Ouderschapsverlof is een wettelijk geregelde mogelijkheid waarmee ouders in Nederland en België de gelegenheid krijgen om tijdelijk minder te werken, zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun jonge kind. Deze regeling is bedoeld om ouders in staat te stellen intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van hun kind in de vroege levensjaren. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de rechten, de praktische toepassing, de voordelen en de beperkingen van ouderschapsverlof in 2024. Het artikel richt zich op zowel ouders in Nederland als in België, met een focus op de wettelijke regelingen en praktische richtlijnen voor de opname van ouderschapsverlof.
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof is een thematisch verlof dat ouders in loondienst toelaat om tijdelijk minder te werken of hun werkzaamheden volledig te onderbreken om meer tijd door te brengen met hun kind. Deze regeling is bedoeld voor ouders van kinderen tot maximaal 8 jaar (in Nederland) of tot jonger dan 12 jaar (in België), en soms tot jonger dan 21 jaar als het kind een handicap heeft.
In Nederland is ouderschapsverlof een wettelijke regeling waarmee ouders maximaal 26 keer het aantal werkuren per week kunnen opnemen, bijvoorbeeld halftijd of zelfs volledig stoppen met werken. In België is ouderschapsverlof een loopbaanonderbreking die maandelijkse uitkeringen door de RVA biedt, afhankelijk van de sector waarin de ouder werkt.
De regeling is beschikbaar voor biologische ouders, adoptieouders, pleegouders, en in sommige gevallen ook voor stiefouders of partners die meemoeder zijn geworden. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk voor een breder spectrum van ouders om te profiteren van de regeling.
Wie heeft recht op ouderschapsverlof?
In Nederland heeft ieder ouder die in loondienst werkt en aangesloten is bij de werknemersverzekeringen recht op ouderschapsverlof. Dit betreft ook directeurs-grootaandeelhouders (dga’s), zolang zij premies afdragen voor verzekeringen zoals de Ziektewet, WW en WIA. In de praktijk betekent dit dat ook dga’s in aanmerking komen voor ouderschapsverlof, mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen.
In België is ouderschapsverlof beschikbaar voor alle wettelijke ouders die tewerkgesteld zijn bij een werkgever onderworpen aan het Belgische recht en een loon ontvangen waarop sociale bijdragen worden betaald. Dit omvat biologische ouders, adoptieouders, pleegouders en stiefouders onder bepaalde voorwaarden. De regeling is ook van toepassing op werknemers in de openbare sector, zoals onderwijsmedewerkers en medewerkers van gemeenten of provincies.
Het is belangrijk om op te merken dat ouderschapsverlof niet voor iedere sector hetzelfde is. In de privésector gelden bepaalde regels, terwijl in de openbare sector extra voorwaarden van toepassing kunnen zijn. In sommige gevallen, zoals bij personeel van het onderwijs, gelden ook sector- of gemeenschapspecifieke regels.
Hoe werkt ouderschapsverlof in de praktijk?
Ouderschapsverlof is een flexibel verlof dat op verschillende manieren kan worden genomen. In Nederland is ouderschapsverlof maximaal 26 keer het aantal werkuren per week mogelijk, en dit kan worden opgenomen tot het kind 8 jaar is. Dit betekent dat ouders hun werkuren kunnen halveren of volledig kunnen stoppen met werken. In de eerste 9 weken na de geboorte is er bovendien de mogelijkheid om via het UWV aanspraak te maken op een uitkering van 70% van het dagloon.
In België is ouderschapsverlof een loopbaanonderbreking die maandelijkse uitkeringen door de RVA biedt. Ouders kunnen kiezen voor volledige onderbreking of voor een gedeeltelijke onderbreking, bijvoorbeeld halftijds werken. De uitkering is afhankelijk van de sector en het aantal maanden dat het ouderschapsverlof wordt genomen. Het is mogelijk om ouderschapsverlof op te splitsen of te combineren met andere vormen van loopbaanonderbreking, mits de werkgever akkoord geeft.
