Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegd recht in Nederland dat werknemers in staat stelt om verlof te nemen om voor hun jonge kind te zorgen. Voor werknemers in het onderwijs gelden aparte regels die zijn vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) en de Wet betaald ouderschapsverlof. Deze regels verschillen per onderwijssector, zoals het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, het MBO en het wetenschappelijk onderwijs (wo). Het doel van ouderschapsverlof is om ouders de mogelijkheid te geven om hun werk en gezin te combineren, met name in de belangrijke eerste jaren van hun kind.
Ouderschapsverlof kan zowel betaald als onbetaald genomen worden, afhankelijk van de sector en de afspraken in de cao. Daarnaast is er flexibiliteit in hoe ouders het verlof inrichten, zolang het binnen de wettelijke regels blijft. De overheid stimuleert ouders om het betaalde deel van het ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind op te nemen, omdat dit bijdraagt aan een gelijkwaardige taakverdeling tussen ouders.
Deze artikelen geven een overzicht van de rechten en regels van ouderschapsverlof voor werknemers in de onderwijssector, inclusief praktische voorbeelden, tabellen en toelichtingen op de verschillende vormen van verlof.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegd recht dat werknemers in staat stelt om verlof te nemen om voor hun jonge kind te zorgen. Het verlof kan op verschillende manieren genomen worden, afhankelijk van de sectoren waarin de werknemer actief is. Voor werknemers in het onderwijs gelden aparte afspraken die zijn vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) en de Wet betaald ouderschapsverlof. Deze afspraken bepalen hoeveel verlof uren betaald zijn en hoeveel uren onbetaald genomen kunnen worden.
Ouderschapsverlof is bedoeld om ouders de mogelijkheid te geven om tijd met hun kind door te brengen, vooral in de eerste jaren na de geboorte. De overheid wil dat ouders deze tijd zoveel mogelijk in het eerste levensjaar van hun kind nemen, omdat onderzoek heeft aangetoond dat dit positief is voor de taakverdeling binnen het gezin en voor de ontwikkeling van het kind.
Betaald ouderschapsverlof
Betaald ouderschapsverlof is een vorm van verlof waarbij ouders een deel van hun loon ontvangen tijdens de periode dat ze verlof nemen. Het aantal uren dat betaald verlof is, en het percentage van het loon dat wordt doorbetaald, hangt af van de sector waarin de werknemer werkt. In het onderwijs zijn de afspraken per sector verschillend:
- Primair onderwijs: Ouders hebben recht op 415 betaalde verlofuren. Neemt de ouder dit verlof op in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 75 procent van het loon doorbetaald.
- Voortgezet onderwijs: Het aantal betaalde verlofuren en het percentage doorbetaling zijn hetzelfde als in het primair onderwijs.
- MBO: Ouders hebben recht op 360 betaalde verlofuren, tegen 70 procent van hun loon.
- Wetenschappelijk onderwijs (wo): Ouders hebben recht op 13 weken betaald ouderschapsverlof, waarvan 70 procent van het loon wordt doorbetaald.
Het betaalde deel van ouderschapsverlof kan opgenomen worden in het eerste levensjaar van het kind, wat betekent dat ouders 70 tot 75 procent van hun loon ontvangen. Als ouders het verlof later opnemen, kan het percentage doorbetaling lager zijn, afhankelijk van de sector.
Onbetaald ouderschapsverlof
Naast het betaalde deel van ouderschapsverlof is er ook onbetaald verlof beschikbaar. Dit betekent dat ouders verlof kunnen nemen zonder loon. Het aantal uren of weken dat onbetaald verlof is, hangt af van de sector waarin de werknemer werkt. In het primair onderwijs is het onbetaalde deel van ouderschapsverlof 625 uur, wat overeenkomt met ongeveer 15 weken. In het voortgezet onderwijs is het onbetaalde verlof 415 uur, wat ongeveer 10 weken is. In het MBO en wetenschappelijk onderwijs zijn de regels complexer en hangt het van de afspraken in de cao af.
Het is belangrijk om op te merken dat ouders de keuze hebben hoe ze hun ouderschapsverlof inrichten. Ze kunnen kiezen voor een combinatie van betaald en onbetaald verlof, afhankelijk van hun persoonlijke situatie en de afspraken in hun cao.
