De overdracht van een kind van de kinderopvang naar de basisschool is een belangrijke stap in de ontwikkeling van het kind. Een goede overdracht vereist samenwerking tussen kinderopvang, basisschool en ouders. In het schooljaar 2022-2023 is er intensieve samenwerking gestart tussen kinderopvang en basisscholen, met als doel de overdracht te versterken. Dit heeft geleid tot onderzoek naar verwachtingen en behoeften, het verkennen van goede voorbeelden en overleg tussen betrokken partijen. Deze samenwerking resulteerde in het opstellen van formulieren om de afspraken rond de overdracht vast te leggen en te borgen.
Doelstelling en Samenwerking
Het primaire doel van de verbeterde overdrachtsprocedures is het waarborgen van een goede overgang voor alle kinderen en het versterken van de samenwerking tussen kinderopvang en basisschool binnen het Samenwerkingsverband Kop van Noord-Holland. De mate van samenwerking tussen kinderopvang en school is bepalend voor de manier waarop ouders bij de overdracht betrokken worden. Er is een spectrum van samenwerking, variërend van geen samenwerking, waarbij de overdracht van kindgegevens volledig bij de ouders ligt, tot een intensieve samenwerking met een mondeling gesprek tussen ouders, school en kinderopvang, waarbij ieder zijn of haar beeld van het kind deelt.
Het Overdrachtsformulier en de Rol van de Kinderopvang
Om een gestructureerde overdracht te faciliteren, zijn formulieren ontwikkeld. De kinderopvang vult een formulier in voor elk kind dat naar de basisschool gaat. Dit formulier dient om relevante informatie over het kind te delen met de basisschool. Bij complexe ondersteuningsvragen, zoals bij kinderen die deelnemen aan Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), is het van belang dat de kinderopvang het overdrachtsformulier invult en de ondersteuningsvraag goed in beeld brengt. Dit kan eventueel met behulp van een groeidocument voor voorschoolse voorzieningen.
De kinderopvang heeft een belangrijke rol in het voorbereiden van zowel het kind als de ouders op de overstap naar school. Indien ouders daar behoefte aan hebben, kan de kinderopvang hen ondersteunen bij het voorbereiden van het overdrachtsgesprek op school en hen helpen bij het beschrijven van hun beeld van hun kind. Ook kan de kinderopvang ouders ondersteunen bij het maken van de schoolkeuze.
Leeftijdsspecifieke Overdrachten
De procedures voor de overdracht verschillen enigszins afhankelijk van de leeftijd van het kind.
- 3,5 jaar: Bij complexe ondersteuningsvragen vult de kinderopvang het overdrachtsformulier in en brengt de ondersteuning goed in beeld, eventueel met behulp van het groeidocument. De pedagogisch medewerker bespreekt het formulier en groeidocument met ouders en/of de pedagogisch coach en voegt de zienswijze van de ouders toe. Vervolgens wordt het vervolgproces met de ouders besproken en wordt een afspraak met de basisschool en ouders gepland voor een warme overdracht, ten minste drie maanden voordat het kind vier jaar wordt. Met ouderlijke toestemming stuurt de pedagogisch medewerker het overdrachtsformulier, groeidocument en informatie uit het volgsysteem naar de basisschool.
- 3,9 jaar: Bij een VVE-traject, waarbij het kind voldoende ontwikkeling laat zien en er geen aanvullende ondersteuningsvragen zijn, kan een warme overdracht met 3,9 jaar voldoende zijn.
- 3,9 jaar (zonder warme overdracht): Voor deze situatie zijn geen specifieke stappen beschreven in de beschikbare documenten.
De Rol van Ouders bij de Overdracht
Ouderbetrokkenheid is cruciaal voor een succesvolle overdracht. Uit onderzoek blijkt dat een goede contact en een wederzijdse vertrouwensband tussen de betrokken partijen de basis vormen voor een goede overdracht. Intensief contact en continue informatie-uitwisseling over het welzijn en de ontwikkeling van het kind zorgen ervoor dat er geen verrassingen zijn tijdens de overdracht.
Het is belangrijk dat de kinderopvang ouders informeert over de kindgegevens die zij vastleggen en toestemming vraagt voor het overdragen van deze gegevens aan de basisschool. Idealiter geven ouders ook zelf informatie over hun kind bij de overdracht. De auteurs van het onderzoek benadrukken dat er geen standaardmethode is voor ouderbetrokkenheid; het vereist maatwerk.
Aspecten van de Overdracht
De overdracht van kinderen naar de basisschool kan worden beschreven aan de hand van vijf inhoudelijke aspecten:
- Registratie van kindgegevens: Het vastleggen en delen van relevante informatie over het kind.
- Schoolkeuze: De ondersteuning van ouders bij het maken van een weloverwogen schoolkeuze.
- Afscheid nemen en wennen: Het begeleiden van het kind en de ouders bij het afscheid van de kinderopvang en het wennen aan de nieuwe omgeving.
- Overdracht van kindgegevens: Het delen van informatie over de ontwikkeling en behoeften van het kind met de basisschool.
- Terugkoppeling en nazorg: Het evalueren van de overdracht en het bieden van ondersteuning indien nodig.
Behoeften van Ouders
Ouders hebben verschillende behoeften bij de overdracht van hun kind. Deze behoeften moeten in kaart worden gebracht en worden meegenomen in de overdrachtsprocedure. Het is belangrijk om voldoende tijd te nemen voor oudergesprekken en ouders te betrekken bij het vormgeven van de overdracht en de rol die zij daarbij spelen.
Aanbevelingen
Op basis van het onderzoek worden de volgende aanbevelingen gedaan:
- Voldoende tijd voor oudergesprekken: Neem de tijd om met ouders te praten over hun verwachtingen en zorgen.
- Bevordering van deskundigheid: Investeer in de deskundigheid van pedagogisch medewerkers op het gebied van communicatie met ouders en het verbaliseren van kennis over de ontwikkeling van jonge kinderen.
- Betrek de oudercommissie: Betrek de oudercommissie of ouders bij het vormgeven van de overdracht en de rol die ouders daarbij spelen.
- Regelmatige evaluatie: Evalueer het beleid en de praktijk regelmatig met alle partijen.
- Delen van goede voorbeelden: Deel goede voorbeelden met elkaar om van elkaar te leren.
Conclusie
Een succesvolle overdracht van kinderopvang naar basisschool vereist een gezamenlijke inspanning van kinderopvang, basisschool en ouders. Door middel van gestructureerde procedures, zoals het gebruik van overdrachtsformulieren, en door aandacht te besteden aan de behoeften van ouders, kan een soepele overgang voor het kind worden gewaarborgd. De mate van samenwerking tussen kinderopvang en school is hierbij cruciaal. Het is belangrijk om te onthouden dat er geen standaardoplossing is en dat maatwerk essentieel is. Door te investeren in de deskundigheid van pedagogisch medewerkers en door regelmatig te evalueren, kan de kwaliteit van de overdracht continu worden verbeterd.
