Sepsis bij Kinderen: Herkenning, Behandeling en Nazorg

Sepsis is een potentieel levensbedreigende aandoening die kan optreden als reactie op een infectie. Hoewel het bij volwassenen bekend is, kan sepsis ook kinderen treffen, variërend van jonge baby's tot tieners. Vroege herkenning en snelle behandeling zijn cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Deze artikel biedt een overzicht van sepsis bij kinderen, gebaseerd op beschikbare richtlijnen en onderzoek.

Wat is Sepsis?

Sepsis is een complexe aandoening die ontstaat wanneer het lichaam overreageert op een infectie. Deze overreactie kan leiden tot schade aan de eigen organen en, in ernstige gevallen, tot de dood. Het is belangrijk te benadrukken dat sepsis niet hetzelfde is als een infectie zelf, maar een reactie op een infectie. De pathofysiologie omvat de activering van het immuunsysteem door pathogenen, wat leidt tot een systemische ontstekingsreactie. Bacteriële producten activeren het immuunsysteem via receptoren, wat resulteert in de afgifte van ontstekingsmediatoren. Wanneer deze reactie ongecontroleerd blijft, kan dit leiden tot endotheeldisfunctie, stollingsproblemen en verminderde orgaanfunctie.

Herkenning van Sepsis bij Kinderen

De symptomen van sepsis bij kinderen kunnen variëren, waardoor de herkenning lastig kan zijn. In eerste instantie kunnen de symptomen lijken op die van een gewone infectie, zoals koorts of koude rillingen. Echter, er zijn specifieke signalen waar ouders en zorgverleners alert op moeten zijn.

Een aantal symptomen die op sepsis kunnen wijzen zijn:

• Koorts, of juist een lage lichaamstemperatuur.
• Koude, klamme huid.
• Snelle ademhaling (tachypneu).
• Snelle hartslag (tachycardie).
• Verwardheid of sufheid.
• Pijn in ledematen.
• Braken, buikpijn of diarree.
• Huiduitslag, zoals rode vlekjes of blauwe plekken.

Het is belangrijk op te merken dat niet alle kinderen alle symptomen zullen vertonen. Bij jonge kinderen kan sepsis zich uiten als lusteloosheid, slecht drinken of een verandering in gedrag. Bij oudere kinderen kunnen symptomen zoals hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid prominenter zijn. Een gedetailleerde anamnese, inclusief recente infecties en reisgeschiedenis, is essentieel. Bij kinderen die kort geleden een infectie hebben gehad, of recentelijk terug zijn van een reis naar het buitenland, moet extra alertheid worden betracht.

Diagnostiek van Sepsis

De diagnose van sepsis wordt gesteld op basis van een combinatie van klinische symptomen en laboratoriumonderzoek. Er bestaan verschillende scores, zoals de SIRS-criteria (Systemic Inflammatory Response Syndrome), die kunnen helpen bij het identificeren van kinderen met een verhoogd risico op sepsis. De SIRS-criteria omvatten temperatuurafwijkingen, afwijkende witte bloedcelwaarden, tachycardie en tachypneu. Echter, het gebruik van deze scores als enige screeningstool wordt niet aanbevolen, omdat de sensitiviteit en specificiteit tekortschieten.

Laboratoriumonderzoek omvat bloedonderzoek, urineonderzoek en eventueel een ruggenprik om de aanwezigheid van een infectie te bevestigen en de veroorzaker te identificeren. Een bloedkweek kan helpen bij het identificeren van bacteriën in het bloed. De infectiewaarden in het bloed kunnen ook worden gemeten om de ernst van de infectie te beoordelen.

Behandeling van Sepsis

Sepsis is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist. De behandeling omvat doorgaans:

• Antibiotica: Bij een bacteriële infectie worden antibiotica toegediend om de bacteriën te doden.
• Vochttoediening: Om de bloeddruk te stabiliseren en de organen te voorzien van voldoende zuurstof, wordt vocht via een infuus toegediend.
• Ondersteunende zorg: Afhankelijk van de ernst van de sepsis kan ondersteunende zorg nodig zijn, zoals zuurstoftherapie, beademing en medicijnen om de bloeddruk te verhogen.
• Bronbestrijding: Het is belangrijk om de bron van de infectie te identificeren en te behandelen, bijvoorbeeld door het draineren van abcessen of het verwijderen van geïnfecteerde katheters.

Bij ernstige sepsis, waarbij sprake is van septische shock, kan intensieve zorg nodig zijn. Septische shock wordt gekenmerkt door een levensbedreigende daling van de bloeddruk en orgaanfalen.

Nazorg na Sepsis

Zelfs na succesvolle behandeling kan sepsis langdurige gevolgen hebben. Kinderen die sepsis hebben gehad, kunnen restklachten ervaren die invloed hebben op hun fysieke, cognitieve en emotionele welzijn. Deze restklachten kunnen onder meer bestaan uit vermoeidheid, concentratieproblemen, leerproblemen, angst en depressie.

Een goede nazorg is essentieel om kinderen te helpen herstellen van sepsis. Dit omvat regelmatige follow-up afspraken met een arts, fysiotherapie, ergotherapie en psychologische ondersteuning. Het is belangrijk om de ouders en het kind te informeren over de mogelijke restklachten en hen te ondersteunen bij het omgaan met deze klachten. Een recente studie toonde aan dat kinderen met septische shock, oudere leeftijd, immuuncompromittering en een langere ziekenhuisopname een grotere kans hadden om niet volledig te herstellen.

Preventie van Sepsis

Hoewel sepsis niet altijd te voorkomen is, zijn er maatregelen die genomen kunnen worden om het risico te verminderen. Deze omvatten:

• Vaccinaties: Vaccinaties kunnen helpen bij het voorkomen van infecties die kunnen leiden tot sepsis.
• Goede hygiëne: Regelmatig handen wassen en het vermijden van contact met zieke mensen kan helpen bij het voorkomen van infecties.
• Snelle behandeling van infecties: Het is belangrijk om infecties snel te behandelen om te voorkomen dat ze zich verspreiden en sepsis veroorzaken.

Conclusie

Sepsis is een ernstige aandoening die bij kinderen kan optreden als reactie op een infectie. Vroege herkenning en snelle behandeling zijn cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Ouders en zorgverleners moeten alert zijn op de symptomen van sepsis en onmiddellijk medische hulp inroepen bij vermoeden van sepsis. Een goede nazorg is essentieel om kinderen te helpen herstellen van sepsis en de langdurige gevolgen te minimaliseren.

Bronnen

1. NVK - Sepsis bij kinderen
2. Richtlijnendatabase - Sepsis bij kinderen
3. NVK Werkboeken - Sepsis
4. Sepsis en daarna - Sepsis bij kinderen
5. Het Acute Boekje - Sepsis
6. WHO - Sepsis
7. Richtlijnendatabase - Nazorg na sepsis
8. Thuisarts - Mijn kind heeft misschien sepsis
9. Thuisarts - Mijn kind wordt behandeld voor sepsis
10. Info MUMC - Sepsis bij kinderen
11. Richtlijnendatabase - Behandeling van sepsis
12. Sepsis Nederland - Sepsis bij kinderen