De toegankelijkheid en betaalbaarheid van kinderopvang blijven belangrijke uitdagingen voor veel gezinnen, met name voor kwetsbare gezinnen. Verschillende organisaties, waaronder de Gezinsbond, zetten zich in om de kinderopvang te hervormen en toegankelijker te maken. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige situatie, de inspanningen om de kinderopvang te verbeteren, en de rechten van gezinnen met betrekking tot kinderbijslag en kraamgeld.
Uitdagingen bij Toegankelijkheid en Betaalbaarheid
Ondanks het nieuwe decreet ‘Opvang van baby’s en peuters’ uit 2014, ervaren sommige gezinnen nog steeds problemen met de kosten en complexiteit van kinderopvang. Uit onderzoek van de Gezinsbond blijkt dat betaalbaarheid, begrijpelijkheid en bekendheid van de kinderopvang struikelblokken vormen. Vooral voor kwetsbare gezinnen is het essentieel dat zij toegang hebben tot kinderopvang, omdat dit zowel ouders als kinderen meer toekomstkansen biedt.
De sector kinderopvang staat open voor kinderen uit kwetsbare gezinnen en is vragende partij voor meer ondersteuning en begeleiding om de kinderopvang eenvoudiger toegankelijk te maken. Er wordt al samengewerkt met organisaties zoals de Huizen van het Kind, het OCMW en de VDAB om kwetsbare gezinnen naar de kinderopvang te leiden.
Hervormingsplannen en Financiële Inspanningen
Er zijn hervormingsplannen voor de kinderopvang die een aanzienlijke financiële inspanning vereisen. De Gezinsbond pleit voor een inkomensgerelateerde financiering van alle gesubsidieerde opvang en voor aanpassingen aan de problematische voorrangsregels. Jeroen Sleurs, directeur van de Gezinsbond, benadrukt dat meer middelen nodig zijn om een betaalbare, toegankelijke en kwaliteitsvolle kinderopvang voor iedereen te garanderen. Hoewel een investering van 200 miljoen euro een belangrijke stap is, is idealiter een veelvoud daarvan nodig.
Kinderbijslag: Nieuwe Regeling en Rechten van Gezinnen
Vanaf 1 januari 2019 is er een nieuw kinderbijslagstelsel in Vlaanderen van kracht. Elke pasgeboren baby ontvangt 160 euro per maand. De Gezinsbond is gematigd positief over deze nieuwe regeling, met name over het behoud van leeftijdsbijslagen en de mogelijkheid voor gezinnen om automatisch in het financieel meest voordelige systeem te worden ondergebracht.
De kinderbijslag is nu een recht van het kind, los van het beroepsstatuut van de ouders. Elk kind, geboren na 1 januari 2019, ontvangt een basisbedrag van 163,20 euro, ongeacht leeftijd en rang. Dit bedrag wordt aangevuld met een sociale toeslag voor gezinnen met een laag inkomen en grote gezinnen met een gemiddeld inkomen.
Voor gezinnen die al twee of meer kinderen hebben, heeft de Gezinsbond maximale verworven rechten verkregen. Zij behouden de rangregeling en de leeftijdsbijslagen, waardoor zij niet inleveren op hun huidige kinderbijslag. De verhoogde kinderbijslag voor kinderen met een beperking blijft volledig overeind.
Integratie van Schooltoelage en Selectieve Participatietoeslag
De integratie van de schooltoelage (voor basis- en secundair onderwijs) in de nieuwe kinderbijslag betekent dat gezinnen deze toelage vanaf 2019 automatisch ontvangen. De naam van de toelage is veranderd in ‘selectieve participatietoeslag’ en de bedragen liggen gemiddeld hoger dan voorheen.
Kraamgeld: Wijzigingen en Overgangsregelingen
Door de nieuwe regeling is het kraamgeld, een eenmalig bedrag dat vanaf de zesde maand zwangerschap kan worden aangevraagd, voor ieder kind gelijk. Er is echter een overgangsregeling. Als april de eerste maand van de zwangerschap is, kan het kraamgeld ten vroegste in oktober worden aangevraagd.
Voor baby’s die nog voor Nieuwjaar worden geboren en het eerste kind zijn, bedraagt het kraamgeld 1247,58 euro. Voor baby’s die begin januari worden geboren, is het bedrag 1100 euro. Tweede en volgende kinderen ontvangen 938,66 euro (geboren in 2018) of 1100 euro (geboren vanaf 2019). Ouders van tweede of volgende baby’s die in 2019 worden geboren, kunnen uitkijken naar een kraamgeld van 1100 euro, plus een supplement van 161,34 euro bovenop de voorafbetaling.
Gezinsvriendelijke Steden en Gemeenten
Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht pleit de Gezinsbond voor meer gezinsvriendelijke steden en gemeenten. Uit een bevraging onder bijna 10.000 (groot)ouders blijkt wat gezinnen belangrijk vinden en wat ze nog missen in hun gemeente.
De Staat van het Gezin en het Keukentafelpact
De Staat van het Gezin 2023 is overhandigd aan Minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en diverse Tweede Kamerleden. De initiatiefnemers lanceren het Keukentafelpact, op zoek naar een nieuwe sociale norm rondom gezinnen. Het rapport roept op tot een nieuwe sociale norm en benadrukt het belang van het luisteren naar de behoeften van gezinnen.
Lobbywerk en Principes van de Gezinsbond
De Gezinsbond heeft zich ingezet voor een degelijke kinderbijslag voor alle gezinnen, ongeacht het gezinsinkomen. Belangrijke principes die zijn gerealiseerd, zijn onder meer dat de kinderbijslag een recht van het kind is, los van het beroepsstatuut van de ouders, en dat elk kind geboren na 1 januari 2019 een basisbedrag van 163,20 euro ontvangt.
Toekomstige Evaluatie en Verbetering
Het beleid zal over vier jaar worden geëvalueerd. De Gezinsbond vraagt dat de Vlaamse regering tegen die tijd meer middelen vrijmaakt om de Vlaamse kindersbijslag verder te verbeteren.
Conclusie
De toegankelijkheid en betaalbaarheid van kinderopvang blijven cruciale aandachtspunten. De Gezinsbond en andere organisaties zetten zich in om de kinderopvang te hervormen en toegankelijker te maken voor alle gezinnen, met name voor kwetsbare gezinnen. De nieuwe regelingen voor kinderbijslag en kraamgeld zijn stappen in de goede richting, maar er is nog steeds behoefte aan verdere verbetering en investering om een kwaliteitsvolle en betaalbare kinderopvang voor iedereen te garanderen. Het is essentieel dat er geluisterd wordt naar de behoeften van gezinnen en dat er een nieuwe sociale norm wordt gecreëerd die gezinnen ondersteunt.
