De Ontwikkeling van Kinderopvang in Nederland (1980-2005)
september 5, 2025
De kinderopvang in Nederland is een gereguleerd systeem, gestuurd door de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk. Deze wetgeving heeft als doel de kwaliteit van de opvang te waarborgen en de kosten te reguleren. Verschillende vormen van kinderopvang vallen onder deze wet, waaronder dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderopvang en peuterspeelzaalwerk, en combinaties hiervan zijn mogelijk.
Verschillende Vormen van Kinderopvang
De Wet Kinderopvang onderscheidt verschillende opvangvormen, elk met specifieke kenmerken. Dagopvang vindt plaats in een kinderdagverblijf en is bedoeld voor kinderen van nul tot vier jaar, gedurende één of meer dagdelen per week, het hele jaar door. Buitenschoolse opvang (BSO) is er voor kinderen in de basisschoolleeftijd, vóór en/of na schooltijd, tijdens studiedagen van leraren en in de vakanties. Gastouderopvang biedt opvang in de woning van de gastouder of de vraagouder, waarbij de gastouder maximaal zes kinderen tegelijkertijd mag opvangen, inclusief eigen kinderen. Alleen gastouders die aangemeld zijn bij een geregistreerd gastouderbureau vallen onder de Wet Kinderopvang. Vrienden-/familiediensten, au-pairs of incidentele oppas vallen niet onder deze wetgeving. Peuteropvang, vaak aangeboden door peuterscholen of kinderdagverblijven, richt zich op de ontwikkeling van kinderen van ongeveer twee tot vier jaar en wordt beschouwd als een leerzame en stimulerende omgeving.
Ontwikkeling en Stimulering bij Peuteropvang
Peuteropvang is specifiek gericht op de ontwikkeling van jonge kinderen. Spelen speelt hierbij een cruciale rol. De peuteropvang biedt een omgeving waar kinderen onder deskundige begeleiding kunnen spelen en zo hun ontwikkeling kunnen stimuleren. Het is een voorbereiding op het basisonderwijs, waarbij kinderen spelenderwijs de basisvaardigheden leren die ze nodig hebben.
Wetgeving en Kwaliteitseisen
De Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk regelt niet alleen de kosten en de kwaliteit van de kinderopvang, maar stelt ook eisen aan de ruimtelijke inrichting. Het Besluit Kinderopvang van mei 2012 bevat relevante eisen voor ruimtelijke beleidsregels. Gemeenten hebben de opdracht om toezicht te houden op de kinderopvang en gastouderopvang, en schakelen hiervoor de GGD’en in.
Toezicht door de GGD
De GGD’en voeren toezicht uit op de kwaliteit van de kinderopvang, van kinderdagverblijven tot gastouderopvang. Dit toezicht richt zich op het naleven van de kwaliteitseisen, die erop gericht zijn dat kinderen veilig en gezond kunnen opgroeien en volop de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Toezichthouders richten hun aandacht op voorzieningen of situaties die die aandacht het meest nodig hebben, een aanpak die bekend staat als selectief toezicht. Jaarlijks worden ongeveer 17.000 bezoeken afgelegd aan diverse opvanglocaties door ongeveer vierhonderd toezichthouders. GGD GHOR Nederland ondersteunt de GGD’en bij dit toezicht en adviseert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de vaststelling van de kwaliteitseisen.
Kleinschalige Kinderopvang en Ruimtelijke Beleidsregels
Gemeenten stimuleren kleinschalige kinderopvang, met name in wijken. Grootschalige kinderopvang past in principe niet in woonwijken vanwege mogelijke overlast, zoals verkeers- en geluidsoverlast, en de behoefte aan een buitenruimte voor spelende kinderen. Nieuwbouw voor grootschalige kinderopvang in bestaande woonwijken is daarom waarschijnlijk niet mogelijk. Dubbelgebruik of ondergeschikt gebruik van sociaal culturele centra, scholen, verenigingsgebouwen of kerkgebouwen is echter wel mogelijk, vooral voor BSO, omdat de overlast dan waarschijnlijk beperkt blijft.
De Brede School
Een Brede School is een samenwerkingsverband dat tot doel heeft de ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren te verbeteren in hun diverse leefmilieus: op school, in het gezin en in hun vrije tijd. Opvang van kinderen is een van de voorzieningen die onderdeel kunnen uitmaken van een Brede School. Nieuwbouw of realisatie van een Brede School wordt door gemeenten als een positieve ontwikkeling gezien en kan middels een omgevingsvergunning mogelijk gemaakt worden. BSO wordt bij voorkeur in de nabijheid van de school gevestigd, zodat kinderen gemakkelijk met de fiets of te voet de opvang kunnen bereiken.
Gastouders en Regeling Dienstverlening aan Huis
Gastouders die kinderen thuis opvangen, moeten voldoen aan specifieke eisen. Huisgenoten van 18 jaar of ouder moeten ook een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) hebben. Als de opvang plaatsvindt in de woning van de vraagouder, hoeft alleen de gastouder een VOG te hebben. Een gastouder kan niet tegelijkertijd toezicht hebben op eigen kinderen. De houder van het gastouderbureau mag niet tegelijkertijd gastouder zijn bij het eigen bureau of gebruik maken van de diensten van het bureau, maar kan wel bemiddelingswerker zijn.
Sommige gastouders maken gebruik van de Regeling dienstverlening aan huis. Om in aanmerking te komen voor kinderopvangtoeslag, moeten gastouders voldoen aan alle voorwaarden van deze regeling en aan de eisen van de Wet Kinderopvang. Als een gastouder maximaal drie dagen per week werkt, kan hij onder deze regeling vallen. Als er geen sprake is van een gezagsverhouding tussen de gastouder en de vraagouder, kan de gastouder minder verdienen dan het minimumloon. De Belastingdienst bepaalt in individuele gevallen of er sprake is van een dienstbetrekking.
Kosten en Toeslag
De kosten voor kinderopvang zijn afhankelijk van de kinderopvangorganisatie en de financiële situatie van de ouders. Ouders die werken of studeren, kunnen in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag van de belastingdienst. De hoogte van de toeslag is afhankelijk van het inkomen.
Conclusie
De kinderopvang in Nederland is een complex systeem dat gereguleerd wordt door de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen Peuterspeelzaalwerk. Verschillende vormen van opvang vallen onder deze wetgeving, elk met specifieke kenmerken en kwaliteitseisen. De GGD’en houden toezicht op de naleving van deze eisen, om de veiligheid en gezondheid van kinderen te waarborgen. Gemeenten stimuleren kleinschalige kinderopvang en de ontwikkeling van Brede Scholen, om de ontwikkelingskansen van kinderen te verbeteren. Gastouders moeten voldoen aan specifieke eisen en kunnen in aanmerking komen voor de Regeling dienstverlening aan huis. De kosten voor kinderopvang kunnen worden verlaagd door gebruik te maken van de kinderopvangtoeslag.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
