Kinderopvang als Onderdeel van de Zorg- en Welzijnssector: Een Overzicht

De kinderopvangsector is een significante component binnen de bredere zorg- en welzijnssector in Nederland. Dit artikel biedt een overzicht van de sector, inclusief haar positie binnen de Nederlandse arbeidsmarkt, trends in vacatures en werkgelegenheid, en de organisaties die de sector vertegenwoordigen. De informatie is gebaseerd op beschikbare gegevens en rapporten over de sector.

Positie binnen de Zorg- en Welzijnssector

De sector zorg en welzijn omvat een breed scala aan branches, waaronder universitair medische centra, ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, thuiszorg, jeugdzorg, sociaal werk en kinderopvang. Kinderopvang, inclusief peuterspeelzaalwerk, wordt expliciet genoemd als een van de tien branches binnen deze sector. Gezondheids- en welzijnszorg omvat behandelingen in ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, behandelingen door medische praktijken, ondersteunende activiteiten voor de gezondheidszorg, verpleging, verzorging, begeleiding en welzijnszorg, waaronder ook kinderopvang valt.

De sector kan zowel breed als smal gedefinieerd worden. De brede definitie omvat alle tien branches, terwijl de smalle definitie kinderopvang uitsluit. Dit benadrukt de soms afzonderlijke behandeling van kinderopvang binnen de sector, hoewel het onmiskenbaar een integraal onderdeel is van de totale zorg- en welzijnsinfrastructuur.

Vertegenwoordiging van de Sector

De Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) is de grootste vertegenwoordiger van de kinderopvangsector in Nederland. De BK vertegenwoordigt een breed spectrum aan aanbieders, waaronder dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang, zowel profit als non-profit organisaties. Met ruim 1.000 leden vertegenwoordigt de BK meer dan 80% van alle aanbieders die zijn aangesloten bij een brancheorganisatie. De organisatie fungeert als stem, ogen en oren van de branche en adviseert over thema’s zoals arbeidszaken, kwaliteit, veiligheid, financiën en gastouderopvang.

De BK maakt gebruik van adviesraden, bestaande uit leden met expertise en ervaring, om het bestuur en de vereniging gevraagd en ongevraagd advies te geven. De BK organiseert ook POKO (Personeel en Organisatie Kinderopvang) bijeenkomsten voor P&O- en HR-specialisten binnen de sector, in samenwerking met advocatenkantoor De Koning Vergouwen Advocaten.

Arbeidsmarktontwikkelingen: Vacatures en Werkgelegenheid

De arbeidsmarkt in de sector sociaal werk, jeugdzorg en kinderopvang heeft de afgelopen jaren verschillende ontwikkelingen doorgemaakt. Van medio 2020 tot eind 2022 was er een dalende trend in het aantal werklozen (WW-ontvangers) uit deze sectoren. Echter, in 2023 stopte deze daling en is er sindsdien sprake van een stijgende trend, met name in de kinderopvang en jeugdzorg.

Het aantal openstaande vacatures in de sector nam in 2021 aanzienlijk toe. Na een periode van stabiliteit met ongeveer 10.500 vacatures, was er een piek in de eerste twee kwartalen van 2024 met circa 13.000 vacatures. Deze piek werd voornamelijk veroorzaakt door een stijging in de kinderopvang. In de tweede helft van 2024 daalde het aantal openstaande vacatures terug naar ongeveer 9.750.

Specifiek per deelsector:

• Sociaal werk: Eind derde kwartaal 2024 waren er bijna 3.000 openstaande vacatures, vergelijkbaar met dezelfde periode in 2023.
• Jeugdzorg: Het aantal vacatures varieerde sinds 2022 tussen de 800 en 1.000, met een piek naar ruim 1.200 in het tweede kwartaal van 2023. In 2024 groeide dit naar circa 1.000 vacatures.
• Kinderopvang: De stijging in vacatures was het meest significant in de kinderopvang, wat de piek in het eerste halfjaar van 2024 verklaart.

Werkgelegenheidscijfers

De totale werkgelegenheid in de sector sociaal werk, jeugdzorg en kinderopvang is gestegen van 188.500 in het eerste kwartaal van 2020 naar bijna 229.500 in het derde kwartaal van 2024. De kinderopvang vormt de grootste groep werknemers, met 127.100 werknemers (exclusief gastouderopvang, die voornamelijk uit zelfstandigen bestaat). Het sociaal werk omvat 65.800 werknemers en de jeugdzorg 36.400 werknemers.

Activiteiten binnen de Deelsectoren

De verschillende deelsectoren binnen de zorg- en welzijnssector omvatten specifieke activiteiten:

• Sociaal werk: Maatschappelijk werk, jongeren- en ouderenwerk, schuldhulpverlening, maatschappelijke opvang.
• Jeugdzorg: Jeugd- en opvoedhulp, kinderbescherming.
• Kinderopvang: Kinderdagcentra, buitenschoolse opvang, gastouderopvang, peuterspeelzalen.

Conclusie

De kinderopvangsector is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse zorg- en welzijnssector, vertegenwoordigd door de Brancheorganisatie Kinderopvang. De sector heeft de afgelopen jaren een groeiende vraag naar arbeidskrachten gekend, met name in de kinderopvang zelf. Hoewel er fluctuaties zijn in het aantal vacatures, is de algemene trend een stijging van de werkgelegenheid in de sector. De kinderopvangsector speelt een cruciale rol in de maatschappelijke ondersteuning van gezinnen en de ontwikkeling van jonge kinderen. De ontwikkelingen in de arbeidsmarkt vereisen aandacht en investering om de kwaliteit en toegankelijkheid van de kinderopvang te waarborgen.

Bronnen

1. Brancheorganisatie Kinderopvang
2. CBS
3. Werk.nl