De beschikbaarheid van kinderopvang is een belangrijk aandachtspunt voor veel ouders en verzorgers in Nederland. Recente onderzoeken en signalen uit de sector laten zien dat er aanzienlijke wachttijden kunnen zijn voor verschillende vormen van kinderopvang. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige situatie, de oorzaken van de wachttijden, en mogelijke strategieën voor ouders om de kans op een plaatsing te vergroten, gebaseerd op beschikbare gegevens.
Huidige Situatie van de Wachttijden
Uit de Monitor Wachttijden Kinderopvang, die naar de Tweede Kamer is gestuurd, blijkt dat de wachttijden in de kinderopvang in de periode 2023-2025 nauwlettend worden gevolgd. De monitor definieert wachttijd als de periode tussen de gewenste en daadwerkelijke startdatum van de opvang. Uit het eerste onderzoeksjaar komt naar voren dat het merendeel van de ouders niet langer dan één maand hoeft te wachten op een plek, maar dat een aanzienlijk deel van de ouders wel te maken heeft met langere wachttijden. Eind 2023 wachtte 15% van de ouders langer dan drie maanden op een plaats.
De gemiddelde wachttijden voor kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang zijn in 2023 gedaald. Echter, in de gastouderopvang zijn de wachttijden juist toegenomen. Dit suggereert een verschuiving in de beschikbaarheid van verschillende opvangvormen.
Verschillen in Wachttijden per Opvangvorm
De wachttijden verschillen aanzienlijk per type kinderopvang. Zoals eerder vermeld, zijn de wachttijden voor gastouderopvang toegenomen, terwijl die voor kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang zijn afgenomen. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, waaronder de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel en de vraag naar specifieke opvangvormen.
Wachttijden voor Voorschoolse Educatie (VE)
Ouders van kinderen met een indicatie voor Voorschoolse Educatie (VE) ervaren vaker langere wachttijden bij kinderdagverblijven dan ouders van kinderen zonder een VE-indicatie. Dit verschil bedraagt 15 procentpunt. Dit wordt mogelijk veroorzaakt door personeelstekorten specifiek binnen de VE-sector.
Oorzaken van de Lange Wachttijden
Een belangrijke oorzaak van de lange wachttijden is het personeelstekort in de kinderopvangsector. Dit probleem is deels ontstaan door een uittocht van leidsters naar het onderwijs en de zorg tijdens de economische crisis van 2012 en 2014.
Daarnaast spelen aangescherpte kwaliteitseisen een rol. Zo is het aantal baby’s dat een kinderleider mag opvangen verminderd van vier naar drie. Dit betekent dat er meer kinderleiders nodig zijn om aan de vraag te voldoen.
Regionale Verschillen in Wachttijden
De wachttijden kunnen sterk variëren per regio. Uit onderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen blijkt dat de wachtlijsten in dorpen rondom grote steden aanzienlijk korter zijn dan in de steden zelf. Dit leidt ertoe dat ouders steeds vaker uitwijken naar opvanglocaties buiten de stad. Zo staat Amsterdam bijvoorbeeld op ruim tweeduizend kinderen op de wachtlijst, terwijl dit aantal in Diemen slechts 20 is.
Financiële Aspecten van Kinderopvang
Naast de lange wachttijden, zijn ook de stijgende prijzen van kinderopvang een probleem voor ouders. De uurtarieven zijn in 2019 met gemiddeld 8 procent gestegen, terwijl de toeslag van de overheid soms minder snel meegroeit. Dit kan een aanzienlijke financiële last vormen, vooral voor gezinnen met een laag inkomen.
De stijging van de prijzen is deels te wijten aan verplichte wijzigingen in het beleid, zoals de verplichting voor kleine kinderopvanglocaties om een dure pedagogisch beleidsmedewerker in te huren en de opvangleider te laten coachen. Deze extra kosten worden doorberekend aan de ouders.
Strategieën om de Kans op een Plaatsing te Vergroten
Ouders kunnen verschillende strategieën toepassen om de kans op een plaatsing in de kinderopvang te vergroten. Een belangrijke tip is om flexibel te zijn in de wensen. Dit kan betekenen dat ouders verschillende locaties opgeven, of kiezen voor dagen waarop het rustiger is, zoals de woensdag of vrijdag.
Het is ook mogelijk om zich op meerdere locaties in te schrijven, waardoor de kans op plaatsing toeneemt. Partou adviseert ouders om contact op te nemen als ze hun inschrijving willen aanpassen, bijvoorbeeld door het aantal dagen of de gewenste startdatum te wijzigen.
Wat te Doen bij Lange Wachttijden?
Als de wachttijd voor kinderopvang te lang is, kunnen ouders contact opnemen met de kinderopvangorganisatie om te bespreken of er andere mogelijkheden zijn. Soms kan de organisatie mee denken over alternatieve oplossingen.
Voorrang bij Plaatsing
Sommige ouders hebben voorrang bij de plaatsing. Ouders die al opvang bij een bepaalde organisatie afnemen, krijgen bijvoorbeeld voorrang bij nieuwe inschrijvingen. Ook medewerkers van de organisatie zelf hebben voorrang. Echter, dit garandeert niet altijd een plaats op de gewenste startdatum.
Het Inschrijfproces en de Communicatie
Na inschrijving via de website wordt beoordeeld of er direct een plek beschikbaar is. Indien dit het geval is, ontvangt de ouder een digitale overeenkomst. Als er geen plek beschikbaar is, komt het kind op de wachtlijst. De wachttijden kunnen per week verschillen.
Zodra er een plek vrijkomt, neemt de planner van de locatie contact op met de ouder via e-mail, met alle informatie over de opvangmogelijkheden.
Gastouderopvang als Alternatief
In situaties met lange wachttijden voor traditionele kinderopvang, kan gastouderopvang een alternatief zijn. Echter, zoals eerder vermeld, zijn de wachttijden voor gastouderopvang momenteel toegenomen.
Belang van Tijdig Inschrijven
Hoewel er geen garantie is op een plek, is het belangrijk om tijdig in te schrijven bij de kinderopvang. De ervaringen van ouders, zoals gedeeld in een online forum, suggereren dat het verstandig is om zo vroeg mogelijk in te schrijven, maar de exacte timing kan variëren.
Conclusie
De wachttijden voor kinderopvang in Nederland zijn een complex probleem met verschillende oorzaken, waaronder personeelstekorten, aangescherpte kwaliteitseisen en regionale verschillen. Ouders kunnen de kans op een plaatsing vergroten door flexibel te zijn in hun wensen, zich op meerdere locaties in te schrijven en tijdig contact op te nemen met de kinderopvangorganisatie. De Monitor Wachttijden Kinderopvang biedt inzicht in de ontwikkelingen en helpt om de situatie beter te begrijpen. Het is belangrijk voor ouders om zich goed te informeren over de mogelijkheden en alternatieven, en om proactief te handelen om een passende opvangoplossing te vinden.