Een belangrijk aspect van ouderschapsverlof is de mogelijkheid om de verlofperiode flexibel in te delen. Ouders kunnen kiezen wanneer ze hun ouderschapsverlof opnemen en hoe lang het duurt. In Nederland is het verlof maximaal 8 jaar lang beschikbaar, terwijl in België ouderschapsverlof tot jonger dan 12 jaar of jonger dan 21 jaar kan worden aangewend bij een kind met een handicap.
Onbetaald of betaald ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof in Nederland is standaard onbetaald, met uitzondering van de eerste 9 weken in het eerste jaar na de geboorte. Tijdens deze periode kunnen ouders via het UWV een uitkering van 70% van hun dagloon ontvangen. Dit betreft echter enkel werknemers in loondienst, en niet alle ouders kunnen automatisch aanspraak maken op deze uitkering.
In België is ouderschapsverlof in de regel betaald via maandelijkse uitkeringen door de RVA. Deze uitkeringen zijn afhankelijk van de sector en het aantal maanden dat ouderschapsverlof wordt genomen. Ouders kunnen kiezen voor volledige of gedeeltelijke onderbreking van hun werkzaamheden, en de uitkering varieert daarbij. Het is belangrijk om te weten dat ouders die ouderschapsverlof nemen, niet mogen werken aan een andere activiteit of een verboden pensioen.
Voordelen van ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof biedt ouders een unieke kans om intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van hun kind in de vroege levensjaren. Deze regeling maakt het mogelijk om dagelijks betrokken te zijn bij de groei en ontwikkeling van het kind, wat van groot belang is voor de emotionele en psychische ontwikkeling van het kind. Ouders kunnen bijvoorbeeld deelname nemen aan kinderactiviteiten, zoals slaaptraining, voeding, en leren lezen.
Een ander voordeel van ouderschapsverlof is de flexibiliteit. Ouders kunnen kiezen hoe lang ze ouderschapsverlof nemen en hoe ze hun werkuren indelen. Dit maakt het mogelijk om ouderschapsverlof te combineren met andere vormen van loopbaanonderbreking of verlof, afhankelijk van de sector en de werkgever. In Nederland is het bijvoorbeeld mogelijk om ouderschapsverlof op te splitsen in verschillende blokken, zolang de werkgever akkoord geeft.
Daarnaast biedt ouderschapsverlof ook de mogelijkheid om de balans tussen werk en privéleven te verbeteren. Door tijdelijk minder te werken of volledig te stoppen met werken, kunnen ouders meer tijd doorbrengen met hun kind en tegelijkertijd hun carrière behouden. In de regel is ouderschapsverlof een verlof dat niet leidt tot ontslag of verlies van de baan, zolang de werkgever akkoord geeft.
Nadelen van ouderschapsverlof
Hoewel ouderschapsverlof veel voordelen biedt, zijn er ook beperkingen en nadelen die ouders moeten overwegen. Eén van de belangrijkste nadelen is de financiële impact. In Nederland is ouderschapsverlof standaard onbetaald, met uitzondering van de eerste 9 weken. Dit betekent dat ouders een aanzienlijk deel van hun inkomsten kunnen verliezen, wat een belemmering kan zijn voor gezinnen met beperkte financiële middelen.
In België is ouderschapsverlof betaald via maandelijkse uitkeringen, maar deze uitkeringen zijn afhankelijk van de sector en het aantal maanden dat ouderschapsverlof wordt genomen. Ouders moeten rekening houden met de mogelijkheid dat de uitkering niet volledig gelijk is aan hun normale inkomsten. Daarnaast kunnen ouders die ouderschapsverlof nemen, niet werken aan een andere activiteit of een verboden pensioen.
Een ander nadeel van ouderschapsverlof is de mogelijkheid dat ouders moeilijkheden ondervinden bij de terugkomst in de werkvorm. Sommige ouders rapporteren dat het lastig is om na ouderschapsverlof terug te keren naar hun werkzaamheden, vooral als de werkgever niet akkoord gaat met de flexibele indeling van de werkuren. In sommige gevallen kunnen ouders ook merken dat hun functie of rol in het bedrijf is veranderd tijdens hun afwezigheid.
