onverkort.
Het ouderschapsverlof is verdeeld in twee delen: betaald verlof voor de eerste 9 weken en onbetaald verlof voor de overige 17 weken. De eerste 9 weken betaald ouderschapsverlof zijn geregeld via de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). Hierbij ontvangt de werknemer een uitkering van 70 procent van het dagloon van de werknemer, tot een maximum van 70 procent van het maximum dagloon. Deze uitkering wordt aangevraagd via de werkgever bij UWV.
In de cao ziekenhuizen wordt het wettelijk betaald ouderschapsverlof aangevuld tot 100% door de werkgever. Dit betekent dat werknemers in ziekenhuizen volledig loon ontvangen tijdens de eerste 9 weken verlof. Voor de resterende 17 weken is het ouderschapsverlof onbetaald, maar de werknemer kan dit verlof flexibel opnemen tot het kind 8 jaar is.
Aanvullend geboorteverlof en adoptieverlof
Naast het reguliere ouderschapsverlof zijn er ook regelingen voor aanvullend geboorteverlof en adoptieverlof. Werknemers kunnen in het kader van aanvullend geboorteverlof maximaal 5 extra werkweken verlof opnemen, naast het standaard geboorteverlof. Dit verlof moet minimaal 4 weken van tevoren worden aangemeld bij de werkgever. Ook bij aanvullend geboorteverlof is er een uitkering van 70% van het dagloon via UWV.
Voor adoptie- of pleegzorgverlof is er een aparte regeling. Werknemers die een kind adopteren of een pleegkind in huis nemen, kunnen adoptieverlof of pleegzorgverlof aanvragen. Dit verlof is maximaal 6 weken lang en is beschikbaar voor beide ouders. Ook hier geldt dat het verlof verspreid opnemen kan worden in de periode vanaf 4 weken voor tot 22 weken na de komst van het kind.
Betaald ouderschapsverlof en pensioengevendheid
Op 1 september 2025 wordt een belangrijke wijziging doorgevoerd in de regeling rond betaald ouderschapsverlof. In de cao ziekenhuizen is afgesproken dat de aanvulling op het wettelijk betaald ouderschapsverlof pensioengevend wordt. Deze aanvulling van 30% op de uitkering van het UWV wordt vanaf dat moment gekenmerkt als pensioengevend loon. Dit betekent dat de verloonde uren voor pensioen verminderd moeten worden met de doorbetaalde uren, zodat alleen de uren voor de aanvulling pensioengevend zijn.
Om deze regeling technisch te ondersteunen, is een looncomponent geoptimaliseerd. Werkgevers moeten bij het loonadministratiesysteem controleren of er een verminderingsfactuur is gemaakt voor de pensioengevendheid. Dit zorgt ervoor dat de pensioenregelingen correct worden afgerekend, zonder dat de aanvulling het pensioen negatief beïnvloedt.
Praktijkuitvoering en aandachtspunten
De praktijkuitvoering van ouderschapsverlof in ziekenhuizen vraagt om duidelijke communicatie tussen werknemer en werkgever. Het is belangrijk dat werknemers weten hoe ze verlof aanvragen, welke papieren nodig zijn, en hoe de uitkeringen werken. In de cao ziekenhuizen zijn er duidelijke procedures opgenomen om zowel werknemers als werkgevers te ondersteunen bij de administratieve en praktische kant van ouderschapsverlof.
Een voorbeeld is de aanvraagprocedure bij UWV voor betaald ouderschapsverlof. Werknemers moeten dit verzoek indienen via hun werkgever, die op zijn beurt de uitkering aanvraagt. De werkgever dient ook zorg te dragen voor de aanvulling tot 100% loon. Dit betekent dat er nauwe samenwerking is tussen werknemer, werkgever en UWV om ervoor te zorgen dat de regelingen correct worden uitgevoerd.
