Minimale Eisen en Richtlijnen voor Kinderopvang
september 5, 2025
In Nederland verblijven steeds meer kinderen die met of zonder hun ouders naar Nederland zijn gevlucht. In september 2023 waren 12.514 kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 tot 17 jaar in de centrale opvang van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) gehuisvest. Daarnaast is er een piek in het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV), met 3.767 in 2023. Deze kinderen hebben vaak geen controle over hun verhuizing en kunnen de gevolgen van trauma ervaren als gevolg van oorlog of gedwongen migratie. Dit artikel beschrijft de organisatie van gezondheidszorg en ondersteuning voor deze kinderen in Nederland, met inbegrip van de verantwoordelijkheden van verschillende instanties en de beschikbare zorgvoorzieningen.
Organisatie van de Zorg voor Asielzoekers
De verantwoordelijkheid voor de zorg van asielzoekers ligt bij verschillende partijen. De zorgverzekeraar VGZ is verantwoordelijk voor het regelen en financieren van de zorg. Gemeenten spelen een rol bij de eerste opvang en de latere integratie van statushouders, inclusief het zorgen voor huisvesting, inkomen, werk en integratie. Sinds 1 januari 2019 valt de jeugdhulp en jeugd-ggz voor kinderen die op COA-locaties verblijven onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. De (GZA)huisarts, de jeugdarts en Nidos (Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst) zijn bevoegd om rechtstreeks naar jeugdhulp te verwijzen. In geval van crisis of een vermoeden van kindermishandeling is de gemeente verantwoordelijk voor het regelen en betalen van hulp.
De Gemeentelijke (of Gemeenschappelijke) Gezondheidsdienst (GGD) is verantwoordelijk voor de publieke gezondheidszorg, waaronder jeugdgezondheidszorg, preventie, voorlichting en screening. Asielzoekers vallen ook onder deze zorg, bijvoorbeeld door de screening op tuberculose (tbc) die asielzoekers uit risicolanden bij aankomst in Nederland ondergaan.
Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA)
De gezondheidszorg voor asielzoekers is ondergebracht bij Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA). GZA levert huisartsenzorg binnen de muren van de azc’s, vanuit een huisartsenpraktijk op het terrein en via een Praktijklijn, een telefonische hulpdienst voor triage en medisch advies. Daarnaast levert GZA noodzorg op noodopvanglocaties. Deze huisartsenzorg is vergelijkbaar met de zorg voor de reguliere Nederlandse bevolking en voldoet aan de geldende beroepsnormen.
Asielzoekers hebben geen eigen bijdrage en geen eigen risico voor de zorg. Ze kunnen aanspraak maken op zorg in natura. GZA zorgt voor huisartsenzorg en het doorverwijzen naar zorg die dichtbij en goed toegankelijk is, met extra aandacht voor taal- en cultuurverschillen, de leefsituatie en bijzondere zorgbehoefte. De praktijklijn is 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar voor spoed- en medische vragen.
Regeling Medische Zorg Asielzoekers (RMA)
De Regeling Medische Zorg Asielzoekers (RMA) beschrijft de zorg waar asielzoekers aanspraak op kunnen maken. Deze regeling wordt uitgevoerd door RMA Healthcare, die verantwoordelijk is voor de inkoop en contractering van zorg, declaratieverwerking en polis-administratie. Op de website van RMA Healthcare is een zorgzoeker te vinden met alle gecontracteerde zorgaanbieders waar asielzoekers terecht kunnen.
Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
Er is in 2014 gestart met het organiseren van bijeenkomsten met ketenpartners om verbeterpunten te benoemen en een kwaliteitsslag in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) aan asielzoekers te bereiken. Het doel is een optimaal samenwerkende GGZ-keten met kwalitatief goede en transparante zorg. Een convenant GGZ is uitgewerkt en afgerond om dit te realiseren.
Onderwijs voor Vluchtelingkinderen
Kinderen die op de locatie verblijven, zijn leerplichtig. Gemeenten gaan met scholen in gesprek om te bekijken hoe onderwijs kan worden geboden. Het uitgangspunt is dat het bieden van onderwijs aan de tijdelijke bewoners van de tijdelijke gemeentelijke opvanglocatie geen effect mag hebben op het reguliere onderwijs.
Psychosociale Ondersteuning en Trauma
Veel vluchtelingkinderen en -gezinnen hebben te maken met de gevolgen van trauma. Het is belangrijk dat op school en in de klas een positieve sfeer heerst, meer dan dat de docent zich specifiek richt op de traumatische ervaringen van de kinderen. De school heeft een signalerende functie om extra hulp te bieden wanneer dat nodig is. Bij het inroepen van (ggz)hulp blijft de leerkracht betrokken als belangrijke informant.
Arq Kenniscentrum Migratie biedt consultatie en advies op het gebied van psychosociale ondersteuning aan vluchtelingkinderen. Arq heeft ook een handreiking voor leerkrachten beschikbaar met informatie over dit onderwerp. De PO-Raad en LOWAN ondersteunen scholen bij het onderwijs aan asielzoekers en nieuwkomers. Pharos heeft een handleiding voor leraren en docenten over vluchtelingkinderen in de klas, met methoden voor het opvangen en ondersteunen van deze leerlingen. UNICEF heeft een publicatie over kinderen met oorlogservaringen in de klas, met informatie voor ouders en leerkrachten over veelvoorkomende reacties, hoe te helpen en wanneer een deskundige in te schakelen.
Medische Zorg op de Locatie
Bewoners van azc’s maken geen gebruik van huisartsenzorg in de gemeente of regio. Asielzoekers ontvangen medische zorg van het COA, die wordt uitgevoerd door GZA. Hiervoor zijn ruimten op de locatie ingericht. De lokale maatschappelijke voorzieningen worden door de komst van asielzoekers niet belast.
Veiligheid en Privacy
Leefbaarheid en veiligheid hebben prioriteit voor de gemeente en politie, zowel voor de hele gemeente als voor de omgeving van de opvanglocatie. Er is 24 uur per dag, 7 dagen per week beveiliging aanwezig bij de toe- en uitgang van de opvanglocatie. Klachten over overlast kunnen worden doorgegeven via de website van de gemeente of via een speciaal telefoonnummer. Bij ernstige zaken binnen of buiten de opvanglocatie blijven de reguliere hulpdiensten (politie, brandweer, ambulance) dag en nacht bereikbaar. In een noodsituatie geldt: bel 112.
Conclusie
De zorg voor vluchtelingkinderen in Nederland is complex en vereist samenwerking tussen verschillende instanties. GZA speelt een centrale rol in de medische zorg, terwijl gemeenten verantwoordelijk zijn voor jeugdhulp, integratie en het onderwijs. Psychosociale ondersteuning is cruciaal gezien de vaak traumatische ervaringen van deze kinderen. Door een positieve sfeer op school te creëren en gebruik te maken van beschikbare kennis en expertise, kan een bijdrage worden geleverd aan het welzijn en de integratie van vluchtelingkinderen in Nederland.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