Flexibiliteit in ouderschapsverlof
Een van de belangrijkste voordelen van ouderschapsverlof is de flexibiliteit. Ouders kunnen het verlof inrichten zoals het het beste past bij hun situatie. Ze kunnen kiezen om het verlof op te nemen in het eerste levensjaar van het kind, of later. Ze kunnen ook kiezen om het verlof volledig betaald of onbetaald te nemen.
In de recente cao’s voor de onderwijssector is de regeling van ouderschapsverlof vereenvoudigd. Sinds 1 april 2025 is het eenvoudiger geworden om betaald en onbetaald ouderschapsverlof te combineren. Dit maakt het voor ouders makkelijker om hun verlof in te richten op een manier die het beste past bij hun situatie.
De overheid stimuleert ouders om het betaalde deel van ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van hun kind op te nemen. Dit is gunstig voor de gelijkwaardige taakverdeling binnen het gezin en voor de ontwikkeling van het kind. Ouders kunnen ook het onbetaalde deel van ouderschapsverlof opnemen, maar dit is dan niet doorbetaald.
Aanvullend geboorteverlof voor de partner
Naast ouderschapsverlof is er ook het aanvullende geboorteverlof voor de partner. Dit is een vorm van verlof dat de partner van de moeder kan nemen in de periode rond de geboorte van het kind. Het aanvullende geboorteverlof voor de partner duurt 5 weken en is in het onderwijs en bij de overheid 100 procent doorbetaald. In andere sectoren is het percentage doorbetaling lager.
Het aanvullende geboorteverlof voor de partner is bedoeld om de partner van de moeder de mogelijkheid te geven om tijd met het kind door te brengen in de belangrijke eerste weken na de geboorte. Het is een aparte regeling die los staat van ouderschapsverlof.
Ouderschapsverlof in het primair onderwijs
In het primair onderwijs geldt de regeling die in 2024 is ingevoerd. Ouders hebben recht op 1.040 ouderschapsverlofuren per kind, te verdelen over de periode tot hun kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 415 betaald, wat neerkomt op ongeveer tien weken. Neemt een ouder dit verlof op in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 75 procent van het loon doorbetaald. Als het verlof later opgenomen wordt, is het percentage doorbetaling lager.
Het onbetaalde deel van ouderschapsverlof in het primair onderwijs is 625 uur. Dit betekent dat ouders in totaal 1.040 verlofuren kunnen opnemen, waarvan 415 betaald zijn en 625 onbetaald. Ouders kunnen deze uren opnemen op een manier die het beste past bij hun situatie.
Ouderschapsverlof in het voortgezet onderwijs
In het voortgezet onderwijs geldt een vergelijkbare regeling als in het primair onderwijs. Ouders hebben recht op 1.040 ouderschapsverlofuren per kind, te verdelen over de periode tot hun kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 415 betaald, wat neerkomt op ongeveer tien weken. Neemt een ouder dit verlof op in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 75 procent van het loon doorbetaald.
Het onbetaalde deel van ouderschapsverlof in het voortgezet onderwijs is 415 uur. Dit betekent dat ouders in totaal 1.040 verlofuren kunnen opnemen, waarvan 415 betaald zijn en 415 onbetaald. Ouders kunnen deze uren opnemen op een manier die het beste past bij hun situatie.
Ouderschapsverlof in het MBO
In het MBO is de regeling van ouderschapsverlof iets ingewikkelder. Ouders hebben recht op 360 betaalde ouderschapsverlofuren, wat neerkomt op ongeveer negen weken. Neemt een ouder dit verlof op in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 70 procent van het loon doorbetaald. Als het verlof later opgenomen wordt, is het percentage doorbetaling lager.
Het onbetaalde deel van ouderschapsverlof in het MBO is in overleg met HR. Dit betekent dat ouders in het MBO flexibel zijn in hoe ze hun verlof inrichten. Ze kunnen kiezen voor een combinatie van betaald en onbetaald verlof, afhankelijk van hun persoonlijke situatie.
Ouderschapsverlof in het wetenschappelijk onderwijs (wo)
In het wetenschappelijk onderwijs (wo) geldt een vergelijkbare regeling als in het MBO. Ouders hebben recht op 13 weken ouderschapsverlof, waarvan 70 procent van het loon wordt doorbetaald. Neemt een ouder dit verlof op in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 70 procent van het loon doorbetaald. Als het verlof later opgenomen wordt, is het percentage doorbetaling lager.
Het onbetaalde deel van ouderschapsverlof in het wetenschappelijk onderwijs is 13 weken. Dit betekent dat ouders in totaal 13 weken verlof kunnen nemen, waarvan 70 procent van het loon wordt doorbetaald. Ouders kunnen deze weken opnemen op een manier die het beste past bij hun situatie.
