Gezondheid en Veiligheid in de Kinderopvang: Een Overzicht van Richtlijnen en Wetgeving
september 5, 2025
De kinderopvang in Nederland kent verschillende vormen, elk met specifieke kenmerken en doelgroepen. Dit artikel geeft een overzicht van de meest voorkomende vormen van kinderopvang, met speciale aandacht voor de buitenschoolse opvang (BSO), en de recente ontwikkelingen rondom de inzet van andersgekwalificeerde beroepskrachten. De informatie is gebaseerd op actuele regelgeving en richtlijnen.
Vormen van Formele Kinderopvang
Formele kinderopvang omvat een breed scala aan mogelijkheden voor de opvang van kinderen, variërend van baby’s tot kinderen in de basisschoolleeftijd. De belangrijkste vormen zijn het kinderdagverblijf, de buitenschoolse opvang (BSO), gastouderopvang, nanny-opvang en de peuterspeelzaal.
Het kinderdagverblijf is primair bedoeld voor kinderen jonger dan vier jaar die nog niet naar de basisschool gaan. Deze opvang kan worden georganiseerd in horizontale groepen, waar kinderen van dezelfde leeftijd zitten, of in verticale groepen, waar kinderen van verschillende leeftijden samenkomen. Kinderdagverblijven bieden ruimte om te spelen en kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een kind. Deze vorm van opvang is de meest populaire in Nederland, mede omdat ouders hun kind er vaak voor een volledige werkdag kunnen brengen, met opvangtijden doorgaans tussen 07.00 en 18.00 uur. De groepsgrootte is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen en de beroepskracht-kind ratio, maar bedraagt maximaal 16 kinderen per groep.
Buitenschoolse Opvang (BSO)
De buitenschoolse opvang (BSO) is specifiek gericht op kinderen in de basisschoolleeftijd, van 4 tot 12 jaar. Deze opvang vindt plaats voor en na schooltijd (voorschoolse opvang - vso en naschoolse opvang - nso), evenals op vrije dagen en tijdens schoolvakanties. Scholen zijn wettelijk verplicht om opvang tussen 7.30 en 18.30 uur aan te bieden. De groepsgrootte bij BSO bedraagt maximaal 30 kinderen, afhankelijk van de beroepskracht-kind ratio.
BSO+: Opvang voor Kinderen met Specifieke Behoeften
Er bestaat een speciale vorm van BSO, genaamd BSO+, die is bedoeld voor kinderen van het speciaal basisonderwijs (SBO), speciaal onderwijs (SO) of voortgezet speciaal onderwijs (VSO). Deze kinderen hebben vaak specifieke zorgbehoeften die reguliere kinderopvang niet kan bieden. BSO+ is niet ingekocht via de reguliere jeugdhulp aanbesteding, maar wordt afzonderlijk gesubsidieerd. De subsidieregeling loopt van 1 januari 2024 tot 31 augustus 2026. Voor toegang tot BSO+ is een toelaatbaarheidsverklaring voor speciaal onderwijs of speciaal basis onderwijs vereist, een indicatie is niet noodzakelijk. In sommige gevallen kan een kind dat naar regulier onderwijs gaat, ook in aanmerking komen voor BSO+ als de kinderopvangorganisatie dit als de meest passende plek beschouwt, maar dit is beperkt tot maximaal 10% van de kinderen in een BSO+ groep en vereist rapportage van de redenen.
Gastouderopvang en Alternatieve Locaties
Gastouderopvang is een andere vorm van kinderopvang waarbij kinderen worden opgevangen in de thuissituatie van een gastouder. Dit biedt een huiselijke sfeer en is geschikt voor kinderen van 0 tot 12 jaar. De groepen zijn kleiner, met maximaal 6 kinderen (inclusief de kinderen van de gastouder). Gastouderopvang is vaak flexibeler dan andere vormen, met mogelijkheden voor opvang in het weekend, ’s avonds of ’s nachts. Ook grootouders kunnen als gastouder optreden, mits ze aan de gestelde eisen voldoen en een uurtarief ontvangen waarover de ouders kinderopvangtoeslag kunnen aanvragen.
BSO wordt niet alleen aangeboden bij kinderdagverblijven, maar ook op andere locaties zoals sportverenigingen, scholen, kerken, wijkgebouwen en boerderijen. Nieuwe ontwikkelingen richten zich op het integreren van kinderopvang en BSO in het ontwerp van gebouwen, zoals brede scholen.
Ruimtelijke Aspecten en Schaal van Kinderopvang
Bij de ontwikkeling van kinderopvanglocaties is de schaal van belang. Grootschalige kinderopvang past in principe niet in woonwijken vanwege mogelijke overlast, zoals verkeersoverlast en geluidsoverlast van spelende kinderen. Nieuwbouw voor grootschalige kinderopvang in bestaande woonwijken is daarom waarschijnlijk niet mogelijk. Het is wel mogelijk om kinderopvang te realiseren in scholen, wijkgebouwen, bedrijfsgebouwen of door dubbelgebruik van sociaal culturele centra. BSO kan op deze manier gemakkelijker worden gefaciliteerd, met beperkte overlast voor de omgeving.
Er wordt een schaalindeling gehanteerd:
- Kleinschalig: maximaal 6 kinderen van 0-13 jaar (gastouderopvang) of BSO.
- Middelgroot: tussen 6 en 30 kinderen.
Verrijking van de BSO met Andersgekwalificeerde Beroepskrachten
Een recente ontwikkeling is de mogelijkheid om vanaf 1 juli 2024 andersgekwalificeerde beroepskrachten in te zetten binnen de BSO. Dit biedt de kans om het programma te verrijken met specifieke talenten en expertise, zoals muzikale workshops door professionele musici, sportclinics door ervaren atleten of creatieve sessies door getalenteerde kunstenaars.
Er zijn wel voorwaarden aan verbonden:
- De inzet van andersgekwalificeerde beroepskrachten moet worden opgenomen in het pedagogisch beleidsplan.
- De andersgekwalificeerde beroepskrachten moeten worden geregistreerd in het Personenregister Kinderopvang.
- De inzet van andersgekwalificeerde beroepskrachten valt binnen de ‘50%-regeling’, waarbij maximaal 33 procent van de beroepskrachten-in-opleiding uit stagiairs en/of andersgekwalificeerden mag bestaan.
Verantwoordelijkheden rondom Vervoer bij BSO+
Bij BSO+ ligt de verantwoordelijkheid voor het vervoer van school naar de BSO gedurende schoolweken bij de houder, tenzij er sprake is van leerlingenvervoer. Ouders/verzorgers zijn verantwoordelijk voor het vervoer van de BSO naar huis. Tijdens vakantieweken en vrije schooldagen zijn ouders/verzorgers verantwoordelijk voor het vervoer van en naar de BSO.
Conclusie
De kinderopvang in Nederland biedt een diversiteit aan mogelijkheden, afgestemd op de leeftijd en behoeften van kinderen. De BSO speelt een cruciale rol in de opvang van kinderen in de basisschoolleeftijd, zowel voor als na schooltijd en tijdens vakanties. De introductie van BSO+ biedt specifieke opvang voor kinderen met een zorgbehoefte. De recente mogelijkheid om andersgekwalificeerde beroepskrachten in te zetten, biedt kansen om het BSO-programma te verrijken en de ontwikkeling van kinderen te stimuleren. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de verschillende opties en de bijbehorende regelgeving om de best passende vorm van kinderopvang te kiezen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