Ouders moeten ook rekening houden met de mogelijkheid dat ouderschapsverlof niet leidt tot een vaste balans tussen werk en privéleven. Hoewel ouderschapsverlof een kans biedt om meer tijd door te brengen met hun kind, kan het ook leiden tot stress of overbelasting, vooral als ouders tegelijkertijd hun carrière en hun opvoedtaak proberen te combineren.
Ouderschapsverlof voor dga’s
Sinds 2022 kunnen ook directeurs-grootaandeelhouders (dga’s) ouderschapsverlof nemen, mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. De belangrijkste voorwaarde is dat dga’s aangesloten zijn bij de werknemersverzekeringen, zoals de Ziektewet, WW en WIA. Dit betekent dat dga’s premies moeten afdragen voor deze verzekeringen, wat niet altijd standaard het geval is.
Als dga’s aan deze voorwaarden voldoen, hebben ze recht op ouderschapsverlof, net zoals werknemers in loondienst. Dit betreft maximaal 26 keer het aantal werkuren per week, en ouderschapsverlof kan worden opgenomen tot het kind 8 jaar is. In de eerste 9 weken na de geboorte is er ook de mogelijkheid om via het UWV aanspraak te maken op een uitkering van 70% van het dagloon.
Het is belangrijk om te weten dat ouderschapsverlof voor dga’s in de praktijk kan variëren afhankelijk van de werkgever en de sector. In sommige gevallen kan ouderschapsverlof leiden tot beperkingen in de rol van de dga, bijvoorbeeld als het bedrijf minder personeel heeft of als de dga niet langer beschikbaar is voor beslissingen en leidinggeven. Daarom is het verstandig om afspraken te maken met de werkgever en eventueel juridisch advies in te winnen.
Conclusie
Ouderschapsverlof is een belangrijke wettelijke regeling die ouders de mogelijkheid biedt om tijdelijk minder te werken en intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van hun kind. In Nederland is ouderschapsverlof maximaal 26 keer het aantal werkuren per week mogelijk, en in de eerste 9 weken kan er via het UWV een uitkering van 70% van het dagloon worden aanspraak gemaakt. In België is ouderschapsverlof een loopbaanonderbreking met maandelijkse uitkeringen door de RVA, afhankelijk van de sector en het aantal maanden dat ouderschapsverlof wordt genomen.
De regeling is beschikbaar voor biologische ouders, adoptieouders, pleegouders en stiefouders onder bepaalde voorwaarden. Ouders kunnen kiezen voor volledige of gedeeltelijke onderbreking van hun werkzaamheden, en ouderschapsverlof kan worden opgesplitst of gecombineerd met andere vormen van loopbaanonderbreking. In Nederland is ouderschapsverlof beschikbaar tot het kind 8 jaar is, terwijl in België ouderschapsverlof tot jonger dan 12 jaar kan worden aangewend, of tot jonger dan 21 jaar bij een kind met een handicap.
Ouderschapsverlof biedt ouders een unieke kans om intensiever betrokken te zijn bij de opvoeding van hun kind, maar het heeft ook beperkingen en nadelen die ouders moeten overwegen. Ouders moeten rekening houden met de financiële impact, de mogelijkheid van moeilijkheden bij de terugkomst in de werkvorm, en de balans tussen werk en privéleven. In het geval van directeurs-grootaandeelhouders (dga’s) is ouderschapsverlof beschikbaar mits ze aangesloten zijn bij de werknemersverzekeringen.
Ouderschapsverlof is dus een waardevolle regeling die ouders de kans biedt om hun kind te ondersteunen in de vroege levensjaren. Door goed te plannen en afspraken te maken met de werkgever, kunnen ouders de voordelen van ouderschapsverlof optimaliseren en tegelijkertijd hun carrière behouden.