Kinderopvang in Nederland: Een Overzicht van Voorzieningen, Toezicht en Financiële Ondersteuning
september 5, 2025
De kwaliteit van kinderopvang is van groot belang voor de ontwikkeling van jonge kinderen. De overheid stelt eisen aan kinderopvangorganisaties en -locaties om een gezonde en veilige omgeving te waarborgen. Dit artikel beschrijft de procedures voor toezicht op kinderopvang, de domeinen waarop wordt getoetst en de mogelijke gevolgen van tekortkomingen, gebaseerd op de beschikbare informatie.
Wettelijk Kader en Toezichthouders
De Wet kinderopvang (WKO) vormt de basis voor het toezicht op kinderopvangvoorzieningen en gastouderbureaus. De inspecteurs van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD) controleren of deze wetgeving wordt nageleefd. Dit toezicht is bedoeld om te waarborgen dat jonge kinderen opgroeien in een omgeving die hun ontwikkeling optimaal ondersteunt. De GGD inspecteert verschillende vormen van kinderopvang, waaronder kinderdagverblijven (voor kinderen van 0 tot 4 jaar), gastouderbureaus en gastouders, en buitenschoolse opvang (voor kinderen van 4 tot 12 jaar). De Inspectie Kinderopvang van GGD Amsterdam houdt specifiek toezicht in Amsterdam, Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel, Uithoorn, Weesp, Duivendrecht, De Kwakel, Kudelstaart en Ouderkerk aan de Amstel.
Toetsingskaders en Onderzoeksmethoden
Om het toezicht uniform en transparant te laten verlopen, wordt er gewerkt met toetsingskaders. Een toetsingskader is een gedetailleerde uitwerking van de kwaliteitsaspecten, ingedeeld naar domeinen, voorwaarden en indicatoren. Deze kaders bevatten beslisregels die de GGD-ambtenaar helpt om een oordeel te vormen over de mate waarin aan de basiskwaliteiteisen wordt voldaan. Er zijn verschillende toetsingskaders voor dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang.
De GGD voert verschillende vormen van onderzoek uit: onderzoek na een melding, periodiek onderzoek, incidenteel onderzoek en nader onderzoek. Elk onderzoek is gebaseerd op het relevante toetsingskader. Voordat een onderzoek start, controleert de toezichthouder of er daadwerkelijk sprake is van kinderopvang of gastouderopvang en of deze gemeld en geregistreerd is. Indien er geen sprake is van gemelde kinderopvang, is de Wet kinderopvang niet van toepassing.
Domeinen van Toezicht
De kwaliteitsaspecten die de GGD beoordeelt zijn ingedeeld in verschillende domeinen. Voor dagopvang en buitenschoolse opvang zijn dit: ouders, personeel, veiligheid en gezondheid, accommodatie en inrichting, groepsgrootte en leidster-kind ratio, pedagogisch beleid en praktijk, en klachten. Voor gastouderopvang zijn de domeinen: ouders, personeel, veiligheid en gezondheid, pedagogisch beleid en praktijk, en klachten.
Binnen elk domein worden verschillende voorwaarden getoetst. Deze voorwaarden zijn criteria waarop wordt beoordeeld of wordt voldaan aan de kwaliteitsvoorschriften uit de wet of de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang.
Inspectiebezoek en Bevindingen
Een inspectiebezoek van de GGD kan zowel aangekondigd als onaangekondigd plaatsvinden. Tijdens een inspectie wordt onderzocht of de opvang voldoet aan de Wet kinderopvang. De inspecties omvatten onder andere:
- Onderzoek voor en na registratie: bij de start van een nieuwe locatie of organisatie.
- Jaarlijks onderzoek bij alle kinderopvanglocaties.
- Incidenteel onderzoek na meldingen van ouders of beroepskrachten, of signalen uit de media.
- Nader onderzoek wanneer bij een eerdere inspectie niet alles in orde was.
De inspectierapporten, inclusief de beoordeling van de GGD, zijn openbaar en te vinden in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). In het LRK staat ook een samenvatting van de inspectieresultaten, de zogenaamde ‘In-één-oogopslag’, om ouders te helpen bij het maken van een weloverwogen keuze.
Flexibilisering van Inspectieactiviteiten
Sinds 1 januari 2022 is er een ontwikkeling gaande waarbij GGD’en in overleg met gemeenten de reguliere inspecties op kinderopvang kunnen aanpassen. Dit wordt ‘Flexibilisering van de inspectieactiviteit’ genoemd. Het doel hiervan is om meer flexibiliteit in het toezicht te creëren en minder verplichte onderwerpen te onderzoeken. De omvang van het toezicht blijft gelijk en de kwaliteitseisen blijven ongewijzigd. De komende twee jaar wordt deze flexibilisering gemonitord om te bepalen of deze definitief wordt ingevoerd.
Gevolgen van Tekortkomingen
Indien een kinderopvang, buitenschoolse opvang of gastouderbureau niet aan één of meerdere criteria voldoet, kan de gemeente passende maatregelen treffen. De inspecteur van de GGD beoordeelt bij een vervolgbezoek of de gemaakte afspraken zijn nagekomen. Afhankelijk van de ernst van de gebreken kan de gemeente de volgende sancties opleggen:
- Aanwijzing
- Last onder dwangsom
- Opleggen van een bestuurlijke boete
- Exploitatieverbod
- Verwijdering uit het Landelijk Register Kinderopvang (LRK)
Het Belang van Registratie en Meldingen
Het is essentieel dat kinderopvanglocaties en gastouderbureaus geregistreerd zijn en dat eventuele wijzigingen worden gemeld. De toezichthouder controleert dit bij elk onderzoek. Indien een opvang niet is gemeld, wordt de verantwoordelijke gemeente hiervan op de hoogte gesteld. Ouders, medewerkers en andere betrokkenen kunnen een melding doen bij de Inspectie Kinderopvang als zij vermoeden dat de kwaliteit van de kinderopvang niet voldoet aan de eisen. Meldingen kunnen ook anoniem worden gedaan.
Modelformulieren voor Toetsing
Per 1 juli 2024 gelden modelformulieren die specificeren aan welke eisen kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, gastouderlocaties en gastouderbureaus moeten voldoen. Deze formulieren geven aan waar de GGD-toezichthouder op toetst tijdens een inspectie.
Conclusie
Het toezicht op kinderopvang is een belangrijk instrument om de kwaliteit van de opvang te waarborgen en de ontwikkeling van jonge kinderen te ondersteunen. De GGD voert inspecties uit op basis van wettelijke kaders en toetsingskaders, waarbij verschillende domeinen worden beoordeeld. Indien tekortkomingen worden geconstateerd, kan de gemeente passende maatregelen treffen. Het is van belang dat kinderopvanglocaties geregistreerd zijn en dat eventuele problemen worden gemeld bij de Inspectie Kinderopvang. De flexibilisering van de inspectieactiviteit biedt ruimte voor meer maatwerk, terwijl de basiskwaliteitseisen ongewijzigd blijven.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
