Taalontwikkeling bij Peuters: Stimuleren en Begrijpen
juni 18, 2025
Slissen, ook wel sigmatisme genoemd, is een veelvoorkomend verschijnsel waarbij kinderen de ‘s’-klank en andere verwante klanken, zoals de ‘z’, ‘sj’ en ‘zj’, onzuiver uitspreken. Dit kan zich op verschillende manieren uiten en heeft diverse oorzaken. Deze uitspraakprobleem komt vaak voor bij jonge kinderen tijdens het leren praten, maar kan op alle leeftijden voorkomen. Het is belangrijk om te begrijpen wat slissen inhoudt, hoe het zich manifesteert en welke stappen ouders en verzorgers kunnen ondernemen.
Wat is Slissen?
Slissen is een afwijking in de uitspraak van bepaalde klanken. De officiële benaming is sigmatisme, afgeleid van het Griekse woord voor de letter ‘s’ (sigma). Er zijn verschillende manieren waarop een kind kan slissen. Frontaal slissen treedt op wanneer de tong tegen of tussen de voortanden wordt geduwd, waardoor de klank vervormd raakt. Lateraal slissen, ook wel lispelen genoemd, ontstaat wanneer de tong tussen de zijkanten van de tanden of kiezen wordt geplaatst tijdens het uitspreken van de ‘s’-klank. Dit resulteert in een sissende of fluitende klank.
Oorzaken van Slissen
De oorzaken van slissen zijn divers. Het ontstaat meestal tijdens het leerproces van het spreken, maar kan ook later in de ontwikkeling optreden. Een veelvoorkomende oorzaak is de ruimte tussen de boven- en ondertanden, waardoor de tong tussen de tanden wordt geduwd. Langdurig gebruik van een speen kan hieraan bijdragen. Andere factoren die een rol kunnen spelen zijn te slappe tongspieren, onvoldoende beheersing van de tongmotoriek, of een verkeerde aanlering van de ‘s’-klank. Bij kinderen met een overbeet kan het makkelijker zijn om de tong tussen de voortanden te duwen, wat slissen kan veroorzaken. Ook afwijkingen in de tanden of kaakstand kunnen een rol spelen. In sommige gevallen kan slissen het gevolg zijn van een articulatiestoornis, waarbij een kind als jong kind niet goed heeft geleerd hoe bepaalde klanken uitgesproken moeten worden.
Slissen en Mondgedrag
Verkeerd mondgedrag kan de ontwikkeling van het gebit, de kaak en het spreken negatief beïnvloeden. Gewoonten zoals duim-, speen- of vingerzuigen en mondademen kunnen de spierbalans in de mond verstoren. Bij mondademen wordt de lucht ongefilterd het lichaam binnen gelaten, wat kan leiden tot verkoudheden en ontstekingen van de luchtwegen. Dit kan op zijn beurt het gehoor beïnvloeden en de spraakontwikkeling negatief beïnvloeden. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan het mondgedrag van een kind en eventueel hulp te zoeken als er sprake is van ongewenste gewoonten.
Slissen en Taalontwikkeling
Slissen kan de verstaanbaarheid van een kind beïnvloeden, wat gevolgen kan hebben voor de communicatie. Het is belangrijk om de taalontwikkeling van een kind goed te stimuleren door veel te praten, te spelen en voor te lezen. Tijdens het voorlezen is het belangrijk om in gesprek te gaan met het kind en vragen te stellen. Zelfs als een kind slist, is het belangrijk om te blijven communiceren en de taalontwikkeling te blijven stimuleren.
Slissen en Spenen
Hoewel slissen niet direct gerelateerd is aan duimzuigen of het gebruik van een speen, is het belangrijk om te overwegen hoe deze gewoonten de mondmotoriek beïnvloeden. Voor de taal- en spraakontwikkeling kan een speen in bed geen kwaad doen, maar het is belangrijk om te voorkomen dat een kind overdag met een speen in de mond praat. Bij het spreken zijn ongeveer honderd spieren betrokken die getraind moeten worden. Een speen in de mond kan dit proces belemmeren en de verstaanbaarheid verminderen.
Wanneer is Slissen een Probleem?
De meeste kinderen groeien vanzelf uit het slissen. Het is echter belangrijk om te letten op de ernst en de duur van het probleem. Als het slissen aanhoudt en de verstaanbaarheid van het kind belemmert, is het raadzaam om hulp te zoeken. Een logopedist kan de oorzaak van het slissen vaststellen en een passende behandeling voorstellen.
Ondersteuning en Behandeling
Oefeningen kunnen helpen om de spieren in de mond van een kind te versterken en de tong op de juiste manier te leren gebruiken. Het is belangrijk om regelmatig oefeningen te doen en eventueel de hulp van een logopedist in te schakelen. Een logopedist kan de oorzaak van het slissen onderzoeken en een behandeling starten die gericht is op het versterken van de mondspieren en het aanleren van de juiste tongpositie. De behandeling kan bestaan uit oefeningen om de tongmotoriek te verbeteren en de uitspraak van de ‘s’-klank te corrigeren.
Omgaan met Slissen als Ouder
Als ouder is het belangrijk om geduldig te zijn en je kind te ondersteunen. Probeer je kind rustig te laten uitpraten en geef complimenten wanneer het kleine stapjes zet. Reageer niet te overdreven, want dit kan juist averechts werken. Het is belangrijk om een positieve en stimulerende omgeving te creëren waarin je kind zich veilig voelt om te praten.
Schermtijd en Ontwikkeling
Recente richtlijnen adviseren om kinderen jonger dan 2 jaar helemaal geen schermtijd te geven. Voor kinderen van 2 tot 4 jaar wordt een maximum van dertig minuten per dag aanbevolen, terwijl kinderen van 4 tot 8 jaar maximaal een uur per dag achter een beeldscherm mogen zitten. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de fysieke en mentale gezondheid van kinderen te beschermen. Na twintig minuten schermgebruik wordt aangeraden om minstens twintig seconden naar buiten te kijken en na twee uur schermtijd te gaan buitenspelen.
Selectief Mutisme
Het is belangrijk om te onderscheiden tussen slissen en selectief mutisme. Selectief mutisme is een angststoornis waarbij kinderen wel kunnen praten, maar dat niet doen in bepaalde situaties of bij onbekenden. Het is belangrijk om te weten dat dwingen of beloningen beloven niet werkt bij selectief mutisme. Het is belangrijk om een veilige en ondersteunende omgeving te creëren waarin het kind zich op zijn gemak voelt om te praten.
Conclusie
Slissen is een veelvoorkomend verschijnsel bij peuters dat vaak vanzelf overgaat. Het is belangrijk om de oorzaken van slissen te begrijpen en te weten wanneer het raadzaam is om hulp te zoeken. Door de taalontwikkeling van een kind te stimuleren, een positieve en ondersteunende omgeving te creëren en eventueel de hulp van een logopedist in te schakelen, kunnen ouders en verzorgers een belangrijke bijdrage leveren aan de spraakontwikkeling van hun kind. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan het mondgedrag van een kind en de richtlijnen voor schermtijd te volgen om de algehele ontwikkeling te ondersteunen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