Daarnaast is er in de cao ook aandacht voor de mentale en fysieke toestand van werknemers tijdens de zwangerschap en na de geboorte. Het is aanbevolen dat er open communicatie is over eventuele lichamelijk of emotionele klachten die werknemers kunnen ervaren. Dit past binnen het bredere beleid op duurzame inzetbaarheid en de ondersteuning van werknemers in een balans tussen werk en gezin.
Ouderschapsverlof in de praktijk: Balans tussen werk en gezin
De cao ziekenhuizen legt ook aandacht aan op het belang van werk-privé balans. In het kader van balansverlof kunnen werknemers uren sparen voor tijdelijke afwezigheid, bijvoorbeeld om tijdelijk minder te werken of helemaal niet te werken. Dit verlof is toegankelijk voor alle werknemers, ongeacht hun functie of contracttype.
De regelingen rond ouderschapsverlof zijn ook verbonden met andere verlofsystemen, zoals balansverlof en zorgverlof. Dit betekent dat werknemers die ouders worden of adoptie of pleegzorg overwegen, gebruik kunnen maken van meerdere verlofsystemen om hun situatie te ondersteunen.
Een ander belangrijk aspect is de behandeling van parttimers en fulltimers in het kader van overwerkvergoeding. In de cao ziekenhuizen wordt onderzoek gedaan naar de impact van het gelijke behandelen van parttimers en fulltimers. Momenteel is de regeling nog niet volledig uitgewerkt, maar het doel is om gelijke rechten en verantwoordelijkheden te creëren voor alle werknemers, ongeacht hun uren.
Beleid en zeggenschap van zorgprofessionals
In de cao ziekenhuizen wordt ook aandacht besteed aan de zeggenschap van zorgprofessionals. Werkgevers moeten zorgprofessionals in de gelegenheid stellen om invloed te uitoefenen op beleid dat een directe invloed heeft op hun werk of beroepsuitoefening. Dit betekent dat zorgprofessionals, inclusief die die ouders worden, een actieve rol kunnen spelen in het beleid rond ouderschapsverlof en andere zorggerelateerde onderwerpen.
Het beleid rond ouderschapsverlof en andere zorggerelateerde verloven is ook verbonden met bredere thema’s zoals menopauze, menstruatieverlof en rouwverlof. Hoewel er geen specifieke verlofregeling is voor menopauze en menstruatie, wordt er wel aandacht gevraagd voor deze onderwerpen in de cao. Werkgevers worden aangemoedigd om een open gesprek te voeren over eventuele hormonale klachten die werknemers kunnen ervaren.
Conclusie
Ouderschapsverlof in de cao ziekenhuizen biedt werknemers een duidelijke en stevige basis om hun gezinsleven en werk te combineren. De regelingen zijn gericht op flexibiliteit, ondersteuning en gelijkheid. Zowel betaald als onbetaald ouderschapsverlof is beschikbaar, met aandacht voor de praktische uitvoering en administratieve procedures. De aanvulling tot 100% loon in de eerste 9 weken verlof is een belangrijke extra voor werknemers in ziekenhuizen, en de pensioengevendheid van deze aanvulling wordt vanaf 1 september 2025 verandert.
Daarnaast zijn er regelingen voor aanvullend geboorteverlof, adoptieverlof en pleegzorgverlof, waardoor werknemers een breed scala van opties hebben om hun situatie te ondersteunen. De cao ziekenhuizen legt ook aandacht aan op duurzame inzetbaarheid, werk-privé balans en zeggenschap van werknemers, met name zorgprofessionals.
In de praktijk is het belangrijk dat zowel werknemers als werkgevers goed informeerd zijn over de regelingen en procedures. Voor werknemers betekent dit dat ze weten hoe ze verlof aanvragen, welke papieren nodig zijn, en hoe de uitkeringen werken. Voor werkgevers betekent dit dat ze de regelingen nauwkeurig volgen en er voor zorgen dat werknemers goed worden ondersteund.
De cao ziekenhuizen is dus niet alleen een juridisch kader, maar ook een instrument om werknemers te ondersteunen in hun rol als ouder, terwijl ze hun werk blijven doen in een zorginstelling.