Praktische voorbeelden van ouderschapsverlof
Om de regelingen van ouderschapsverlof beter te begrijpen, zijn hier enkele praktische voorbeelden:
Voorbeeld 1: Primair onderwijs
Een ouder werkt 40 uur per week in het primair onderwijs. Hij of zij heeft recht op 1.040 ouderschapsverlofuren, te verdelen over de periode tot het kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 415 betaald. Neemt de ouder 415 uur verlof in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 75 procent van het loon doorbetaald. De resterende 625 uur verlof is onbetaald.Voorbeeld 2: Voortgezet onderwijs
Een ouder werkt 30 uur per week in het voortgezet onderwijs. Hij of zij heeft recht op 1.040 ouderschapsverlofuren, te verdelen over de periode tot het kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 415 betaald. Neemt de ouder 415 uur verlof in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 75 procent van het loon doorbetaald. De resterende 415 uur verlof is onbetaald.Voorbeeld 3: MBO
Een ouder werkt 35 uur per week in het MBO. Hij of zij heeft recht op 360 ouderschapsverlofuren, te verdelen over de periode tot het kind acht jaar oud is. Van deze uren zijn er 360 betaald. Neemt de ouder 360 uur verlof in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 70 procent van het loon doorbetaald.Voorbeeld 4: Wetenschappelijk onderwijs (wo)
Een ouder werkt 40 uur per week in het wetenschappelijk onderwijs. Hij of zij heeft recht op 13 weken ouderschapsverlof, te verdelen over de periode tot het kind acht jaar oud is. Van deze weken is er 13 betaald. Neemt de ouder 13 weken verlof in het eerste levensjaar van het kind, dan krijgt hij of zij 70 procent van het loon doorbetaald.
Aanbevelingen voor ouders in het onderwijs
Ouders in het onderwijs hebben verschillende opties om ouderschapsverlof te nemen. Het is belangrijk om te weten welke regels van toepassing zijn in de specifieke sector waarin de werknemer werkt. Hier zijn enkele aanbevelingen:
Lees de cao zorgvuldig
Ouderschapsverlof is vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s). Het is belangrijk om de cao van de eigen werkgever zorgvuldig te lezen, zodat de werknemer weet welke regels van toepassing zijn.Neem contact op met HR
Als er vragen zijn over ouderschapsverlof, is het verstandig om contact op te nemen met HR. HR kan uitleg geven over de regels en helpen bij het inrichten van ouderschapsverlof.Neem ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind
De overheid stimuleert ouders om ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind op te nemen. Dit is gunstig voor de gelijkwaardige taakverdeling binnen het gezin en voor de ontwikkeling van het kind.Kies voor een combinatie van betaald en onbetaald ouderschapsverlof
Ouders kunnen kiezen voor een combinatie van betaald en onbetaald ouderschapsverlof. Dit is een flexibele optie die het beste past bij de situatie van het gezin.Maak een plan voor ouderschapsverlof
Het is verstandig om een plan te maken voor ouderschapsverlof. Dit helpt om de verlofperiode goed te organiseren en te zorgen dat de verlofperiode goed aansluit bij de wensen van het gezin.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een wettelijk vastgelegd recht dat werknemers in het onderwijs kunnen nemen om voor hun jonge kind te zorgen. De regels van ouderschapsverlof verschillen per sector, zoals het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, het MBO en het wetenschappelijk onderwijs. In het onderwijs is ouderschapsverlof vastgelegd in cao’s en de Wet betaald ouderschapsverlof. De regels bepalen hoeveel verlof uren betaald zijn en hoeveel uren onbetaald genomen kunnen worden.
Ouders kunnen kiezen voor een combinatie van betaald en onbetaald ouderschapsverlof, afhankelijk van hun persoonlijke situatie. De overheid stimuleert ouders om ouderschapsverlof in het eerste levensjaar van het kind op te nemen, omdat dit gunstig is voor de gelijkwaardige taakverdeling binnen het gezin en voor de ontwikkeling van het kind.
Het is belangrijk om de regels van ouderschapsverlof goed te begrijpen en de cao van de eigen werkgever te raadplegen. Ouders kunnen contact opnemen met HR voor uitleg en hulp bij het inrichten van ouderschapsverlof. Met deze informatie kunnen ouders in het onderwijs hun ouderschapsverlof op een manier inrichten die het beste past bij hun situatie.