Gezonde Voeding en Ontwikkeling in de Kinderopvang: Een Praktische Gids

Gezonde voeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. Zowel in de kinderopvang als daarbuiten is het belangrijk dat kinderen de voedingsstoffen binnenkrijgen die ze nodig hebben. Pedagogisch medewerkers hebben een significante invloed op de eetopvoeding van baby’s, dreumesen en peuters, en kunnen bijdragen aan het aanleren van gezonde gewoonten. Deze gids biedt een overzicht van belangrijke aspecten rondom voeding in de kinderopvang, gebaseerd op beschikbare richtlijnen en aanbevelingen.

Waarom aandacht voor voeding?

Gezonde voeding is essentieel voor de groei en ontwikkeling van kinderen. Het zorgt ervoor dat ze de benodigde voedingsstoffen binnenkrijgen, wat de kans op ziekten op latere leeftijd kan verkleinen, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker. Goede voeding helpt ook bij het behouden van een gezond gewicht. Bovendien zijn gezonde en duurzame keuzes vaak met elkaar verbonden, wat zowel voor de gezondheid van het kind als voor het milieu positief is. Het aanleren van gezonde gewoonten op jonge leeftijd is gemakkelijker dan het afleren van ongezonde gewoonten later in het leven.

Het Stappenplan Gezonde Kinderopvang

Om gezonde voeding structureel onderdeel te maken van de dagelijkse praktijk en het beleid van een kinderopvangorganisatie, is een systematische aanpak aan te raden. Het Stappenplan Gezonde Kinderopvang biedt een kader voor blijvend resultaat. Dit stappenplan richt zich op vier pijlers: beleid, ontwikkelen, omgeving en signaleren. Onderzoek toont aan dat werken aan deze pijlers gezamenlijk meer impact heeft.

Beleid

Een solide voedingsbeleid is de basis voor een gezonde voedingsomgeving. Dit beleid moet vastgelegd worden en omvat onder andere afspraken over het aanbieden van gezonde snacks en maaltijden, het omgaan met traktaties en het betrekken van ouders bij het voedingsbeleid. Voorbeelden van voedingsbeleid zijn beschikbaar bij het Voedingscentrum en Jump-in (gemeente Amsterdam). Het is belangrijk om ouders te informeren over het voedingsbeleid en hen te betrekken bij de uitvoering ervan.

Ontwikkelen

Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden rondom voeding is essentieel voor zowel medewerkers als kinderen. Dit kan door middel van bijscholing voor medewerkers, activiteiten rondom voeding voor kinderen en het geven van het goede voorbeeld. Medewerkers kunnen bijvoorbeeld trainingen volgen over gezonde voeding en eetopvoeding. Kinderen kunnen actief betrokken worden bij het bereiden van gezonde snacks, zoals het wassen van fruit of het maken van een groentespread. Het Voedingscentrum biedt voorbeelden van het geven van het goede voorbeeld in de kinderopvang.

Omgeving

De fysieke en sociale omgeving speelt een belangrijke rol in de voedingskeuzes van kinderen. De fysieke omgeving kan zo ingericht worden dat gezonde keuzes gestimuleerd worden, bijvoorbeeld door fruit en groente zichtbaar aan te bieden en ongezonde snacks uit het zicht te houden. De sociale omgeving kan positief beïnvloed worden door medewerkers en gastouders het goede voorbeeld te laten geven en door ouders/verzorgers en samenwerkingspartijen bij de activiteiten te betrekken. Denk hierbij aan het aanleggen van een moestuintje, het stimuleren van het drinken van kraanwater en het vermijden van voedselverspilling.

Signaleren

Het is belangrijk om te signaleren hoe het met de kinderen gaat rondom voeding. Dit kan door middel van periodiek onderzoek en door alert te zijn op mogelijke risico’s, zoals voedselallergieën of eetproblemen. Door vroegtijdig signalen op te pikken, kunnen passende maatregelen genomen worden. Het is belangrijk om af te spreken op welke signalen gelet wordt en hoe er met deze signalen omgegaan wordt.

Praktische tips voor de dagelijkse praktijk

Groente en fruit aanbieden

Het is belangrijk om kinderen dagelijks de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit aan te bieden. Dit kan op alle eetmomenten, zoals bij het ontbijt, de lunch en als tussendoortje. Varieer in soorten en kleuren om de interesse van de kinderen te wekken. Denk aan groentespread, geprakte avocado, plakjes banaan of aardbei op brood, of plakjes komkommer of tomaat als aanvulling.

Wat wel en niet aanbieden

Bij het samenstellen van het menu is het belangrijk om te kijken naar wat wel en niet aangeboden wordt. Het Voedingscentrum biedt hierover duidelijke richtlijnen. Kraanwater is een gezonde en duurzame keuze en kan aantrekkelijk gemaakt worden voor kinderen. Het is belangrijk om voedselverspilling te voorkomen, bijvoorbeeld door deel te nemen aan de Verspillingsvrije week.

Hygiëne bij zuigelingenvoeding

Bij het omgaan met zuigelingenvoeding is hygiëne van groot belang. Was de handen en polsen met water en zeep voor het omgaan met flessen, spenen en zuigelingenvoeding. Flessen en spenen moeten goed schoongemaakt worden om de groei van ziekteverwekkers te voorkomen. Gebruik bij voorkeur flessen en spenen die in de vaatwasser of magnetron kunnen en/of uitgekookt kunnen worden. Zorg ervoor dat flessen en spenen kindgebonden zijn. Bij gebruik van spenen en flessen van materiaal waar de hygiënenormen niet volledig voor gevolgd kunnen worden, is een goed hygiënisch beleid in overleg met de ouders noodzakelijk.

Betrekken van ouders en samenwerking

De betrokkenheid van ouders is cruciaal voor het succes van een gezond voedingsbeleid. Informeer ouders over het voedingsbeleid en betrek hen bij de activiteiten. Stimuleer ouders om thuis ook gezonde keuzes te maken en om traktaties te beperken. Samenwerking met de lokale Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het Centrum voor Jeugd & Gezin kan waardevolle ondersteuning bieden.

Conclusie

Gezonde voeding is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van kinderen en vereist een structurele aanpak in de kinderopvang. Door te werken aan de pijlers beleid, ontwikkelen, omgeving en signaleren, kan een gezonde voedingsomgeving gecreëerd worden. Het betrekken van ouders en het samenwerken met relevante instanties zijn essentieel voor het succes van een gezond voedingsbeleid. Door aandacht te besteden aan voeding in de kinderopvang wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de gezondheid en het welzijn van de kinderen.

Bronnen

1. Gezonde Kinderopvang
2. Gezonde Kinderopvang
3. RIVM Hygiënerichtlijnen Kinderopvang