Kinderopvangtoeslag: Terugvordering, Tegemoetkomingen en Verbeteringen

De kinderopvangtoeslag is een belangrijke financiële ondersteuning voor ouders met kinderen die gebruikmaken van kinderopvang. Echter, het systeem kent complexiteiten, met name op het gebied van terugvordering, tegemoetkomingen en de administratieve afhandeling. Dit artikel biedt een overzicht van de regelingen rondom kinderopvangtoeslag, gebaseerd op beschikbare informatie, en belicht de recente ontwikkelingen en mogelijke problemen.

Wat is Kinderopvangtoeslag?

Kinderopvangtoeslag is een financiële bijdrage van de overheid om de kosten van kinderopvang te verlichten. Ouders betalen een eigen bijdrage, en de overheid vergoedt een deel van de overige kosten. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van het inkomen van de ouders, het aantal kinderen en het type kinderopvang. In 2025 wordt een vergoeding van maximaal 230 uur kinderopvang per maand geboden, met een uurloon van €10,71 voor kinderdagverblijven, €9,52 voor buitenschoolse opvang en €8,10 voor gastouderopvang. Het maximum uurtarief dat vergoed wordt, kan echter lager zijn als het uurtarief van de kinderopvang hoger is.

Terugvordering van de Tegemoetkoming

In bepaalde situaties kan de gemeente de reeds betaalde kinderopvangtoeslag terugvorderen. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer de beschikking tot toekenning van de toeslag wordt ingetrokken of gewijzigd ten nadele van de ouder. De regels voor terugvordering zijn vergelijkbaar met die voor de terugvordering van bijstand, zoals vastgelegd in de Wet werk en bijstand (Wwb). Dit betekent dat het teruggevorderde bedrag verrekend kan worden met toekomstige toeslagen. De gemeente moet in het besluit tot terugvordering vermelden hoe de terugvordering zal plaatsvinden.

Een ouder kan ook geconfronteerd worden met terugvordering als de inlichtingenplicht niet wordt nageleefd. Dit kan het geval zijn wanneer een kind geen gebruik maakt van kinderopvang, of wanneer de ouder geen recht heeft op een tegemoetkoming omdat deze niet tot de doelgroep behoort.

Verbeteringen in het Systeem

Het kabinet erkent de problemen die kunnen ontstaan door terugvorderingen van de kinderopvangtoeslag, met name de hoge schulden die hierdoor kunnen ontstaan. Daarom worden er verbeteringen doorgevoerd in het systeem. Het ministerie van SZW en de Belastingdienst werken samen aan een pakket van maatregelen om het systeem te verbeteren. Een belangrijke stap is de maandelijkse gegevenslevering door kinderopvangorganisaties aan Toeslagen, gestart in 2020. Vanaf 2021 worden ouders geïnformeerd over eventuele verschillen tussen de doorgegeven gegevens en de gegevens waarop de toeslag is gebaseerd. Daarnaast wordt er continu gekeken naar aanvullende maatregelen om de toeslag toegankelijker en begrijpelijker te maken.

Een recente ontwikkeling is het ‘Proportioneel vaststellen’ van de kinderopvangtoeslag. Voorheen hadden ouders geen recht op toeslag als ze niet de volledige eigen bijdrage hadden betaald. Nu hebben ouders recht op een toeslag naar rato van het bedrag dat tijdig is betaald aan de kinderopvangorganisatie. Deze regeling is met terugwerkende kracht van toepassing vanaf 23 oktober 2019.

Tegemoetkomingen voor Sluitingsperiodes

Tijdens de sluitingsperiodes van de buitenschoolse opvang (bso) als gevolg van de coronapandemie, hebben ouders die de eigen bijdrage doorbetaalden, recht op een tegemoetkoming van de overheid. Voor de sluitingsperiode tussen 21 december 2021 en 9 januari 2022 werd de hoogte van de tegemoetkoming bepaald op basis van de kinderopvangtoeslaggegevens per 1 mei 2022. Ouders moesten hun kindertoeslaggegevens actualiseren vóór 30 april 2022 om de uitbetaling medio 2022 te ontvangen.

Daarnaast is er een extra tegemoetkoming voor ouders die een te lage tegemoetkoming hebben ontvangen voor het doorbetalen van de eigen bijdrage tijdens de eerste en/of tweede sluiting van de kinderopvang. Voor deze tegemoetkoming hoefde geen aanvraag te worden ingediend, maar was het wel noodzakelijk om de kinderopvangtoeslaggegevens voor 2021 en 2022 te actualiseren vóór 30 april.

Ontwikkelingen in Gebruik en Uitgaven

In 2019 en de eerste maanden van 2020 steeg het gebruik van kinderopvang. Door de coronacrisis werd echter een daling verwacht. Over het hele jaar 2020 nam het aantal kinderen dat naar de opvang ging nog toe, met name bij de buitenschoolse opvang. In 2021 werd een afname verwacht als gevolg van de economische situatie. Het aantal uren per kind steeg in 2020 bij zowel de dagopvang als de buitenschoolse opvang en bleef vervolgens stabiel in 2021.

De volgende cijfers geven een indicatie van de omvang van de kinderopvangtoeslag:

• Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (2019): 553.000
• Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (raming 2020): 562.000
• Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (raming 2021): 554.000
• Aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (0-12 jaar, 2019): 827.000
• Aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (0-12 jaar, raming 2020): 840.000
• Aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (0-12 jaar, raming 2021): 828.000
• Gemiddeld aantal uren per kind per maand (2019): 59,2
• Gemiddeld aantal uren per kind per maand (raming 2020): 60,0
• Gemiddeld aantal uren per kind per maand (raming 2021): 59,9

Betaald Ouderschapsverlof en Kinderopvang

De invoering van het betaald ouderschapsverlof in 2022 heeft een beperkt effect op het gebruik van kinderopvang en daarmee op de uitgaven voor kinderopvangtoeslag.

Schending van de Inlichtingenplicht

Er zijn twee vormen van schending van de inlichtingenplicht te onderscheiden: ten eerste wanneer het kind geen gebruik maakt van kinderopvang, en ten tweede wanneer de ouder geen recht heeft op een tegemoetkoming. In beide gevallen kan de gemeente de beschikking intrekken of wijzigen en het te veel betaalde bedrag terugvorderen.

Conclusie

De kinderopvangtoeslag is een complex systeem met verschillende regelingen en mogelijkheden voor tegemoetkomingen. Het is belangrijk voor ouders om op de hoogte te zijn van hun rechten en plichten, met name op het gebied van terugvordering en het actualiseren van gegevens. De overheid is bezig met het verbeteren van het systeem om problemen te voorkomen en de toeslag toegankelijker te maken. De recente ontwikkelingen, zoals het proportioneel vaststellen van de toeslag en de tegemoetkomingen voor sluitingsperiodes, zijn stappen in de goede richting.

Bronnen

1. Terugvordering Wet kinderopvang
2. Verbeteringen kinderopvangtoeslag
3. Bijdrage kinderopvang
4. Kosten kinderopvang
5. Schending inlichtingenplicht