Kinderopvangtoeslag, Kwaliteit en Toegankelijkheid: Een Overzicht

De overheid speelt een significante rol in de ondersteuning van werkende ouders met betrekking tot kinderopvang, zowel financieel als kwalitatief. Dit artikel geeft een overzicht van de beleidsmaatregelen en financiële stromen rondom kinderopvang, gebaseerd op beschikbare gegevens. De focus ligt op de kinderopvangtoeslag, de verbetering van de kwaliteit van kinderopvang en de toegankelijkheid ervan, met speciale aandacht voor Caribisch Nederland.

Financiering en Budgettaire Gevolgen

De uitgaven voor kinderopvang en gerelateerde subsidies laten een stijgende trend zien over de periode 2018-2024. In 2018 bedroegen de totale uitgaven 2.958.302, terwijl de raming voor 2024 uitkomt op 3.542.958. Een zeer groot deel van deze uitgaven, namelijk 99,3% in 2018, is juridisch verplicht, voornamelijk bestaande uit de kinderopvangtoeslag. De inkomsten uit werkgeversbijdragen en overige bronnen bedragen in 2018 1.510.526 en stijgen naar 1.612.614 in 2024.

De verdeling van de uitgaven laat zien dat de kinderopvangtoeslag de grootste component vormt (2.933.211 in 2018, stijgend naar 3.520.459 in 2024). Subsidies, opdrachten en bijdragen aan agentschappen maken een kleiner, maar significant deel uit van de totale uitgaven. De budgettaire flexibiliteit is beperkt, aangezien de inkomstenoverdrachten voor 100% juridisch verplicht zijn.

Kinderopvangtoeslag: Details en Ontwikkelingen

De kinderopvangtoeslag is bedoeld om formele kinderopvang betaalbaar te maken voor ouders. De hoogte van de toeslag is afhankelijk van het gezinsinkomen en het aantal uren kinderopvang. De gegevens laten een verdeling zien van het aantal uren per kind per maand met kinderopvangtoeslag, ingedeeld naar inkomenscategorieën.

De ouderbijdrage per uur varieert ook per inkomenscategorie. Voor gezinnen met een inkomen tot 130% van het wettelijk minimumloon bedraagt de bijdrage in 2020 0,36 euro per uur voor het eerste kind en 0,35 euro per uur voor volgende kinderen. Voor gezinnen met een inkomen tot 1,5 keer modaal bedraagt de bijdrage respectievelijk 1,63 euro en 0,47 euro per uur. Bij een inkomen van 3 keer modaal of hoger bedraagt de bijdrage 4,79 euro en 1,22 euro per uur.

Kwaliteit en Toezicht op Kinderopvang

De overheid hecht veel waarde aan goede, veilige en financieel toegankelijke kinderopvang. De Wet kinderopvang (Wko) stelt eisen aan de kwaliteit van kinderopvangvoorzieningen. De GGD houdt in opdracht van gemeenten toezicht op de naleving van deze eisen. Daarnaast worden projecten gesteund die de informatiepositie van ouders versterken, zodat zij een weloverwogen keuze kunnen maken voor een veilige en kwalitatief goede kinderopvangvoorziening.

De verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van de kinderopvang ligt bij de kinderopvangondernemers en gastouderbureaus. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze van een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed uitoefenen via oudercommissies.

Rol en Verantwoordelijkheid van de Overheid

De Minister regisseert het stelsel van kinderopvang met wet- en regelgeving, financiert het gebruik van kinderopvang met de kinderopvangtoeslag en stimuleert de kwaliteit en veiligheid van de kinderopvang met subsidies. De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel, het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst.

Verbeteringen in de Kinderopvangtoeslag

Er zijn beleidswijzigingen doorgevoerd om de kinderopvangtoeslag te verbeteren. De juridisch verplichte uitgaven betreffen voornamelijk uitkeringslasten kinderopvangtoeslag. Subsidies, gericht op de bevordering van de kwaliteit van kinderopvang, de versterking van de positie van ouders, op het toezicht en de sectorondersteuning in het kader van de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK), zijn voor 35% juridisch verplicht. Opdrachten zijn voor 13% juridisch verplicht, voornamelijk kosten voor toezicht en onderzoek.

Kinderopvang in Caribisch Nederland

Er wordt specifiek ingezet op de verbetering van de kwaliteit en (financiële) toegankelijkheid van kinderopvang en buitenschoolse voorzieningen in Caribisch Nederland via het programma BES(t) 4 kids. Dit programma wordt uitgevoerd in samenwerking met de openbare lichamen van de eilanden en de ministeries van OCW, VWS en BZK. De uitgangspunten voor kwaliteit, toezicht en financiering worden vastgelegd in wetgeving. Vooruitlopend op het wettelijke kader worden in 2020 middelen beschikbaar gesteld aan de openbare lichamen.

Vaccinatie in de Kinderopvang

In 2018 is een onafhankelijke commissie gevraagd onderzoek te doen naar oplossingen die tegemoetkomen aan de zorgen van ouders over de veiligheid van hun kinderen op de kinderopvang, gezien de gedaalde vaccinatiegraad. In het najaar van 2019 volgde de kabinetsreactie op het advies van de Commissie kinderopvang en vaccinatie. De details van dit advies en de kabinetsreactie zijn niet verder uitgewerkt in de beschikbare documenten.

Uitdagingen en Onzekerheden

Hoewel de documenten een gedetailleerd beeld geven van de financiering en beleidsmaatregelen rondom kinderopvang, blijven er enkele onzekerheden. De details van het advies van de Commissie kinderopvang en vaccinatie en de daaropvolgende kabinetsreactie zijn niet verder uitgewerkt. Ook is er beperkte informatie beschikbaar over de concrete invulling van het programma BES(t) 4 kids in Caribisch Nederland.

Conclusie

De overheid investeert aanzienlijke middelen in kinderopvang, zowel financieel als kwalitatief. De kinderopvangtoeslag is een belangrijk instrument om kinderopvang betaalbaar te maken voor werkende ouders. Er wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit en veiligheid van kinderopvang, met toezicht door de GGD en subsidies voor kwaliteitsverbetering. Specifieke aandacht is er voor de verbetering van de kinderopvang in Caribisch Nederland. De beschikbare gegevens laten een stijgende trend zien in de uitgaven voor kinderopvang, wat de toegenomen aandacht voor dit belangrijke onderwerp onderstreept.

Bronnen

1. Rijksfinanciën